Θρησκευτικά

Από τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΑΡΑΝΙΤΣΗ

Παιδεία και εκπαίδευση όχι μόνον δεν είναι έννοιες ταυτόσημες αλλά μπορούμε να πούμε, με βεβαιότητα, ότι η δεύτερη αντιτίθεται στο πνεύμα της πρώτης με τον πλέον επιζήμιο τρόπο.

ΟΠΟΙΟΣΔΗΠΟΤΕ χειρίζεται το πληκτρολόγιο με το λεγόμενο «τυφλό σύστημα» ξέρει πως το είδος αυτό της μηχανικής ταχύτητας κάθε άλλο παρά βελτιώνει το περιεχόμενο των όσων γράφονται. Τυφλά συστήματα, αυτόματοι πιλότοι, εξαρτημένα ανακλαστικά, κυκλώματα και ανάδραση, multiple choices, τεστ και κουίζ, δημοσκοπήσεις και κληρωτίδες, στατιστική και παιχνίδια εγκυκλοπαιδικών γνώσεων, μια ολόκληρη καινούργια αντίληψη για τη σχέση του υποκειμένου με τη σκέψη επιβάλλεται στους υποψήφιους πολίτες ήδη απ' την πρώτη Δημοτικού. Το σχολείο, σήμερα, συμβάλλει πρωτίστως στην επίσπευση της συγχώνευσης ανθρώπου και μηχανής.

ΗΔΗ, το να εκπαιδεύεσαι στη χρήση υπολογιστών μειώνει την ικανότητα της σκέψης να υπολογίζει τις συνέπειες των πράξεων που τη συνοδεύουν. Αναθέτοντας τη σκέψη στις συσκευές της τεχνητής νοημοσύνης ή έστω σε μοντέλα εκμάθησης που μιμούνται τον άψυχο, χονδροειδή χαρακτήρα της, παραιτηθήκαμε απ' το δικαίωμα να σκεφτόμαστε. Η παραπάνω διαπίστωση επαληθεύεται μεγαλοπρεπώς στις απλουστεύσεις, μέσω των οποίων τα παιδιά διδάσκονται αυτό που ονομάζουμε «ύλη» των μαθημάτων. Ο,τι αποτελούσε κάποτε τη μάθηση, δηλαδή την ηθική και λογική εξοικείωση με τη σημασία του μαθήματος, γίνεται τώρα το υλικό της, η ανακυκλούμενη πρώτη ύλη ενός προϊόντος που παράγεται, όπως όλα τα προϊόντα, μόνον και μόνον για να εισαχθεί στην κυκλοφορία, εντελώς ανεξάρτητα απ' την ποιοτική του σχέση με τις ανθρώπινες ανάγκες.

ΕΤΣΙ, το περιλάλητο μάθημα θρησκευτικών μπορεί να θεωρηθεί σαν το μοντέλο όλων των μαθημάτων: η κοινωνία το βλέπει με συμπάθεια και, συνάμα, το περιφρονεί, ενώ κανένας δεν μπορεί να το καταργήσει, ακριβώς επειδή, κατ' ουσίαν, έχει ήδη καταργηθεί. Αντιπροσωπεύει το ερείπιο που άφησαν πίσω τους αφ' ενός ο προτεσταντικός πουριτανισμός και τα κατηχητικά που δίδασκαν επί δεκαετίες την Ορθοδοξία σαν να επρόκειτο για κώδικα αγνότητας, αφ' ετέρου η κατάρρευση του κοινωνικού μας δεσμού με τις πνευματικές έννοιες, εξαιτίας της οποίας, για παράδειγμα, το Πάσχα είναι, πια, οτιδήποτε εκτός από γιορτή πένθους και χαράς. Κάνοντας έκκληση για την «αναβάθμιση» του μαθήματος, ο Αρχιεπίσκοπος, σίγουρα απείρως ευφυέστερος απ' τους προκατόχους του, ξεχνάει ωστόσο ότι η πραγματικότητα στην οποία το μάθημα αντιστοιχεί είναι αυτή καθεαυτήν εγκαταλελειμμένη από κάθε πνευματικότητα. Μοιάζει με το να θέλεις να ενισχύσεις τη διδασκαλία του μαθήματος της ζωγραφικής σ' έναν κόσμο τυφλών.