Το roller coaster της εσωτερικής υποτίμησης

Αναρτήθηκε από Nikos Georgiopoulos 

Η τρόικα έκανε αυτό που δεν είχε κάνει εδώ και καιρό. Δηλαδή να ξεκινήσει επίσημα την εσωτερική υποτίμηση. Καθώς οι τιμές ακολουθούν τους μισθούς, η προς τα κάτω ελαστικότητα των μισθών σε συνδυασμό με την ανεργία θα ρίξουν απότομα τους μισθούς με αποτέλεσμα να αποπληθωριστούν οι τιμές. Ο αποπληθωρισμός των τιμών θα ξανακάνει τα ελληνικά προϊόντα επαρκώς φτηνά για τις διεθνείς αγορές αλλά και θα υποκαταστήσουν τις εισαγωγές δεδομένου πως δεν θα αρκεί το εισόδημα για εισαγόμενα προϊόντα. Όπως επίσης οι τιμές των περιουσιακών στοιχειων θα πέσουν αρκετά έτσι ώστε να προσελκυθεί κεφάλαιο από το εξωτερικό το οποίο θα αγοράσει πολύ φτηνά τα περιουσιακά στοιχεία. Ότι ακριβώς θα γινόταν με μια βίαιη εξωτερική υποτίμηση της δραχμής, συμβαίνει με μια αργή και επώδυνη εσωτερική υποτίμηση. Όμως η εσωτερική υποτίμηση που αποτολμάται πάσχει σε μια σειρά από σημεία:

Αντί να ελαστικοποίησει πλήρως την αγορά εργασίας ώστε η προσαρμογή στους χαμηλότερους μισθούς να γίνει ταχύτερα, η τρόικα επέλεξε απλά να ρίξει τον κατώτερο μισθό κατά ένα ποσό χωρίς να τον καταργήσει τελείως. Η σωστή συνταγή θα ήταν η κατάργηση των συλλογικών συμβάσεων, η ελευθερία των απολύσεων και η κατάργηση του κατώτερου μισθού. Με αυτόν τον τρόπο η αγορά θα ισορροπούσε πολύ ταχύτερα στους νέους χαμηλότερους μισθούς και θα ακολουθούσε ταχύτερη προσαρμογή των τιμών. Ταυτόχρονα οι επιχειρήσεις θα είχαν περισσότερα κίνητρα να προσλάβουν εργατικό δυναμικό λόγω της ευελιξίας να απολύουν και να πληρώνουν χαμηλότερους μισθούς.

Ακόμα και αν ίσχυε το παραπάνω, η τρόικα με την φοροεπιδρομή της έχει καταστρέψει τα κίνητρα των επιχειρήσεων να προσλαμβάνουν. Από την μια επιθυμεί η τρόικα να μειώσει το εργατικό κόστος, από την άλλη επιμένει σε μια φορολογική καταιγίδα που αυξάνει το κόστος των επιχειρήσεων και των ιδιωτών. Όπως επίσης δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος στο ζήτημα των πολύ μεγάλων ασφαλιστικών εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων που επιβαρύνουν σημαντικά το κόστος της εργασίας. Όπως σχετικά καμία πρόοδος δεν έχει υπάρξει στα θέματα που αφορούν την γραφειοκρατία και την πολυνομία που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις και συμβάλλουν στα κόστη.

Για να πετύχει η εσωτερική υποτίμηση πρέπει να υπάρξει ταχεία μείωση των τιμών των αγαθών. Αυτό περιλαμβάνει την μείωση κάθε είδους φόρων ειδικά σε είδη πρώτης ανάγκης. Δεν είναι για παράδειγμα δυνατόν το μεγαλύτερο μέρος της τιμής των καυσίμων να είναι φόροι. Όντως το ελληνικό δημόσιο θα χάσει φόρους και θα διευρύνει το έλλειμμα του με μια στρατηγική αποκλιμάκωσης της φορολογικής επιβάρυνσης. Και εδώ είναι το κατά την άποψη μου ουσιαστικό ζήτημα. Όση εσωτερική υποτίμηση και να υπάρξει εφόσον το κράτος συνεχίζει να χρηματοδοτεί ένα μη βιώσιμο χρέος τόσο θα χρειάζεται να παίρνει μέτρα εισπρακτικού χαρακτήρα που θα ακυρώνουν την εσωτερική υποτίμηση.

Είναι καιρός να αντιληφθεί η τρόικα ότι το κούρεμα πρέπει να είναι βαθύτερο. Θα έλεγα ένα 80% και με την ΕΚΤ και τους ευρωπαίους να παίρνουν ένα μέρος των ζημιών. Καμία εσωτερική υποτίμηση δεν θα δουλέψει αν το χρέος δεν καταστεί βιώσιμο. Όταν το κούρεμα καταστήσει το χρέος βιώσιμο, η εσωτερική υποτίμηση μπορεί να δουλέψει δεδομένου πως το κράτος δεν θα απαιτεί τόσο μεγάλους φόρους για την αποπληρωμή των τοκοχρεολυσίων και θα μπορέσουν οι επιχειρήσεις να αποκτήσουν πάλι τα κίνητρα για παραγωγή και πρόσληψη εργαζομενων.

Δυστυχώς εξακολουθεί η οικονομική πολιτική να μην αναγνωρίζει τις πραγματικότητες. Δύο χρονια πριν μπαίναμε στο τούνελ του μνημονίου για να μην χρεοκοπήσουμε. Και ήρθε το PSI (κούρεμα, δηλαδή χρεοκοπία). Μπήκαμε στο μνημόνιο για να μην χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε το φάσμα μιας σημαντικής υποτίμησης της δραχμής. Και όμως έχουμε μια πιο σκληρή εσωτερική υποτίμηση. Υποτίθεται ότι οι πολιτικές που ακολουθούνται θέλουν να κάνουν το χρέος βιώσιμο. Εντούτοις μας λένε πως σε 10 χρονια το χρέος θα είναι 120% του ΑΕΠ.

Όπως και να έχουν τα πράγματα και παρόλες τις αντιρρήσεις μας η εσωτερική υποτίμηση ξεκινάει. Προσδεθείτε, το τραινάκι της εσωτερικής υποτίμησης αρχίζει την κατηφόρα.

Η δραχμή και τα λαμόγια

Αναρτήθηκε από Nikos Georgiopoulos στις 3:00 π.μ.

Η οικονομική θεωρία λέει ένα πολύ απλό πράγμα. Μεσοπρόθεσμα η πραγματική ισοτιμία επιστρέφει στην τιμή ισορροπίας της ανεξάρτητα του νομισματικού συστήματος. Είτε με δραχμή, είτε με ευρώ, η πραγματική ισοτιμία μεσοπρόθεσμα θα έχει την ίδια τιμή. Η πραγματική ισοτιμία ορίζεται ως το γινόμενο της ονομαστικής ισοτιμίας επί τον λόγο των τιμών εσωτερικού προς τις τιμές εξωτερικού. Η συζήτηση εναντίον της δραχμής επικεντρώνεται στα περίφημα λαμόγια τα οποία έχουν παρκαρισμένα χρήματα στο εξωτερικό. Τα χρήματα αυτά είναι, υποτίθεται, προϊόντα παραοικονομίας και εγκληματικών οικονομικών συναλλαγών. Η επαναφορά της δραχμής θα επιτρέψει στα λαμόγια να αγοράσουν στην Ελλάδα περιουσιακά στοιχεία σε πολύ χαμηλή τιμή. Όμως αυτό το επιχείρημα δεν είναι και το καλύτερο εναντίον της δραχμής.

Πρώτον, αν τα λαμόγια έχουν χρήματα παρανόμως αποκτηθέντα αυτό δεν είναι πρόβλημα της ισοτιμίας, αλλα των ελεγκτικών μηχανισμών του κράτους. Συνεπώς το ζήτημα δεν είναι αν τα λαμόγια κάνουν την τάδε ή την δεινα οικονομική συναλλαγή, αλλά το ότι υπάρχουν. Οπότε αντί να μεμψιμοιρούμε για τα λαμόγια και την δραχμή, ας τα πιάσουμε πρώτα.

Δεύτερον. Eφόσον η υποτίμηση εσωτερική ή μη θα ισορροπήσει σε μια σταθερή τιμή της πραγματικής ισοτιμίας ανεξαρτήτως νομισματικού συστήματος, τα λαμόγια θα μπούν όταν η πραγματική ισοτιμία είναι χαμηλή. Δηλαδή θα μπούν είτε όταν η δραχμή υποτιμηθεί πολύ, είτε όταν οι τιμές των ελληνικών περιουσιακών στοιχειων πέσουν τόσο πολύ εντός ευρώ ώστε να αγοραστούν φτηνά. Ήδη οι αποτιμήσεις των ελληνικών επιχειρήσεων στο χρηματιστήριο έχουν καταβαραθρωθεί. Είναι ισοδύναμο για έναν κάτοικο εξωτερικού η τιμή μιας μετοχής να μειωθεί ονομαστικά κατά 50% από μια υποτίμηση του νομίσματος, είτε από την κατά 50% πτώση στην τιμή της με σταθερή τιμή του νομίσματος. Για τον ξένο επενδυτή τα ίδιο σε τιμή ξένου νομίσματος θα κοστίσει.

Τρίτον. Εφόσον τα λαμόγια θα μπούν σε μια συγκεκριμένη τιμή της πραγματικής ισοτιμίας, μάλλον θα το κάνουν σε καθεστώς μηδενικού συναλλαγματικού κινδύνου. Θα προτιμήσουν μάλλον να μην έχουν το ρίσκο η επένδυση τους να χάσει αξια από νέες υποτιμήσεις της νέας δραχμής. Δηλαδή μάλλον θα προτιμήσουν να αγοράσουν εντός ευρώ σε πολύ χαμηλότερες τιμές από τις σημερινές.

Τέταρτον. Λαμόγια και επενδυτες δεν κοιτάνε μόνο τις τιμές που καθορίζει η πραγματική ισοτιμία σε σχέση με το ξένο νόμισμα, αλλα και τις επενδυτικές προοπτικές της χώρας. Στην Ελλάδα παρόλο που υπήρξε δραματική μείωση των τιμών των μετοχών των επιχειρήσεων, δεν είδαμε καμία είσοδο ξένων επενδυτών. Όντως υπάρχει από εκείνους ο φόβος μιας απότομης υποτίμησης και εξόδου από το ευρώ. Αυτό ενισχύει το προηγούμενο επιχείρημα. Λαμόγια και επενδυτες, θα αποφύγουν για καιρό την Ελλάδα μέχρι να σταθεροποιηθεί η νομισματική κατάσταση.

Αν η Ελλάδα βγει εκτος ευρώ, λαμόγια και επενδυτες θα περιμένουν μέχρι το νόμισμα να πιάσει πάτο ή να σταθεροποιηθεί. Τότε τα λαμόγια θα χρειαστεί να ανταγωνιστούν τους πραγματικούς επενδυτες για την αγορά περιουσιακών στοιχείων, οδηγώντας τις τιμές προς τα πάνω.

Συμπερασματικά. Το τελευταίο που έχουμε να φοβούμαστε με την νέα δραχμή είναι τα περίφημα λαμόγια που έχουν παρκάρει χρήματα στο εξωτερικό. Μπορούν ήδη να αγοράσουν πολύ φτηνά εντός ευρώ. Με την δραχμή μπορεί να επωφεληθούν από μία νέα υποτίμηση όμως δεν εξασφαλίζονται από μελλοντικές υποτιμήσεις αλλά και από και το εχθρικό φορολογικό κλίμα. Αλλα και πάλι αν μπουν με την δραχμή θα επιτελέσουν μια κοινωνική ωφέλεια. Δηλαδή την είσοδο συναλλάγματος.

Υπάρχουν δεκάδες επιχειρήματα κατά της δραχμής. Τα λαμόγια δεν είναι ένα από αυτά.

Επί τρεις αιώνες το καπιταλιστικό σύστημα διαμορφώνει τον δυτικό κόσμο, υφιστάμενο σε τακτά διαστήματα εκρήξεις κατά τις οποίες έθνη και λαοί κινδυνεύουν να χάσουν τα πάντα. Παρ’ όλα αυτά, ο καπιταλισμός εξακολουθεί να κυριαρχεί στον κόσμο. Ο Ντέιβιντ Χάρβεϊ, αντλώντας από την απαράμιλλη σχετική του εμπειρογνωμοσύνη, διερωτάται πώς και γιατί συμβαίνει αυτό – και κατά πόσο το όλο φαινόμενο είναι αναπόφευκτο. Καταδεικνύει ότι περιοδικά επεισόδια κατάρρευσης δεν είναι απλώς αναπόδραστα στο εκάστοτε καπιταλιστικό σύστημα, αλλά και ουσιώδη για την επιβίωσή του: χρηματοοικονομικές και νομισματικές πολιτικές που δεν λαμβάνουν υπόψη αυτές τις κρίσεις μπορούν να προκαλέσουν μεγαλύτερη ζημία παρά καλό. Η ουσία του καπιταλισμού είναι η διαφύλαξη των προσωπικών συμφερόντων, και το να μιλάμε για επιβολή ελεγκτικών μηχανισμών και ηθικής –όπως ισχυρίζεται ο Χάρβεϊ– είναι πέρα για πέρα παράλογο. Το αίνιγμα του κεφαλαίου αναλύει σε βάθος την οικονομική κρίση των ημε­ρών μας, ιστορώντας τα γεγονότα που οδήγησαν στην οικονομική κατάρρευση των χρηματοπιστωτικών αγορών και εξηγώντας την πολιτικο-οικονομική δυναμική του καπιταλισμού. Ο Χάρβεϊ κρίνει πώς δύναται να εξελιχθεί η σημερινή κατάσταση, περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο ο καπιταλισμός εξελίχθηκε, και πώς μπορούν να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις. Με ευγλωττία και διαύγεια, το καίριο και σημαντικό αυτό βιβλίο ανοίγει νέους δρόμους, εξετάζοντας το ενδεχόμενο μιας βιώσιμης κοινωνικής τάξης πραγμάτων που θα μπορούσε στ’ αλήθεια να είναι δίκαιη, υπεύθυνη και ανθρώπινη. Από τον συγγραφέα των μπεστ σέλερ Ο νέος ιμπεριαλισμός και Νεοφιλελευθερισμός (Ιστορία και παρόν), που κυκλοφορούν από τις Εκδόσεις Καστανιώτη.

«Ένα διαυγές και διεισδυτικό χρονικό για το πώς η ισχύς του κεφαλαίου διαμορφώνει τον κόσμο μας».
The Independent
«Μια έγκαιρη κλήση για την ανατροπή του καπιταλισμού… Διασκεδαστικά επιθετικό».
Financial Times
«Συγγραφικό σφρίγος και αίσθημα αυτοπεποίθησης που θυμίζουν τον Μαρξ στα καλύτερά του».
New Humanist