Αν ήθελε κάποιος να περιγράψει με απλά λόγια τι σημαίνει πρακτικά η τοποθέτηση της Ελλάδας σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας» (selective default), θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει την παρακάτω φράση κοινοτικού αξιωματούχου: «Είναι σαν να μπαίνεις στη φυλακή για ένα σκληρό έγκλημα, αλλά να βγαίνεις γρήγορα λόγω καλής διαγωγής».
Ωστόσο, από τη στιγμή που θα «μπεις στη φυλακή», όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοικτά. Πρωταρχικό ρόλο για να βγεις γρήγορα και ομαλά έχει, για ακόμα μία φορά, η στάση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Από τη στιγμή που η Ελλάδα φτάσει σε σημείο να τεθεί από τους οίκους αξιολόγησης σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας», οι αποφάσεις της ΕΚΤ για το εάν θα συνεχίσει να δέχεται ως εγγύηση τα ελληνικά ομόλογα ή όχι, θα καθορίσουν και το μέγεθος του προβλήματος που θα αντιμετωπίσει η χώρα και όλοι μας.
Παράγοντες της αγοράς και οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η κατηγορία της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» αποτελεί απλώς τεχνικό ζήτημα. Δεν είναι χρεοκοπία σε καμία περίπτωση και δεν έχει τις συνέπειες μιας πτώχευσης. Επί της ουσίας, μία χώρα τοποθετείται σε αυτό το καθεστώς όταν δεν εξυπηρετήσει κάποιες υποχρεώσεις της προς τους πιστωτές της για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π. χ. για το 2013). Ταυτόχρονα, όμως, συνεχίζει να πληρώνει κανονικά τις υπόλοιπες υποχρεώσεις της (τόκοι, λήξεις κ. λπ.) για τα άλλα έτη.
Το μεγάλο πρόβλημα όμως έγκειται στο γεγονός ότι η ΕΚΤ συνεχίζει να διατηρεί την αυστηρή θέση της, ότι σε περίπτωση «επιλεκτικής χρεοκοπίας» για την Ελλάδα δεν θα παρέχει ρευστότητα στις εγχώριες τράπεζες με την εγγύηση ομόλογων. Εφόσον η απόφασή της αυτή δεν αλλάξει (σ. σ.: σε περίπτωση πάντα που οι οίκοι αξιολόγησης αποφασίσουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε «επιλεκτική χρεοκοπία»), τότε υπάρχουν δύο ενδεχόμενα:
1. Η «επιλεκτική χρεοκοπία» να είναι μικρής διάρκειας. Στην περίπτωση που η Ελλάδα τοποθετηθεί για μικρό χρονικό διάστημα σε αυτήν την κατάσταση (παράδειγμα, για έναν ή δύο μήνες), τότε η ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών δεν θα πληγεί σημαντικά και κατ’ επέκταση δεν θα υπάρξουν και σημαντικές επιπτώσεις στην πραγματική οικονομία.
Παράδειγμα «επιλεκτικής χρεοκοπίας» που δεν «πόνεσε» πολύ είναι αυτό της Ουρουγουάης, που βρέθηκε σε τέτοιο καθεστώς μόλις για 17 ημέρες. Ωστόσο, το δημόσιο χρέος της Ουρουγουάης ήταν πολύ μικρότερο από αυτό της Ελλάδας και δεν μπορεί να συγκριθεί άμεσα η μία περίπτωση με την άλλη.
2. Η «επιλεκτική χρεοκοπία» να διαρκέσει αρκετά. Δηλαδή, να υπάρξει μία μαζική αθέτηση υποχρεώσεων για δύο χρόνια (2012 - 2013 ή 2013 - 2014). Στην περίπτωση αυτή είναι δεδομένο ότι το κόστος των τραπεζών λόγω της ανεπαρκούς ρευστότητας θα μετακυληθεί στην πραγματική οικονομία. Θα υπάρχουν προβλήματα με τις εισαγωγές της Ελλάδας (δεν θα είναι αρκετές ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες για πετρέλαιο, αγαθά κ. λπ.). Η αγορά θα «στεγνώσει» από κεφάλαια, επιχειρήσεις θα κλείσουν, θέσεις εργασίας θα χαθούν, ενώ η ανάκαμψη της Ελλάδας θα εξαρτάται από δύο παράγοντες. Πρώτον, από τα έσοδα του κράτους, που όμως θα είναι πολύ χαμηλά. Δεύτερον, από τη χρηματοδοτική στήριξη που θα παράσχουν για το διάστημα αυτό οι χώρες της Ευρωζώνης στην Ελλάδα.
Πάντως, κοινοτικοί αξιωματούχοι εκτιμούν ότι από τη στιγμή που το νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδας το οποίο σχεδιάζει η Ευρωζώνη οδηγήσει τη χώρα σε «επιλεκτική χρεοκοπία», είναι σχεδόν βέβαιο ότι η οικονομική βοήθεια θα είναι τέτοια που θα εξασφαλίζει τη χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας.
Βέβαια, αυτή είναι η μία όψη του νομίσματος. Η άλλη όψη περιλαμβάνει την οπισθοχώρηση της ΕΚΤ από τη σκληρή στάση που διατηρεί αυτήν την περίοδο στο ζήτημα των εγγυήσεων. Αναλυτές της αγοράς εκτιμούν ότι η Φρανκφούρτη «χρησιμοποιεί» τη θέση της στη χρονική αυτή συγκυρία, ώστε να πιέσει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να λάβουν πιο δραστικές αποφάσεις για την Ελλάδα.
Στο τέλος, όμως, δεν θα αφήσει τις ελληνικές τράπεζες να καταρρεύσουν συμπαρασύροντας πιθανότατα και άλλες ευρωπαϊκές, εκτιμούν οι ίδιοι αναλυτές. Τελικά θα τους παράσχει ρευστότητα ακόμα και αν η χώρα βρεθεί σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας». Αυτό, βέβαια, μένει να αποδειχθεί στην πράξη.
Το μόνο σίγουρο αυτή τη στιγμή είναι ότι το διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ είναι διχασμένο μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν τη σκληρή στάση που διατηρεί τώρα και εκείνων που θεωρούν ότι θα πρέπει να υπάρξει πιο ελαστική προσέγγιση του ζητήματος από την Κεντρική Τράπεζα.
Σωτηρης Nικας ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 10-7-2011
