Σβαρνούτ.....είπε κάποια στιγμή στους ντόπιους κόλακες....
Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2010
Όταν η πραγματικότητα δεν συμφωνεί με τους ισχυρισμούς μου, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα.
H σύγχρονη στρατευμένη δημοσιογραφία διαθέτει πλέον ιδιαιτέρως αναπτυγμένα εργαλεία για την αμφισβήτηση της πραγματικότητας όταν και όπου αυτό εξυπηρετεί τους στόχους του εκάστοτε προπαγανδιστή. Η τακτική είναι εξαιρετικά έξυπνη – όσο και εξαιρετικά απλή. Τοποθετούμε στη δημοσιότητα έναν ισχυρισμό τόσο εξωφρενικό και τόσο πέρα κι έξω από κάθε αντίληψη της αλήθειας, που η πρώτη αντίδραση του κοινού είναι η αμηχανία. Ίσως κι η έντονη αντίδραση. Ωστόσο, σύντομα θα υπάρξουν (παράπλευρο ελάττωμα ίσως της εξέλιξης του μηχανισμού σκέψης μας) εκείνοι που θα οδηγηθούν από την αμηχανία στην αβεβαιότητα: «δεν μπορεί… όπου υπάρχει καπνός, υπάρχει και φωτιά» ή «η αλήθεια πρέπει να βρίσκεται κάπου στη μέση…». Το τοπίο θολώνει, θεωρίες συνωμοσίας εμφανίζονται να καταστρέψουν κάθε ελπίδα λογικού προβληματισμού, κι ο προπαγανδιστής έχει πετύχει πια το στόχο του. Αν η αλήθεια θολώσει αρκετά, δεν υπάρχει πλέον αλήθεια. Υπάρχει μόνο υποκειμενική αφήγηση, σουπώδης σχετικισμός, και το πεδίο είναι πλέον ανοιχτό σε κάθε ανόητο ισχυρισμό.
Μόνο για τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες του δημοσίου είναι υπερδιπλάσιες της φορολογίας των φυσικών προσώπων
«Η Ελλάδα θυσιάστηκε για να σωθεί η ευρωζώνη. Και για να γίνει, σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι γι΄ αυτό που είστε. Έχουν ήδη διαγνώσει ότι είστε άρρωστοι.» Η δήλωση αυτή ανήκει στην καναδέζα δημοσιογράφο Ναόμι Κλάιν, διασημότητα του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης και συγγραφέα του best-seller «Το δόγμα του σοκ», σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εφημερίδα ‘Το Βήμα’. (Τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα;)
Όλα τα μετρήσιμα μεγέθη ωστόσο φαίνεται να μη συμφωνούν με τον ισχυρισμό της κ. Κλάιν. Οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια με ρυθμούς μεγαλύτερους από κάθε άλλη χώρα της ΕΕ. Το δημόσιο χρέος, από 31.2% του ΑΕΠ το 1980, έφτασε το 80.7% το 1990, για να ξεπεράσει φέτος το 130%. Μόνο για τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες του δημοσίου είναι υπερδιπλάσιες της φορολογίας των φυσικών προσώπων.
Σύμφωνα με το World Economic Forum, η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας έπεσε, την τελευταία μόλις δεκαετία, από την 36η στην 83η θέση. Ως βασικές αιτίες της χαμηλής αυτής κατάταξης ονομάζονται, μεταξύ άλλων: η μη-αποδοτική κρατική γραφειοκρατία, η διαφθορά, η περιοριστική εργατική νομοθεσία και η νομοθετική αστάθεια. (Τόσο το χειρότερο για τα μετρήσιμα μεγέθη;)
η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας έπεσε, την τελευταία μόλις δεκαετία, από την 36η στην 83η θέση. Ως βασικές αιτίες της χαμηλής αυτής κατάταξης ονομάζονται, μεταξύ άλλων: η μη-αποδοτική κρατική γραφειοκρατία, η διαφθορά, η περιοριστική εργατική νομοθεσία και η νομοθετική αστάθεια
«Τα φάγαμε όλοι μαζί», δηλώνει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Πάγκαλος, «ακολουθώντας μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος». Ωστόσο, η συνωμοσιολογική δημοσιογραφία έχει και εγχώριους συμμάχους. Ο πρόεδρος της ΝΔ πιστεύει ότι κακώς ακολουθούμε το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Μνημονίου. Κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν και έχουν ελλείμματα, φέρεται να δηλώνει, αλλά «μόνο η δική μας κυβέρνηση παρέδωσε τα κλειδιά της διακυβέρνησης στην τρόικα και έδεσε χειροπόδαρα τον ελληνικό λαό.»
Ο κ. Σαμαράς φαίνεται ότι όχι μόνο συμφωνεί με την κ. Κλάιν, όσο αφορά το μέγεθος και τη σημασία της κρίσης, αλλά κάνει κι ένα βήμα πιο πέρα. Συντάσσεται δηλαδή πλήρως με τις δυνάμεις εκείνες (ένα ‘μείγμα’ κρατικιστών και εθνικιστών που αρνούνται πάντα και παντού κάθε εκσυγχρονιστική προσπάθεια) που διαβάζουν το Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, της ΕΕ και του ΔΝΤ ως «εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας».
Το Μνημόνιο συνεργασίας, για να έχουμε την πραγματικότητα υπόψη μας πριν η αμηχανία μας μετατραπεί σε αβεβαιότητα, περιλαμβάνει δύο κεντρικούς τομείς μεταρρυθμίσεων. Ο πρώτος τομέας αναφέρεται στη «δημοσιονομική προσαρμογή», κι ο δεύτερος στις «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Κι αν στον πρώτο τομέα μπορεί εύλογα κανείς να φέρει τις αντιρρήσεις του όσο αφορά την αποτελεσματικότητα της αύξησης της φορολογίας, δύσκολα μπορεί να αποφύγει το επείγον της δημοσιονομικής κατάστασης και την άμεση ανάγκη για αποπληρωμή (μέρους) του τεράστιου χρέους που οι προηγούμενες κυβερνήσεις δημιούργησαν «ακολουθώντας μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος». Δύσκολα μπορεί επίσης κανείς να αμφισβητήσει την ανάγκη μείωσης του μισθολογικού κόστους του δημοσίου και της τεράστιας σπατάλης που δημιουργεί η «μη-αποδοτική κρατική γραφειοκρατία».
Ποιό ακριβώς από αυτά τα σημεία της συμφωνίάς αποτελεί «εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας» και για πόσο ακόμα χρόνο θα πρέπει οι πολιτικές επιλογές της χώρας να καθορίζονται με γνώμονα τα συμφέροντα συνδικαλιστών και οργανωμένων μειοψηφιών;
Στο κομμάτι δε των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, δεν μας διευκρινίζει ο κ. Σαμαράς, πώς το μνημόνιο «έδεσε χειροπόδαρα τον ελληνικό λαό». Η συμφωνία περιλαμβάνει την μεταρρύθμιση ενός ομολογουμένως αδιέξοδου ασφαλιστικού συστήματος, τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τη διαχείριση και αποκρατικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Ποιό ακριβώς από αυτά τα σημεία της συμφωνίάς αποτελεί «εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας» και για πόσο ακόμα χρόνο θα πρέπει οι πολιτικές επιλογές της χώρας να καθορίζονται με γνώμονα τα συμφέροντα συνδικαλιστών και οργανωμένων μειοψηφιών;
Αντί να επιπλήττει την κυβέρνηση για τις καθυστερήσεις και τις αντιφάσεις της, η αξιωματική αντιπολίτευση επιλέγει να συστρατευτεί με το πιο συντηρητικό ίσως κομμάτι των πολιτών, ελπίζοντας απλά στην εκλογική απορρόφηση της όποιας κυβερνητικής φθοράς.
Ίσως είναι πια πολύ αργά για την πραγματικότητα. Το τοπίο έχει αρχίσει ήδη να θολώνει. Κι αν δεν σταθούμε νηφάλιοι απέναντι στην αλήθεια, να μετρήσουμε, να συζητήσουμε, να προτείνουμε, πολύ φοβάμαι ότι δεν θα καταφέρουμε να αντισταθούμε στις απλοϊκές ανοησίες της συνομωσιολογικής δημοσιογραφίας. Και τότε τι;
Γιώργος Σαρηγιαννίδης
e-rooster blog
Μόνο για τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες του δημοσίου είναι υπερδιπλάσιες της φορολογίας των φυσικών προσώπων
«Η Ελλάδα θυσιάστηκε για να σωθεί η ευρωζώνη. Και για να γίνει, σας εκπαιδεύουν να αισθάνεστε ένοχοι γι΄ αυτό που είστε. Έχουν ήδη διαγνώσει ότι είστε άρρωστοι.» Η δήλωση αυτή ανήκει στην καναδέζα δημοσιογράφο Ναόμι Κλάιν, διασημότητα του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης και συγγραφέα του best-seller «Το δόγμα του σοκ», σε πρόσφατη συνέντευξή της στην εφημερίδα ‘Το Βήμα’. (Τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα;)
Όλα τα μετρήσιμα μεγέθη ωστόσο φαίνεται να μη συμφωνούν με τον ισχυρισμό της κ. Κλάιν. Οι δημόσιες δαπάνες αυξήθηκαν τα τελευταία τριάντα χρόνια με ρυθμούς μεγαλύτερους από κάθε άλλη χώρα της ΕΕ. Το δημόσιο χρέος, από 31.2% του ΑΕΠ το 1980, έφτασε το 80.7% το 1990, για να ξεπεράσει φέτος το 130%. Μόνο για τη μισθοδοσία των δημοσίων υπαλλήλων, οι δαπάνες του δημοσίου είναι υπερδιπλάσιες της φορολογίας των φυσικών προσώπων.
Σύμφωνα με το World Economic Forum, η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας έπεσε, την τελευταία μόλις δεκαετία, από την 36η στην 83η θέση. Ως βασικές αιτίες της χαμηλής αυτής κατάταξης ονομάζονται, μεταξύ άλλων: η μη-αποδοτική κρατική γραφειοκρατία, η διαφθορά, η περιοριστική εργατική νομοθεσία και η νομοθετική αστάθεια. (Τόσο το χειρότερο για τα μετρήσιμα μεγέθη;)
η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας έπεσε, την τελευταία μόλις δεκαετία, από την 36η στην 83η θέση. Ως βασικές αιτίες της χαμηλής αυτής κατάταξης ονομάζονται, μεταξύ άλλων: η μη-αποδοτική κρατική γραφειοκρατία, η διαφθορά, η περιοριστική εργατική νομοθεσία και η νομοθετική αστάθεια
«Τα φάγαμε όλοι μαζί», δηλώνει ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης κ. Πάγκαλος, «ακολουθώντας μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος». Ωστόσο, η συνωμοσιολογική δημοσιογραφία έχει και εγχώριους συμμάχους. Ο πρόεδρος της ΝΔ πιστεύει ότι κακώς ακολουθούμε το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα του Μνημονίου. Κι άλλες ευρωπαϊκές χώρες είχαν και έχουν ελλείμματα, φέρεται να δηλώνει, αλλά «μόνο η δική μας κυβέρνηση παρέδωσε τα κλειδιά της διακυβέρνησης στην τρόικα και έδεσε χειροπόδαρα τον ελληνικό λαό.»
Ο κ. Σαμαράς φαίνεται ότι όχι μόνο συμφωνεί με την κ. Κλάιν, όσο αφορά το μέγεθος και τη σημασία της κρίσης, αλλά κάνει κι ένα βήμα πιο πέρα. Συντάσσεται δηλαδή πλήρως με τις δυνάμεις εκείνες (ένα ‘μείγμα’ κρατικιστών και εθνικιστών που αρνούνται πάντα και παντού κάθε εκσυγχρονιστική προσπάθεια) που διαβάζουν το Μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης, της ΕΕ και του ΔΝΤ ως «εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας».
Το Μνημόνιο συνεργασίας, για να έχουμε την πραγματικότητα υπόψη μας πριν η αμηχανία μας μετατραπεί σε αβεβαιότητα, περιλαμβάνει δύο κεντρικούς τομείς μεταρρυθμίσεων. Ο πρώτος τομέας αναφέρεται στη «δημοσιονομική προσαρμογή», κι ο δεύτερος στις «διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις». Κι αν στον πρώτο τομέα μπορεί εύλογα κανείς να φέρει τις αντιρρήσεις του όσο αφορά την αποτελεσματικότητα της αύξησης της φορολογίας, δύσκολα μπορεί να αποφύγει το επείγον της δημοσιονομικής κατάστασης και την άμεση ανάγκη για αποπληρωμή (μέρους) του τεράστιου χρέους που οι προηγούμενες κυβερνήσεις δημιούργησαν «ακολουθώντας μια πρακτική αθλιότητας, εξαγοράς και διασπάθισης του δημόσιου χρήματος». Δύσκολα μπορεί επίσης κανείς να αμφισβητήσει την ανάγκη μείωσης του μισθολογικού κόστους του δημοσίου και της τεράστιας σπατάλης που δημιουργεί η «μη-αποδοτική κρατική γραφειοκρατία».
Ποιό ακριβώς από αυτά τα σημεία της συμφωνίάς αποτελεί «εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας» και για πόσο ακόμα χρόνο θα πρέπει οι πολιτικές επιλογές της χώρας να καθορίζονται με γνώμονα τα συμφέροντα συνδικαλιστών και οργανωμένων μειοψηφιών;
Στο κομμάτι δε των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, δεν μας διευκρινίζει ο κ. Σαμαράς, πώς το μνημόνιο «έδεσε χειροπόδαρα τον ελληνικό λαό». Η συμφωνία περιλαμβάνει την μεταρρύθμιση ενός ομολογουμένως αδιέξοδου ασφαλιστικού συστήματος, τον εκσυγχρονισμό της δημόσιας διοίκησης, τη βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, τη διαχείριση και αποκρατικοποίηση των κρατικών επιχειρήσεων και το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Ποιό ακριβώς από αυτά τα σημεία της συμφωνίάς αποτελεί «εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας» και για πόσο ακόμα χρόνο θα πρέπει οι πολιτικές επιλογές της χώρας να καθορίζονται με γνώμονα τα συμφέροντα συνδικαλιστών και οργανωμένων μειοψηφιών;
Αντί να επιπλήττει την κυβέρνηση για τις καθυστερήσεις και τις αντιφάσεις της, η αξιωματική αντιπολίτευση επιλέγει να συστρατευτεί με το πιο συντηρητικό ίσως κομμάτι των πολιτών, ελπίζοντας απλά στην εκλογική απορρόφηση της όποιας κυβερνητικής φθοράς.
Ίσως είναι πια πολύ αργά για την πραγματικότητα. Το τοπίο έχει αρχίσει ήδη να θολώνει. Κι αν δεν σταθούμε νηφάλιοι απέναντι στην αλήθεια, να μετρήσουμε, να συζητήσουμε, να προτείνουμε, πολύ φοβάμαι ότι δεν θα καταφέρουμε να αντισταθούμε στις απλοϊκές ανοησίες της συνομωσιολογικής δημοσιογραφίας. Και τότε τι;
Γιώργος Σαρηγιαννίδης
e-rooster blog
Κυριακή 24 Οκτωβρίου 2010
Το άγνωστο ΔΝΤ
Του Πασχου Mανδραβελη
Μπορεί να φανεί περίεργο, αλλά ο μεγαλύτερος εχθρός του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) δεν είναι η έξαλλη Αριστερά. Αυτή εξαπολύει τις συνήθεις ιερεμιάδες, κάνει κάποιες διαδηλώσεις, και εξ όσων γνωρίζουμε δεν κατάφερε όλα αυτά τα χρόνια ούτε καν να ανατρέψει κάποιο πρόγραμμα τού διεθνούς αυτού οργανισμού. Το χειρότερο που μπορούσε να κάνει στο ΔΝΤ είναι να του βγάλει το κακό όνομα. Αλλά γι' αυτό, πάλι, φρόντισε χρόνια πριν η σοβιετική προπαγάνδα, αυτή που παρουσίαζε τους πυραύλους «Πέρσινγκ» επιθετικούς και τους SS-20 ειρηνικούς. Ο πιο επικίνδυνος εχθρός του ΔΝΤ είναι η νεοσυντηρητική Δεξιά, διότι επηρεάζει τις αποφάσεις του μεγαλύτερου χρηματοδότη του. Oι ΗΠΑ συνεισφέρουν το 17,09% από τα 328 δισ. δολάρια που είναι συνολικά τα κεφάλαια του οργανισμού. Πριν από τη διακυβέρνηση του τζούνιορ Μπους το ποσοστό αυτό ήταν 18,25%, τριπλάσιο σχεδόν από τους επόμενους δύο χρηματοδότες (Γερμανία, Ιαπωνία) το ποσοστό των οποίων ήταν 5,67%.
Ποιος λοιπόν μπορούσε να γράψει ότι «οι υποστηρικτές του ΔΝΤ συχνά διαφημίζουν τη σωτηρία της μεξικανικής οικονομίας ως επιτυχία... Αλλά ο μεξικανικός λαός υπέφερε τη μείωση του επιπέδου ζωής του που ήταν αποτέλεσμα αυτής της κρίσης. Οπως συμβαίνει πάντα, όταν επεμβαίνει το ΔΝΤ, οι κυβερνήσεις και οι δανειστές τους σώζονται, αλλά όχι οι άνθρωποι»; Αν κάποιος στοιχημάτιζε ότι αυτό είναι περικοπή από ανακοίνωση κάποιας συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ θα έχανε. Προέρχεται από το άρθρο με τίτλο «Ποιος χρειάζεται το ΔΝΤ;» (Wall Street Journal, 3.2.1998) των Τζορτζ Σουλτς (υπουργός Εξωτερικών επί Ρόναλντ Ρέιγκαν), Γουίλιαμ Σάιμον (υπουργός Οικονομικών επί Ρίτσαρντ Νίξον και Τζέραλντ Φορντ) και Γουόλτερ Ρίστον (πρώην προέδρος και διευθύνων σύμβουλος της Citicorp/Citibank).
Αλλη αφετηρία
Υπάρχει λοιπόν περίπτωση να δούμε Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές και Αμερικανούς τραπεζίτες να φωνασκούν παρέα με τον κ. Λαφαζάνη «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη»; Αν και η φρασεολογία τους έχει πολλά κοινά, οι αφετηρίες είναι διαφορετικές. Για παράδειγμα: ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής του Κάνσας Τοντ Τίαρτ αντιτάχθηκε στο πρόγραμμα διάσωσης της ελληνικής οικονομίας λέγοντας ότι «είναι απλώς άδικο -ως θέση αρχής- να εξαναγκαστούν οι Αμερικανοί φορολογούμενοι να δώσουν τα χρήματα που κέρδισαν με τη σκληρή τους εργασία για να στηρίξουν αποτυχημένες πολιτικές σχετικά πλούσιων εθνών, όπως είναι η Ελλάδα».
Η Αριστερά ξεκινά από το νεφελώδες ενός άλλου κόσμου, στον οποίο μπορείς να δανείζεσαι ακόμη και αφού δηλώσεις ότι δεν θα ξεπληρώσεις τα χρέη, ενώ οι νεοσυντηρητικοί απλώς επιθυμούν την εφαρμογή του σκληρού νόμου των αγορών, που έχει λάθη και τιμωρία. Οπως έγραψαν και οι παραπάνω «οι προσπάθειες του ΔΝΤ είναι αποτελεσματικές μόνο για να στρεβλώνουν τις διεθνείς επενδυτικές αγορές... Το ΔΝΤ είναι αναποτελεσματικό, άχρηστο και παρωχημένο. Δεν χρειαζόμαστε ένα άλλο ΔΝΤ... Μόλις τελειώσει η ασιατική κρίση πρέπει να καταργήσουμε κι αυτό που έχουμε».
Από την ιδεολογική τους σκοπιά έχουν απόλυτο δίκιο. Το ΔΝΤ είναι ένα κεϊνσιανό εργαλείο διευθέτησης αποτυχιών της αγοράς. Γεννήθηκε πάνω στις στάχτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η αναγκαιότητά του έγινε ορατή στα χρόνια της μεγάλης ύφεσης που ακολούθησαν το μεγάλο κραχ του 1929. Τότε η κρίση μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, σαν φωτιά που καίει τα ξερά χόρτα για έναν απλό λόγο: όπου χτυπούσε η κρίση, αναγκαστικά τα προϊόντα γίνονταν πιο φθηνά και συνεπώς πιο ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Για να προστατεύσουν οι άλλες χώρες την εγχώρια παραγωγή προχωρούσαν σε επιθετική υποτίμηση των νομισμάτων τους. Οι άλλες απαντούσαν με δικές τους υποτιμήσεις και στο τέλος όλοι βρέθηκαν με σωρούς χαρτονομισμάτων που δεν άξιζαν τίποτε. Το διεθνές εμπόριο κατέρρευσε (από 3,5 δισ. δολ. το 1929 έπεσε στα 900 εκατ. το 1933) λόγω του προστατευτισμού, αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν υπήρχε αξιόπιστο μέσο ανταλλαγής. Κανείς δεν ήξερε αν τα χρήματα που έπαιρνε για το εμπόρευμά του την μία μέρα θα άξιζαν το ίδιο την επομένη. Και η κρίση από αμερικανική έγινε παγκόσμια, για να ακολουθήσει ένας καταστροφικός πόλεμος.
Στο Μπρέντον Γουντς
Εκείνη την περίοδο δύο άνθρωποι ξεχωριστά άρχισαν να σχεδιάζουν διεθνείς θεσμούς παρέμβασης στις αγορές ώστε να μην επαναληφθεί η καταστροφή της δεκαετίας του '30. Στη Βρετανία ήταν ο Τζον Μέιναρντ Κέινς και στις ΗΠΑ ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς του «Νιου Ντιλ» και επικεφαλής οικονομολόγος της ομοσπονδιακής τράπεζας Χάρι Γουάιτ. Τον Ιούλιο του 1944 εκπρόσωποι 45 εθνών συναντήθηκαν στο Μπρέντον Γουντς του Νιου Χαμσάιρ και συμφώνησαν στη δημιουργία της Παγκόσμιας Τράπεζας (για βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που θα επέβλεπε ένα σύστημα συναλλαγματικής σταθερότητας (αρχικά βασισμένης στον χρυσό) και τη δημιουργία ενός εγγυοδοτικού κεφαλαίου που θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν υπό όρους όσες χώρες το είχαν ανάγκη. Η συνεισφορά σ' αυτό το κεφάλαιο είναι αναλογική των οικονομικών δυνατοτήτων κάθε χώρας-μέλους, αλλά επίσης αναλογικά της συνεισφοράς είναι και τα δικαιώματα απόσυρσης χρημάτων, όπως και ο αριθμός των ψήφων.
Το τελευταίο δημιούργησε το πρώτο σχίσμα. Ο Ιωσήφ Στάλιν, αν και υπέγραψε το αρχικό σχέδιο, αποσύρθηκε ζητώντας να μην ισχύσει η αρχή της αναλογίας. Φυσικά κατήγγειλε το ΔΝΤ ως όργανο του καπιταλισμού και εξανάγκασε τις χώρες που βρίσκονταν υπό σοβιετική κατοχή, όπως η Πολωνία, να αποσυρθούν. Ετσι κι αλλιώς, για τους κομμουνιστές όλοι οι κεϊνσιανοί θεσμοί δεν ήταν παρά κόλπα που απέτρεπαν την «επικείμενη κατάρρευση» του καπιταλισμού και τη συνακόλουθη μεγάλη κομμουνιστική επανάσταση. Θα έπρεπε να περάσουν χρόνια και να καταρρεύσουν οι κομμουνιστικές δικτατορίες για να τραβήξει το 1996 η Ρωσία τη μεγαλύτερη μέχρι τότε χρηματοδότηση του ΔΝΤ...
Οι επικριτές
Το ΔΝΤ χρωματίστηκε κατ' αρχήν από την ισχυρή κομμουνιστική προπαγάνδα που κατάφερνε στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου να κάνει το άσπρο, μαύρο. Αν και έσωσε πάρα πολλές χώρες από βέβαιη οικονομική και κοινωνική καταστροφή, πολλές παρεμβάσεις του είναι αμφιλεγόμενες. Οι οικονομολόγοι κάθε σχολής θα συζητούν για χρόνια τις «συνταγές του ΔΝΤ» στην Ασία ή στην Αργεντινή. Δεν συζητούν, βέβαια, τις περιπτώσεις της Γαλλίας (ήταν η πρώτη χώρα που χρειάστηκε τη βοήθεια το 1947) της Βρετανίας, της Ιταλίας και δεκάδων άλλων χωρών όπου τα προγράμματα στέφθηκαν με επιτυχία. Η κριτική τους δεν έχει να κάνει με το αριστερό μεταφυσικό δίλημμα αν μια χώρα μπορεί να ξοδεύει επ' άπειρον λεφτά που δεν έχει· εστιάζει σε επιμέρους εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν.
Πιο σοβαρό (υπό την έννοια του πραγματικού) είναι το νεοσυντηρητικό δίλημμα αν χρειάζεται το ΔΝΤ για να κάνει την εξίσωση δαπανών - εσόδων πιο ήπια ή αν πρέπει η αγορά να λύνει με τον δικό της τρόπο το πρόβλημα, δηλαδή τη χρεοκοπία.
Απαντώντας στο άρθρο των Σουλτς - Σάιμον - Ρίστον, αλλά και σε άλλες κριτικές που έλεγαν ότι το ΔΝΤ έχασε τον δρόμο του και από εγγυητής της συναλλαγματικής σταθερότητας έγινε «διεθνές φτωχοκομείο», ο Πολ Κρούγκμαν παρομοίασε τον οργανισμό με την Κεντρική Τράπεζα μιας χώρας η οποία παίζει και τον ρόλο του δανειστή έσχατης ανάγκης. «Αν χρειαζόμαστε δανειστή έσχατης ανάγκης για να χειρίζεται τις εγχώριες κρίσεις, δεν χρειαζόμαστε, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ένα δανειστή έσχατης ανάγκης που θα αντιμετωπίζει τις διεθνείς κρίσεις; Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι το ΔΝΤ δεν είναι ιδανικό γι' αυτόν τον ρόλο. Σε αντίθεση με μια κεντρική τράπεζα που μπορεί να ελέγχει και να ρυθμίζει τις τράπεζες διαρκώς, το ΔΝΤ έχει ελάχιστη εξουσία μέχρι να μπει μια χώρα σε κρίση. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες φορές, προσπαθώντας να σώσει μια χώρα από την κατάρρευση, καταλήγει να προσφέρει δίχτυ ασφαλείας και σε εκείνους που δεν το αξίζουν: στους απρόσεκτους διεθνείς τραπεζίτες ακόμη και σε διεφθαρμένους πολιτικούς. Το ΔΝΤ επίσης κάνει λάθη. Τα προγράμματά του στην Ασία επικρίθηκαν σκληρά (αν και πολλές φορές οι επικριτές του διαφωνούν μεταξύ τους όσο και με το ΔΝΤ). Αλλά το ΔΝΤ είναι ό, τι έχουμε και είναι πολύ καλύτερο από το τίποτα». (New York Times, 15.5.1998)
Διαβάστε
- Πολ Κρούγκμαν, «Η κρίση του 2008. Και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης» εκδ. Καστανιώτης
- Τζορτζ Σόρος, «Η οικονομική κρίση του 2008 και η σημασία της», εκδ. Νέα Σύνορα, Α. Α. Λιβάνη
- Noreena Hertz, «Η βόμβα του παγκόσμιου χρέους», εκδ. Κριτική
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25-10-2010
Μπορεί να φανεί περίεργο, αλλά ο μεγαλύτερος εχθρός του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) δεν είναι η έξαλλη Αριστερά. Αυτή εξαπολύει τις συνήθεις ιερεμιάδες, κάνει κάποιες διαδηλώσεις, και εξ όσων γνωρίζουμε δεν κατάφερε όλα αυτά τα χρόνια ούτε καν να ανατρέψει κάποιο πρόγραμμα τού διεθνούς αυτού οργανισμού. Το χειρότερο που μπορούσε να κάνει στο ΔΝΤ είναι να του βγάλει το κακό όνομα. Αλλά γι' αυτό, πάλι, φρόντισε χρόνια πριν η σοβιετική προπαγάνδα, αυτή που παρουσίαζε τους πυραύλους «Πέρσινγκ» επιθετικούς και τους SS-20 ειρηνικούς. Ο πιο επικίνδυνος εχθρός του ΔΝΤ είναι η νεοσυντηρητική Δεξιά, διότι επηρεάζει τις αποφάσεις του μεγαλύτερου χρηματοδότη του. Oι ΗΠΑ συνεισφέρουν το 17,09% από τα 328 δισ. δολάρια που είναι συνολικά τα κεφάλαια του οργανισμού. Πριν από τη διακυβέρνηση του τζούνιορ Μπους το ποσοστό αυτό ήταν 18,25%, τριπλάσιο σχεδόν από τους επόμενους δύο χρηματοδότες (Γερμανία, Ιαπωνία) το ποσοστό των οποίων ήταν 5,67%.
Ποιος λοιπόν μπορούσε να γράψει ότι «οι υποστηρικτές του ΔΝΤ συχνά διαφημίζουν τη σωτηρία της μεξικανικής οικονομίας ως επιτυχία... Αλλά ο μεξικανικός λαός υπέφερε τη μείωση του επιπέδου ζωής του που ήταν αποτέλεσμα αυτής της κρίσης. Οπως συμβαίνει πάντα, όταν επεμβαίνει το ΔΝΤ, οι κυβερνήσεις και οι δανειστές τους σώζονται, αλλά όχι οι άνθρωποι»; Αν κάποιος στοιχημάτιζε ότι αυτό είναι περικοπή από ανακοίνωση κάποιας συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ θα έχανε. Προέρχεται από το άρθρο με τίτλο «Ποιος χρειάζεται το ΔΝΤ;» (Wall Street Journal, 3.2.1998) των Τζορτζ Σουλτς (υπουργός Εξωτερικών επί Ρόναλντ Ρέιγκαν), Γουίλιαμ Σάιμον (υπουργός Οικονομικών επί Ρίτσαρντ Νίξον και Τζέραλντ Φορντ) και Γουόλτερ Ρίστον (πρώην προέδρος και διευθύνων σύμβουλος της Citicorp/Citibank).
Αλλη αφετηρία
Υπάρχει λοιπόν περίπτωση να δούμε Ρεπουμπλικανούς γερουσιαστές και Αμερικανούς τραπεζίτες να φωνασκούν παρέα με τον κ. Λαφαζάνη «οι άνθρωποι πάνω από τα κέρδη»; Αν και η φρασεολογία τους έχει πολλά κοινά, οι αφετηρίες είναι διαφορετικές. Για παράδειγμα: ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής του Κάνσας Τοντ Τίαρτ αντιτάχθηκε στο πρόγραμμα διάσωσης της ελληνικής οικονομίας λέγοντας ότι «είναι απλώς άδικο -ως θέση αρχής- να εξαναγκαστούν οι Αμερικανοί φορολογούμενοι να δώσουν τα χρήματα που κέρδισαν με τη σκληρή τους εργασία για να στηρίξουν αποτυχημένες πολιτικές σχετικά πλούσιων εθνών, όπως είναι η Ελλάδα».
Η Αριστερά ξεκινά από το νεφελώδες ενός άλλου κόσμου, στον οποίο μπορείς να δανείζεσαι ακόμη και αφού δηλώσεις ότι δεν θα ξεπληρώσεις τα χρέη, ενώ οι νεοσυντηρητικοί απλώς επιθυμούν την εφαρμογή του σκληρού νόμου των αγορών, που έχει λάθη και τιμωρία. Οπως έγραψαν και οι παραπάνω «οι προσπάθειες του ΔΝΤ είναι αποτελεσματικές μόνο για να στρεβλώνουν τις διεθνείς επενδυτικές αγορές... Το ΔΝΤ είναι αναποτελεσματικό, άχρηστο και παρωχημένο. Δεν χρειαζόμαστε ένα άλλο ΔΝΤ... Μόλις τελειώσει η ασιατική κρίση πρέπει να καταργήσουμε κι αυτό που έχουμε».
Από την ιδεολογική τους σκοπιά έχουν απόλυτο δίκιο. Το ΔΝΤ είναι ένα κεϊνσιανό εργαλείο διευθέτησης αποτυχιών της αγοράς. Γεννήθηκε πάνω στις στάχτες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά η αναγκαιότητά του έγινε ορατή στα χρόνια της μεγάλης ύφεσης που ακολούθησαν το μεγάλο κραχ του 1929. Τότε η κρίση μεταδόθηκε σε όλο τον κόσμο, σαν φωτιά που καίει τα ξερά χόρτα για έναν απλό λόγο: όπου χτυπούσε η κρίση, αναγκαστικά τα προϊόντα γίνονταν πιο φθηνά και συνεπώς πιο ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Για να προστατεύσουν οι άλλες χώρες την εγχώρια παραγωγή προχωρούσαν σε επιθετική υποτίμηση των νομισμάτων τους. Οι άλλες απαντούσαν με δικές τους υποτιμήσεις και στο τέλος όλοι βρέθηκαν με σωρούς χαρτονομισμάτων που δεν άξιζαν τίποτε. Το διεθνές εμπόριο κατέρρευσε (από 3,5 δισ. δολ. το 1929 έπεσε στα 900 εκατ. το 1933) λόγω του προστατευτισμού, αλλά και εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν υπήρχε αξιόπιστο μέσο ανταλλαγής. Κανείς δεν ήξερε αν τα χρήματα που έπαιρνε για το εμπόρευμά του την μία μέρα θα άξιζαν το ίδιο την επομένη. Και η κρίση από αμερικανική έγινε παγκόσμια, για να ακολουθήσει ένας καταστροφικός πόλεμος.
Στο Μπρέντον Γουντς
Εκείνη την περίοδο δύο άνθρωποι ξεχωριστά άρχισαν να σχεδιάζουν διεθνείς θεσμούς παρέμβασης στις αγορές ώστε να μην επαναληφθεί η καταστροφή της δεκαετίας του '30. Στη Βρετανία ήταν ο Τζον Μέιναρντ Κέινς και στις ΗΠΑ ένας από τους μεγαλύτερους θεωρητικούς του «Νιου Ντιλ» και επικεφαλής οικονομολόγος της ομοσπονδιακής τράπεζας Χάρι Γουάιτ. Τον Ιούλιο του 1944 εκπρόσωποι 45 εθνών συναντήθηκαν στο Μπρέντον Γουντς του Νιου Χαμσάιρ και συμφώνησαν στη δημιουργία της Παγκόσμιας Τράπεζας (για βοήθεια στις αναπτυσσόμενες χώρες) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου που θα επέβλεπε ένα σύστημα συναλλαγματικής σταθερότητας (αρχικά βασισμένης στον χρυσό) και τη δημιουργία ενός εγγυοδοτικού κεφαλαίου που θα μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν υπό όρους όσες χώρες το είχαν ανάγκη. Η συνεισφορά σ' αυτό το κεφάλαιο είναι αναλογική των οικονομικών δυνατοτήτων κάθε χώρας-μέλους, αλλά επίσης αναλογικά της συνεισφοράς είναι και τα δικαιώματα απόσυρσης χρημάτων, όπως και ο αριθμός των ψήφων.
Το τελευταίο δημιούργησε το πρώτο σχίσμα. Ο Ιωσήφ Στάλιν, αν και υπέγραψε το αρχικό σχέδιο, αποσύρθηκε ζητώντας να μην ισχύσει η αρχή της αναλογίας. Φυσικά κατήγγειλε το ΔΝΤ ως όργανο του καπιταλισμού και εξανάγκασε τις χώρες που βρίσκονταν υπό σοβιετική κατοχή, όπως η Πολωνία, να αποσυρθούν. Ετσι κι αλλιώς, για τους κομμουνιστές όλοι οι κεϊνσιανοί θεσμοί δεν ήταν παρά κόλπα που απέτρεπαν την «επικείμενη κατάρρευση» του καπιταλισμού και τη συνακόλουθη μεγάλη κομμουνιστική επανάσταση. Θα έπρεπε να περάσουν χρόνια και να καταρρεύσουν οι κομμουνιστικές δικτατορίες για να τραβήξει το 1996 η Ρωσία τη μεγαλύτερη μέχρι τότε χρηματοδότηση του ΔΝΤ...
Οι επικριτές
Το ΔΝΤ χρωματίστηκε κατ' αρχήν από την ισχυρή κομμουνιστική προπαγάνδα που κατάφερνε στα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου να κάνει το άσπρο, μαύρο. Αν και έσωσε πάρα πολλές χώρες από βέβαιη οικονομική και κοινωνική καταστροφή, πολλές παρεμβάσεις του είναι αμφιλεγόμενες. Οι οικονομολόγοι κάθε σχολής θα συζητούν για χρόνια τις «συνταγές του ΔΝΤ» στην Ασία ή στην Αργεντινή. Δεν συζητούν, βέβαια, τις περιπτώσεις της Γαλλίας (ήταν η πρώτη χώρα που χρειάστηκε τη βοήθεια το 1947) της Βρετανίας, της Ιταλίας και δεκάδων άλλων χωρών όπου τα προγράμματα στέφθηκαν με επιτυχία. Η κριτική τους δεν έχει να κάνει με το αριστερό μεταφυσικό δίλημμα αν μια χώρα μπορεί να ξοδεύει επ' άπειρον λεφτά που δεν έχει· εστιάζει σε επιμέρους εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν.
Πιο σοβαρό (υπό την έννοια του πραγματικού) είναι το νεοσυντηρητικό δίλημμα αν χρειάζεται το ΔΝΤ για να κάνει την εξίσωση δαπανών - εσόδων πιο ήπια ή αν πρέπει η αγορά να λύνει με τον δικό της τρόπο το πρόβλημα, δηλαδή τη χρεοκοπία.
Απαντώντας στο άρθρο των Σουλτς - Σάιμον - Ρίστον, αλλά και σε άλλες κριτικές που έλεγαν ότι το ΔΝΤ έχασε τον δρόμο του και από εγγυητής της συναλλαγματικής σταθερότητας έγινε «διεθνές φτωχοκομείο», ο Πολ Κρούγκμαν παρομοίασε τον οργανισμό με την Κεντρική Τράπεζα μιας χώρας η οποία παίζει και τον ρόλο του δανειστή έσχατης ανάγκης. «Αν χρειαζόμαστε δανειστή έσχατης ανάγκης για να χειρίζεται τις εγχώριες κρίσεις, δεν χρειαζόμαστε, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, ένα δανειστή έσχατης ανάγκης που θα αντιμετωπίζει τις διεθνείς κρίσεις; Μπορεί κάποιος να ισχυριστεί ότι το ΔΝΤ δεν είναι ιδανικό γι' αυτόν τον ρόλο. Σε αντίθεση με μια κεντρική τράπεζα που μπορεί να ελέγχει και να ρυθμίζει τις τράπεζες διαρκώς, το ΔΝΤ έχει ελάχιστη εξουσία μέχρι να μπει μια χώρα σε κρίση. Αυτό σημαίνει ότι κάποιες φορές, προσπαθώντας να σώσει μια χώρα από την κατάρρευση, καταλήγει να προσφέρει δίχτυ ασφαλείας και σε εκείνους που δεν το αξίζουν: στους απρόσεκτους διεθνείς τραπεζίτες ακόμη και σε διεφθαρμένους πολιτικούς. Το ΔΝΤ επίσης κάνει λάθη. Τα προγράμματά του στην Ασία επικρίθηκαν σκληρά (αν και πολλές φορές οι επικριτές του διαφωνούν μεταξύ τους όσο και με το ΔΝΤ). Αλλά το ΔΝΤ είναι ό, τι έχουμε και είναι πολύ καλύτερο από το τίποτα». (New York Times, 15.5.1998)
Διαβάστε
- Πολ Κρούγκμαν, «Η κρίση του 2008. Και η επιστροφή των οικονομικών της ύφεσης» εκδ. Καστανιώτης
- Τζορτζ Σόρος, «Η οικονομική κρίση του 2008 και η σημασία της», εκδ. Νέα Σύνορα, Α. Α. Λιβάνη
- Noreena Hertz, «Η βόμβα του παγκόσμιου χρέους», εκδ. Κριτική
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25-10-2010
«Tο χρέος σας θα αναδιαρθρωθεί»
Συνέντευξη στον Αθανασιο Eλλις
Παρά την εφαρμογή σημαντικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επώδυνων μέτρων δημοσιονομικής εξυγίανσης, η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να ανταπεξέλθει στο τεράστιο χρέος που συσσωρεύεται και θα αναγκασθεί να προχωρήσει σε αναδιάρθρωσή του, υποστηρίζει μιλώντας στην «Κ» ο διάσημος οικονομολόγος Νούριελ Ρουμπινί, ο άνθρωπος που πριν από πέντε χρόνια προέβλεψε την παγκόσμια οικονομική κρίση. «Αν δεν θέλετε να την πείτε πτώχευση, μην την λέτε πτώχευση. Πείτε την αναδιάρθρωση υπό πίεση, αλλά είναι βέβαιο ότι θα συμβεί» επιμένει ο γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη Ιρανοεβραίος καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, ο οποίος έχει χαρακτηρίσει την Ελλάδα «LehmaBrothers της Ευρώπης» και θεωρεί πως ο δανεισμός από το ΔΝΤ και την Ε. Ε. το μόνο που επιτυγχάνει είναι να αναβάλει την αναπόφευκτη αναδιάρθρωση, με αποτέλεσμα όταν γίνει αυτή να μην είναι πλέον ελεγχόμενη.
Ο κ. Ρουμπινί, τον οποίο το περιοδικό Time συμπεριέλαβε πέρυσι στους 100 ανθρώπους με τη μεγαλύτερη επιρροή στον κόσμο, οφείλει τη φήμη του στην πρόβλεψη που έκανε το 2005 περί επερχόμενης κατάρρευσης της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ και γενικευμένης οικονομικής καταστροφής. Το 2008 το περιοδικό Fortune ανέφερε ότι «όταν το 2005 ο Ρουμπινί έλεγε πως οι τιμές των ακινήτων επέπλεαν σε ένα κύμα εικασιών, το οποίο σύντομα θα βύθιζε την οικονομία, πολλοί τον περιέγραφαν ως Κασσάνδρα, αλλά τώρα αποδεικνύεται σοφός».
- Η εκτίμησή σας για την Ελλάδα παραμένει το ίδιο αρνητική όπως ήταν την περασμένη άνοιξη; Ο κ. Στρος-Καν δηλώνει ότι η Ελλάδα κινείται στον σωστό δρόμο.
- Κοιτάξτε. Εχουν υπάρξει μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης, αλλά όπως ήταν αναμενόμενο και το ξέραμε, η αύξηση των φόρων και η μείωση των δαπανών έχει επηρεάσει αρνητικά τη συνολική ζήτηση και το ΑΕΠ που μειώνονται, και όσο θα μειώνονται καθίσταται πιο δύσκολη η βελτίωση της σχέσης του ελλείμματος και του χρέους με το ΑΕΠ. Υπάρχουν επίσης πολιτικές αντιστάσεις που γίνονται περισσότερο ηχηρές.
- Ομως, παρά τις όποιες ενστάσεις, η Ελλάδα εφαρμόζει σημαντικά διαρθρωτικά μέτρα.
- Ακόμη και εάν η Ελλάδα υλοποιήσει όλα όσα περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα του ΔΝΤ, εάν λάβει όλα τα δρακόντεια μέτρα δημοσιονομικής εξυγίανσης και σταθεροποίησης, το ίδιο το πρόγραμμα προβλέπει μείωση της παραγωγής και, σύμφωνα με το καλύτερο σενάριο, το δημόσιο χρέος της Ελλάδας θα σταθεροποιηθεί στα επίπεδα του 148% του ΑΕΠ, που για μένα δεν είναι βιώσιμο και απαιτεί αναδιάρθρωση.
Αναβολή
- Η ελληνική κυβέρνηση επιμένει ότι δεν τίθεται θέμα πτώχευσης.
- Οι Ελληνες γυρίζουν και δηλώνουν σε όλους τους τόνους ότι ποτέ δεν θα προχωρήσουν σε πτώχευση. Το ζήτημα δεν είναι η πτώχευση. Πολύ λίγα κράτη κάνουν ξεκάθαρη πτώχευση. Αλλά πολλά προχωρούν σε επιβαλλόμενη από τις αρχές, που διέπουν τις αγορές, ελεγχόμενη αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους τους. Αλλά το κάνουν υπό την απειλή της πτώχευσης, αλλιώς κανείς δεν θα δεχόταν οικειοθελώς να πάρει νέο χρέος με χειρότερη προμήθεια. Το Πακιστάν, η Ουκρανία, ο Αγ. Δομίνικος, η Ουρουγουάη, είναι χώρες που έχουν κάνει ελεγχόμενη, «εκτός δικαστηρίου», εκτός πτώχευσης, προληπτική αναδιάρθρωση του χρέους, ανταλλάσσοντας το παλαιό χρέος με νέο. Με αυτό τον τρόπο αναβάλλουν την ωρίμαση του χρέους για πολλά χρόνια, μειώνοντας τα επιτόκια για το νέο χρέος κάτω από τα επίπεδα της αγοράς, και διατηρώντας την ονομαστική αξία του χρέους στο 100% ώστε οι τράπεζες που το έχουν να μην αρχίσουν να το διαγράφουν. Οσο η αξία του χρέους είναι σταθερή, δεν υποχρεούσαι να το διαγράψεις. Μπορεί να επιτευχθεί «κούρεμα» με την επιμήκυνση της αποπληρωμής και θέτοντας όρια στα επιτόκια.
Μη ρεαλιστική η επιστροφή στις αγορές
Ο κ. Ρουμπινί είναι κατηγορηματικός όταν η συζήτηση έρχεται στο θέμα της επαναφοράς της Ελλάδας στις αγορές χρήματος. Οπως ξεκαθαρίζει, θεωρεί μη ρεαλιστική την πρόβλεψη για επάνοδο σε 18 μήνες το πολύ. Κι εξηγεί τους λόγους.
- Η εκτίμηση του ΔΝΤ ότι σε 12 ή 18 μήνες η Ελλάδα θα μπορούσε να επιστρέψει στις αγορές δεν είναι ρεαλιστική;
- Εγώ δεν την βρίσκω ρεαλιστική. Ακόμη και στο καλύτερο σενάριο, είναι δύσκολο να δει κανείς πώς η Ελλάδα μπορεί να αποκτήσει μια πρόσβαση στις αγορές που θα έχει νόημα. Η εξυγίανση θα είναι επώδυνη, με περισσότερο στασιμοπληθωρισμό, περισσότερη ύφεση. Αλλά, όπως σας είπα, μπορείτε να προχωρήσετε σε ελεγχόμενη αναδιάρθρωση. Να μειώσετε το χρέος σας με έναν ελεγχόμενο τρόπο, όπως έχουν κάνει πολλές χώρες, και τότε δεν θα χρειασθεί να απευθυνθείτε στις αγορές.
- Αρα, επιμένετε ότι η πτώχευση είναι αναπόφευκτη.
- Για μένα είναι αναπόφευκτη. Θα συμβεί. Διότι είναι αδύνατον να επιζήσει η Ελλάδα με ένα χρέος που φθάνει στο 150% του ΑΕΠ. Να αντικαταστήσει το ιδιωτικό χρέος με δημόσιο, να μπορέσει να αποπληρώσει το ΔΝΤ και την Ε. Ε. ύστερα από τρία χρόνια, και να επιστρέψει στις αγορές με τα spreads να παραμένουν στο ζενίθ. Θα χρειαστεί μια ελεγχόμενη αναδιάρθρωση. Αν δεν θέλετε να την πείτε πτώχευση, μην την λέτε πτώχευση. Πείτε τη αναδιάρθρωση υπό πίεση. Εχει συμβεί τόσες φορές. Και κανείς δεν πιστεύει ότι δεν θα συμβεί και στην περίπτωση της Ελλάδας.
Το ίδιο θα συμβεί στην πορεία και με την Ιρλανδία και την Πορτογαλία. Θα έχουμε, λοιπόν, ουσιαστικές πτωχεύσεις (effective defaults), ίσως όχι επίσημες, αλλά ακόμη και εάν δεν θέλετε να χρησιμοποιήσετε την βρώμικη λέξη «πτώχευση», θα είναι ελεγχόμενες αναδιαρθρώσεις χρέους οι οποίες θα αρχίσουν από την Ελλάδα. Δεν έχω καμία αμφιβολία επ' αυτού.
- Τίθεται ζήτημα εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ;
- Είναι δύο διαφορετικά ζητήματα. Μπορείτε να κάνετε ελεγχόμενη αναδιάρθρωση και να παραμείνετε στη νομισματική ένωση, αλλά μπορείτε ταυτόχρονα να βγείτε από το ευρώ. Η αναδιάρθρωση είναι πιο πιθανή, και θα συμβεί νωρίτερα από την ενδεχόμενη επιλογή της εξόδου από την Ευρωζώνη, η οποία είναι λίγο παγίδα αφού ουσιαστικά θα οδηγηθείτε εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αρα, το κόστος μιας τέτοιας εξέλιξης είναι πολύ μεγαλύτερο από μια αναδιάρθρωση του χρέους. Αυτό είναι ένα σενάριο για τα επόμενα πέντε χρόνια όταν χώρες όπως η Ελλάδα και άλλες υποστούν όλες τις θυσίες και εξακολουθούν να μην παρουσιάζουν ανάπτυξη. Εάν δεν έχουν υποχωρήσει οι τιμές στο εσωτερικό και δεν έχει υπάρξει αύξηση της ανταγωνιστικότητας μέσω μικρότερης αύξησης των μισθών από την παραγωγικότητα, στην πορεία οι χώρες αυτές θα αντιμετωπίσουν πρόβλημα ανάπτυξης το οποίο δεν θα μπορεί να επιλυθεί με αναδιάρθρωση του χρέους, κάτι που σημαίνει ότι η επιλογή εξόδου από το ευρώ παραμένει στο τραπέζι ως μια πιθανότητα.
Χρονική μετάθεση του προβλήματος
Οταν η «Κ» επισήμανε στον κ. Ρουμπινί ότι στο σενάριο περί αναπόφευκτης πτώχευσης η Ελλάδα θα αντέτεινε πως η ελληνική οικονομία αλλάζει και σύντομα θα είναι περισσότερο ανταγωνιστική και θα παρουσιάζει ανάπτυξη, παρενέβη ο διευθυντής αγορών και στρατηγικής της Roubini Global Economics, Αρναμπ Ντας, για να τονίσει πως ναι μεν «η επίσημη γραμμή είναι ότι αποδίδει η δημοσιονομική εξυγίανση, και αυτό είναι σωστό, αλλά τίθεται το ερώτημα εάν ταυτόχρονα υλοποιούνται και όλες οι άλλες αλλαγές, και μάλιστα με τέτοιους ρυθμούς που να φέρουν την Ελλάδα στο ποθητό σημείο στο τέλους του προγράμματος».
Και συνέχισε: «Αυτό μένει να φανεί, αλλά μέχρι στιγμής τα πράγματα δεν κινούνται προς αυτή την κατεύθυνση. Ο πληθωρισμός είναι 5%, το εξωτερικό χρέος αυξάνεται και η ανταγωνιστικότητα δεν αποκαθίσταται. Εχει επιλεγεί ένας πολύ επώδυνος τρόπος σταθεροποίησης. Είναι σαφώς αναγκαίος για να διατηρηθεί το ευρώ, αλλά λογικά αυτό που αναμένεται να συμβεί είναι να μετατεθεί χρονικά το πρόβλημα τόσο ώστε να μην προκαλέσει συστημικό κύμα μετάδοσής του στην Ιρλανδία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Να δοθεί σε αυτές τις χώρες αρκετός χρόνος να θέσουν τα δημοσιονομικά τους και το δημόσιο χρέος τους υπό έλεγχο, και τότε, αν η Ελλάδα εξακολουθεί να μην βρίσκεται σε βιώσιμη φάση, να γίνει αναδιάρθρωση του χρέους και να παραμείνει στο ευρώ».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25-10-2010
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)