Golden boys, κουκουλοφόροι και το «καλό του συνόλου»

«Κυνήγησε τις άλλες, όχι εμένα!»

Αυτό που είναι πραγματικά εντυπωσιακό με τα γεγονότα που βιώνουμε τους τελευταίους μήνες είναι πόσο αναποτελεσματικές είναι οι επικλήσεις στο όνομα του «καλού του συνόλου». Είτε απευθύνονται προς εκείνους που καταστρέφουν εκπαιδευτικά ιδρύματα, καταστήματα και σιδηρόδρομους, είτε προς ομάδες συμφερόντων που προασπίζονται τα στενά συντεχνιακά τους συμφέροντα, αδιαφορώντας για τις ευρύτερες ζημιές στην κοινωνία, οι εκκλήσεις πάνε όλες γενικώς στο βρόντο.

Από τη σκοπιά λοιπόν της εξελικτικής θεωρίας προκύπτει το ερώτημα: τα άτομα που συμπεριφέρονται με αυτό τον ιδιοτελή τρόπο, αρνούμενοι να θυσιάσουν τα συμφέροντά τους στο βωμό του συνόλου, λειτουργούν «αφύσικα»; Ή αντιθέτως είναι «αφύσικη» -και για αυτό αναποτελεσματική- η επίκληση στο «καλό του συνόλου», προκειμένου να τους πείσει να σταματήσουν τις επιζήμιες δραστηριότητές τους; (Σ.σ.: το να είναι μια συμπεριφορά «φυσική» δεν σημαίνει ότι είναι κατ' ανάγκη «καλή»... αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία).

Για πολλά χρόνια στη βιολογία της εξέλιξης επικρατούσε η περίφημη θεωρία της «επιλογής ομάδας». Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, μια ομάδα της οποίας τα μεμονωμένα μέλη είναι έτοιμα να θυσιαστούν για το καλό της έχει περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσει και να αναπαραχθεί, από ό,τι μια ομάδα στην οποία επικρατούν μόνο ιδιοτελή άτομα. Κατά συνέπεια η φυσική επιλογή θα ευνοήσει τις ομάδες ή τα είδη των οποίων τα μέλη είναι έτοιμα να θυσιαστούν για το καλό του συνόλου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, π.χ. σε περιπτώσεις σπάνιων διατροφικών πόρων, ένα ζώο θα κρατήσει σε χαμηλούς ρυθμούς την αναπαραγωγή του, προκειμένου να μην αυξηθεί πολύ ο πληθυσμός και μ' αυτόν τον τρόπο μειωθούν καταστροφικά τα τρόφιμα. Μόνο οι ομάδες των ζώων που θα λειτουργούσαν με αυτό τον τρόπο θα επιβίωναν. Αντίθετα, οι ομάδες των οποίων τα μέλη λειτουργούσαν εγωιστικά και έκαναν πολλούς απογόνους, θα εξαφανίζονταν λόγω της υπερεκμετάλλευσης των διατροφικών πόρων.

Η θεωρία αυτή φαινόταν να εξηγεί εκ πρώτης άποψης περιπτώσεις «αυτοθυσίας» στο ζωικό βασίλειο, όπως τις φωνές που έβγαζαν ορισμένα πουλιά όταν έβλεπαν να πλησιάζει ένα αρπακτικό. Τα πουλιά με αυτό τον τρόπο προειδοποιούσαν τα μέλη της υπόλοιπης ομάδας και τους έδιναν τον χρόνο να φύγουν ή να κρυφτούν. Ομως ταυτόχρονα θυσίαζαν τον εαυτό τους, επισύροντας με τη φωνή τους την προσοχή του αρπακτικού.

Αν λοιπόν ίσχυε η θεωρία της «επιλογής ομάδας», τότε πράγματι ο «αναρχικός» που καταστρέφει τη δημόσια περιουσία, ο αγρότης που κλείνει τους δρόμους για να πάρει μεγαλύτερες επιδοτήσεις και τα golden boys των τραπεζών που δυναμίτιζαν τις οικονομίες γενεών για να πάρουν μεγαλύτερα bonus, όλοι τους λειτουργούν «αφύσικα». Βάζοντας το κέφι τους υψηλότερα από το ομαδικό συμφέρον, παραβιάζουν τους φυσικούς νόμους που σύμφωνα με αυτή την αντίληψη ευνοούν τα κοινωνικά σύνολα, των οποίων τα μέλη λειτουργούν με τον ακριβώς αντίθετο τρόπο.

Ομως, δυστυχώς, η θεωρία δεν ισχύει. Την ανατροπή της θεωρίας οφείλουμε στο κλασικό έργο Adaptation and Natural Selecton (Προσαρμογή και Φυσική Επιλογή -1966) του βιολόγου George Williams. Σύμφωνα με τον Williams η «επιλογή ομάδας» δεν μπορεί να έχει παίξει κανένα σοβαρό ρόλο στην εξέλιξη των έμβιων όντων για τον ακόλουθο λόγο. Ας υποθέσουμε ότι υπάρχει ένα είδος πουλιών που αποτελείται από δύο τύπους, τον Α και τον Β. Οι Α αυτοθυσιάζονται αυτοκτονώντας, όταν υπάρχει έλλειψη τροφής, προκειμένου να επιβιώσει η υπόλοιπη ομάδα. Οι Β αντίθετα τρώνε πάντοτε «του σκασμού», αδιαφορώντας για το «καλό του συνόλου».Το ερώτημα είναι: ποιος από τους δύο τύπους θα αναπαραχθεί στην επόμενη γενιά; Η απάντηση είναι φυσικά ότι τα πουλιά που αυτοκτονούν δεν πρόκειται να αφήσουν απογόνους, ενώ αντίθετα αυτά που αρνήθηκαν να θυσιαστούν για το καλό του συνόλου θα αφήσουν. Ετσι, σε μερικές γενιές όλο το κοπάδι θα αποτελείται από τους Β, δηλαδή τα πουλιά που έχουν «ιδιοτελή» χαρακτηριστικά.

Η ανατροπή της θεωρίας της «επιλογής ομάδας» οδήγησε επίσης σε μια επανεξέταση των περιπτώσεων συμπεριφοράς ζώων, που παραδοσιακά ερμηνεύονταν ως περιπτώσεις αυτοθυσίας για το καλό της ομάδας -όπως τις χαρακτηριστικές «προειδοποιητικές» κραυγές ορισμένων πτηνών, στις οποίες αναφερθήκαμε προηγουμένως. Το πουλί που βγάζει την κραυγή, σύμφωνα με την παραδοσιακή θεωρία, ρισκάρει τον θάνατό του (αποκαλύπτοντας τη θέση του στο αρπακτικό), προκειμένου να προειδοποιήσει τους άλλους συντρόφους του.

Αμ δε! Οπως έδειξαν σύγχρονα πειράματα, η κραυγή του πουλιού δεν απευθύνεται στους συντρόφους του, αλλά στο αρπακτικό. Με την κραυγή του το πουλί ενημερώνει τον θηρευτή ότι τον έχει δει και ότι κατά συνέπεια έχει όλο τον καιρό να διαφύγει κρυβόμενο, π.χ. στην πυκνή βλάστηση. «Κυνήγα τους άλλους, όχι εμένα γιατί εγώ σε έχω δει» λέει το πουλί στο αρπακτικό με την κραυγή του. Η συμπεριφορά του δεν στοχεύει στο «καλό του συνόλου», αλλά στην επιβίωση και αναπαραγωγή των δικών του γονιδίων.

Πέντε έτη μετά την έκδοση του βιβλίου του Williams όλοι σχεδόν οι βιολόγοι είχαν εγκαταλείψει τη θεωρία της «επιλογής ομάδας». Οι μόνοι που φαίνεται ότι εξακολουθούν να την πιστεύουν σήμερα είναι οι πολιτικοί και για αυτό ίσως οι εκκλήσεις τους δεν φέρνουν απολύτως κανένα αποτέλεσμα.

ΚΑΡΟΛΟΣ
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 14/03/2009

ΚΑΤΟΛΙΣΘΗΣΗ

Από τον ΕΥΓΕΝΙΟ ΑΡΑΝΙΤΣΗ

Με δεδομένη τη φρενήρη επιτάχυνση των ειδησεογραφικών «εξελίξεων» που επιβάλλει η ηλεκτρονική ενημέρωση απλουστεύοντας τα πάντα, είναι άγνωστο το κατά πόσον ο Τύπος, που τώρα πλέον χαρακτηρίζεται «παραδοσιακός», θα αντέξει στην επίθεση που του γίνεται. Αν επρόκειτο μόνον για μια επίθεση πολιτικών ή επιχειρηματικών συμφερόντων, το παιγνίδι θα έφερνε στην επιφάνεια ενδεχόμενα στρατηγικής φύσεως, άρα, πιθανόν ευνοϊκά· όμως εδώ έχουμε να κάνουμε μ' ένα γιγάντιο κύμα πίεσης, ή μάλλον άνωσης, που ασκείται από την υπνωτική δύναμη της εικόνας, έξω από κάθε «ιστορικό» έλεγχο. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, το ότι πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν στο θετικό αντίκρισμα επιμέρους ατομικών επιλογών, είναι σκέτος ρομαντισμός.

ΣΥΜΦΩΝΑ με όλες τις ενδείξεις, η έντυπη δημοσιογραφία είχε, αρχικά, την κακή πολυτέλεια της επιλογής μεταξύ λύσεων, μιας αυτοκτονικής και μιας ταπεινωτικής. Η πρώτη υποδείκνυε την άρον άρον προσαρμογή στο ύφος του τηλεοπτικού μέσου, επομένως και την μέχρις εξαφανίσεως συρρίκνωση του λόγου, της έναρθρης σκέψης. Η δεύτερη λύση θα ήταν να καταλάβει παραπληρωματική θέση, αναλαμβάνοντας εκείνο που η τηλεόραση αδυνατούσε από τη φύση της να συλλάβει: την ερμηνεία των γεγονότων.

ΑΠΟΔΕΙΧΘΗΚΕ πως η δημοσιογραφία διάλεξε μια μέση λύση, έναν άχαρο συνδυασμό των δύο κακών, επιμένοντας βέβαια στην ερμηνεία, αλλά υπό την αιγίδα του κανόνα που απαιτεί να πιστέψουμε ότι «μια εικόνα είναι καλύτερη από χίλιες λέξεις» - σε ολέθριο βαθμό δημοφιλής άποψη, που δεν μας λέει, ωστόσο, καθόλου, ως προς τι είναι καλύτερη η εικόνα. Σίγουρα είναι καλύτερη όταν αρέσκεται κανείς να αποφεύγει το βάσανο της σκέψης.

ΕΤΣΙ ο Τύπος παραδόθηκε στην ανασφάλειά του, αφ' ενός φοβούμενος να πολεμήσει την τηλεόραση, με την οποία έγινε συνέταιρος, αφ' ετέρου διστάζοντας να περιοριστεί σε ό,τι εκείνη άφηνε αμόλυντο, σαν να λέμε στη γοητεία της ανάγνωσης. Εκτοτε, ζει βυθισμένος στη σχέση αγάπης - μίσους προς τον αντίπαλο.

ΑΥΤΟ οδήγησε σε μιαν άνευ προηγουμένου παραδοξότητα, όταν οι εφημερίδες κλήθηκαν να ανταγωνιστούν η μία την άλλη με προσφορές και κληρώσεις, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση των ανακλαστικών ενός αναγνώστη που μεταλλάσσεται σε βιαστικό καταναλωτή ειδήσεων, δημοσκοπήσεων, διαφημίσεων και λαχνών. Δωροδοκώντας τον, ο Τύπος ομολογεί, κατ' ουσίαν, ότι τα κείμενα είναι ανάξια προσοχής. Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είναι ανάξια προσοχής, απλώς η προσοχή, δηλαδή η συγκέντρωση, σπανίζει. Το DVD είναι το έμβλημα αυτής της σπανιότητας.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 14/03/2009

Τουρκία και «ευαίσθητα» εθνικά θέματα

Ομολογώ ότι τίποτα δεν με είχε προετοιμάσει για την έκπληξη που αισθάνθηκα το περασμένο Σαββατοκύριακο στην επίσκεψή μου στην Κωνσταντινούπολη. Είχα πάει για να παρακολουθήσω μια σειρά εκδηλώσεων όπου, μεταξύ άλλων, διακεκριμένοι Τούρκοι «διαφωνούντες» θα συζητούσαν για «ευαίσθητα εθνικά θέματα» στην Τουρκία.
Σε μια ανάλογη εκδήλωση για «ευαίσθητα εθνικά θέματα», που έγινε σχετικά πρόσφατα στο Πάντειο, έξαλλοι «πατριώτες» προσπαθούσαν να διακόψουν τους ομιλητές ενώ σε βραδινά τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων υστερικοί τηλεπαρουσιαστές μιλούσαν για κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας

Η εκδήλωση περιελάμβανε επίσης προβολή του έργου του Τάσου Μπουλμέτη «Πολίτικη κουζίνα» (που για πολλούς και διάφορους λόγους δεν έχει προβληθεί στους κινηματογράφους στη γειτονική χώρα). Η εκδήλωση, που είχε οργανωθεί από το European Stability Initiative, θα ελάμβανε χώρα στο αγγλόφωνο ιδιωτικό πανεπιστήμιο Μπίλγκισι (παρεμπιπτόντως, όσοι φοβούνται ότι τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα οδηγήσουν σε «υποβάθμιση» της παιδείας θα έπρεπε να κάνουν ίσως μια βόλτα στην Τουρκία…).
η δημοσιογράφος Περοχάν Μαγκτέν, την οποία ο νομπελίστας συγγραφέας Ορχάν Παμούκ έχει αποκαλέσει την «πιο θαρραλέα αρθρογράφο της εποχής μας», αναφέρθηκε, χωρίς φόβο και με πολύ πάθος, στο «βαθύ κράτος», στα μαζικά εγκλήματα εναντίον των Αρμενίων και στο Κουρδικό
Οταν έφτασα περίμενα ότι στην καλύτερη περίπτωση η κατάσταση θα είναι όπως στην Ελλάδα: Σε μια ανάλογη εκδήλωση για «ευαίσθητα εθνικά θέματα», που έγινε σχετικά πρόσφατα στο Πάντειο, έξαλλοι «πατριώτες» προσπαθούσαν να διακόψουν τους ομιλητές ενώ σε βραδινά τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων υστερικοί τηλεπαρουσιαστές μιλούσαν για κατάλυση της εθνικής κυριαρχίας…
Το επίπεδο της συζήτησης που ακολούθησε ήταν εντυπωσιακό όχι μόνο για τα ελληνικά αλλά και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα

Το «βαθύ κράτος»

Ομως τίποτα απ’ όλα αυτά δεν συνέβη. Η ερευνήτρια Ντιλέκ Γκιουβάν στην ομιλία της επικεντρώθηκε στο θέμα των πογκρόμ εναντίον της ελληνικής και άλλων μειονοτήτων τον Σεπτέμβριο του 1955 και στις συστηματικές προσπάθειες που κατέβαλε το τουρκικό κράτος για την εκδίωξή τους. Επίσης μας πληροφόρησε ότι αυτό τον καιρό γυρίζεται ένα έργο στην Τουρκία που έχει ως θέμα τις διώξεις των Ελλήνων. Μια άλλη ομιλήτρια, η δημοσιογράφος Περοχάν Μαγκτέν, την οποία ο νομπελίστας συγγραφέας Ορχάν Παμούκ έχει αποκαλέσει την «πιο θαρραλέα αρθρογράφο της εποχής μας», αναφέρθηκε, χωρίς φόβο και με πολύ πάθος, στο «βαθύ κράτος», στα μαζικά εγκλήματα εναντίον των Αρμενίων και στο Κουρδικό.

Τέλος, παρών ήταν και ο Μουράτ Μπελγκέ, ένας από τους πιο θαρραλέους διανοούμενους της γειτονικής χώρας που στο παρελθόν μπαινόβγαινε στις φυλακές της Τουρκίας. Στην ομιλία του αναφέρθηκε στις προσπάθειες εθνικής ομογενοποίησης που κατέβαλε το κεμαλικό καθεστώς και στις τραγικές επιπτώσεις που είχε αυτό στις διάφορες μειονότητες. Πριν από την εκδήλωση ο κ. Μπελγκέ μας είχε κάνει μια ιδιότυπη ξενάγηση σε όλες τις συνοικίες της Πόλης όπου κάποτε ζούσαν διάφορες εθνότητες (Ελληνες, Εβραίοι, Αρμένιοι, Σύροι κ.λπ.) και όπου σήμερα έχουν μείνει μόνο ερείπια εκκλησιών και άλλων μνημείων να θυμίζουν το κοσμοπολίτικο παρελθόν της πόλης.

Στην κατάμεστη αίθουσα οι ακροατές παρακολουθούσαν τις ομιλίες με ευλαβική σιγή. Οταν τελείωσαν, άρχισαν οι ερωτήσεις και τα σχόλια. Το επίπεδο της συζήτησης που ακολούθησε ήταν εντυπωσιακό όχι μόνο για τα ελληνικά αλλά και για τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Η εκδήλωση έκλεισε με την προβολή του έργου «Πολίτικη κουζίνα» και τον Ελληνα σκηνοθέτη να απαντάει στις ερωτήσεις του κοινού. Τόσο το έργο όσο και ο κ. Μπουλμέτης καταχειροκροτήθηκαν.

Φυσικά δεν θα πρέπει κανείς να υπερβάλλει τη σημασία των γεγονότων. Η εκδήλωση σε τελική ανάλυση πραγματοποιήθηκε σε ένα αγγλόφωνο εκπαιδευτικό ίδρυμα, με εκσυγχρονιστική παράδοση, στο οποίο σπουδάζει η αφρόκρεμα των γόνων της αστικής τάξης - αν και, όπως μας ανέφεραν ορισμένοι ομιλητές, τέτοιου είδους συζητήσεις γίνονται πια και στην τηλεόραση. Επίσης ορισμένοι από τους ομιλητές είχαν μαζί τους έναν μόνιμο αστυνομικό συνοδό που τους έχει διαθέσει το κράτος για την προστασία τους από τους εθνικιστές - η δολοφονία του Τουρκοαρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ είναι ακόμη νωπή στις μνήμες όλων.

Δύο «στρατόπεδα»

Ομως μόνο ένας τυφλός μπορεί να αρνηθεί ότι η Τουρκία αλλάζει και μάλιστα με εντυπωσιακούς ρυθμούς. Ενας λόγος αναμφίβολα σχετίζεται με τις πιέσεις που ασκούν οι Βρυξέλλες για τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Ομως ο πιο σημαντικός λόγος είναι η εσωτερική αντιπαράθεση μεταξύ αφενός της κυβέρνησης του ΑΚΠ και αφετέρου του παλαιού καθεστώτος των στρατιωτικών και των συγγενών πολιτικών δυνάμεων. Η σύγκρουση αυτή έχει οδηγήσει στην απελευθέρωση κοινωνικών δυνάμεων και πολιτικών φωνών που μέχρι πρότινος ήταν καταδικασμένες στη σιωπή και την αφάνεια. Από την άλλη πλευρά, η αναβίωση του θρησκευτικού σκοταδισμού σε θέματα όπως η διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης είναι ένα ιδιαίτερα ανησυχητικό φαινόμενο.

Πάντως, όπως και να έχουν τα πράγματα, το γεγονός είναι ότι αυτή τη στιγμή στην Τουρκία διεξάγεται μια σοβαρή πολιτική συζήτηση, κάτι που ασφαλώς δεν ισχύει εδώ και πολύ καιρό στην Ελλάδα.
Τάκης Μίχας
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ e-rooster.gr

Σε ηθικό δίλημμα η Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ

Η προβολή των πλεονεκτημάτων φαρμάκων για τη χοληστερόλη και η υποτίμηση φοιτητή εξαιτίας μιας ερώτησης πάνω στις πιθανές παρενέργειές τους από καθηγητή του Χάρβαρντ, στο πλαίσιο διδασκαλίας του μαθήματος της Φαρμακολογίας στην Ιατρική Σχολή του πανεπιστημίου, προκάλεσε τη δυσπιστία του φοιτητή Ματ Ζέρντεν. Ύστερα από μια διαδικτυακή έρευνα ανακάλυψε ότι ο «καθηγητής» ήταν σύμβουλος 10 φαρμακευτικών εταιρειών, μεταξύ των οποίων 5 κατασκευαστών θεραπείας κατά της χοληστερόλης.

Η ανακάλυψη του Ζέρντεν οδήγησε, 4 χρόνια μετά, στη δημιουργία ενός δυναμικού κινήματος εντός του πανεπιστημίου, με σκοπό την αποκάλυψη της εταιρικής επιρροής στις αίθουσες και τα εργαστήρια, αλλά και στα 17 εκπαιδευτικά νοσοκομεία και ιδρύματα του Χάρβαρντ.

Η ανησυχία που εκφράζεται από τους φοιτητές αφορά στο ότι τα ίδια χρήματα που χρησιμοποιήθηκαν για το άνοιγμα της παγκοσμίου κύρους σχολής μπορεί τελικά να βλάπτουν την φήμη της και να επηρεάζουν τους καθηγητές της. Οι ίδιοι ισχυρίζονται πως το Χάρβαρντ «θα έπρεπε να ντρέπεται» για την κακή αξιολόγηση – F με την αμερικανική βαθμολογική κλίμακα - που έλαβε από την Αμερικανική Εταιρεία Ιατρικών Σπουδών, την εθνική εταιρεία αξιολόγησης του επιπέδου ελέγχου των χρηματοδοτήσεων των φαρμακευτικών εταιρειών στις ιατρικές σχολές.

Τα αντίστοιχα ιατρικά πανεπιστήμια των ΗΠΑ έλαβαν μακράν καλύτερες αξιολογήσεις σε σχέση με το Χάρβαρντ, το οποίο υστερεί, σύμφωνα με ακαδημαϊκούς και διοικητικούς υπαλλήλους του, διότι τα πανεπιστημιακά του νοσοκομεία δεν ανήκουν στη Σχολή.

Η διεξαγωγή έρευνας σε αρκετούς καθηγητές ιατρικής από Γερουσιαστή, η κακή αξιολόγηση, ένα νέο νομοσχέδιο που τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιουλίου, σύμφωνα με το οποίο οι γιατροί στη Μασαχουσέτη πρέπει να κοινοποιούν εταιρικές προσφορές άνω των 50 δολαρίων ασκούν, επιπλέον πίεση για αλλαγή.

Οι φοιτητές του Χάρβαρντ έχουν ήδη εξασφαλίσει ότι προϋπόθεση για όλους τους καθηγητές και τους λέκτορες είναι η αποκάλυψη κάθε δεσμών τους με τη βιομηχανία εντός της αίθουσας.

Το ότι τα παιδιά των μεταναστών που γεννήθηκαν στην Ελλάδα δεν μπορούν να γίνουν Έλληνες πολίτες είναι παλιό «αμάρτημα» της ελληνικής νομοθεσίας. Από σήμερα, ωστόσο, τα παιδιά αυτά θα οφείλουν μόλις ενηλικιωθούν να πληρώσουν και 900 ευρώ, ειδάλλως πρέπει να... εγκαταλείψουν τη χώρα!

Η χθεσινή απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών φανερώνει πως εν έτει 2009 η Ελλάδα εξακολουθεί να θεωρεί τους μετανάστες δεύτερης γενιάς ως πολίτες δεύτερης κατηγορίας, που δεν αξίζουν τα βασικά δικαιώματα του Έλληνα πολίτη. Γι’αυτό, η κυβέρνηση στην ουσία δεν τους χορηγεί δικαιώματα, αλλά... τους τα πουλάει, και μάλιστα πολύ ακριβά, οδηγώντας τους σε φρικτά αδιέξοδα. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...

Όταν ένα παιδί γεννιέται στην Ελλάδα από γονείς μετανάστες, δεν έχει δικαίωμα να κερδίσει την ελληνική ιθαγένεια, ακόμα και αν οι γονείς του βρίσκονται νόμιμα στην Ελλάδα. Το καλύτερο στο οποίο μπορεί να ελπίζει είναι να θεωρηθεί και αυτό «νόμιμος αλλοδαπός», αν φυσικά και οι γονείς του διαθέτουν τις αντίστοιχες άδειες διαμονής.

Προχωρώντας στο χρόνο, το παιδί μεγαλώνει στην Ελλάδα, πηγαίνει στο σχολείο, κοινωνικοποιείται, κάνει φίλους, εκπαιδεύεται και ανατρέφεται ως «Έλληνας», ώσπου φτάνει η στιγμή που... ενηλικιώνεται και αντιλαμβάνεται πως δεν είναι Έλληνας πολίτης και κατά συνέπεια πρέπει ξαφνικά, μετά από 18 ολόκληρα χρόνια, να αποκτήσει την κατάλληλη «άδεια διαμονής». Οι δυνατότητες που έχει, άλλωστε, είναι συγκεκριμένες: είτε η «άδεια διαμονής για εργασία», αν έχει μόνιμη εργασία στην Ελλάδα, είτε η «άδεια διαμονής λόγω σπουδών», αν έχει περάσει σε ελληνικό ΑΕΙ ή ΤΕΙ. Με την ανεργία που μαστίζει τη χώρα μας, ωστόσο, είναι τουλάχιστον ανεδαφικό να απαιτεί κανείς πως ένας 18χρονος που μόλις τελείωσε το σχολείο θα έχει ήδη μόνιμη εργασία στην Ελλάδα! Κατά συνέπεια, αν το παιδί δεν έχει περάσει σε κάποια σχολή, είναι υποχρεωμένο να εγκαταλείψει τη χώρα που θεωρεί πατρίδα του!

Η προδοσία

Μετά από χρόνια αντιδράσεων και διαμαρτυριών για αυτό το απαράδεκτο καθεστώς, το Υπουργείο Εσωτερικών αποφάσισε πρόσφατα να προσφέρει μία τρίτη επιλογή, το περιβόητο «καθεστώς του επί μακρόν διαμένοντος αλλοδαπού». Σύμφωνα με αυτό, το παιδί δε μπορεί να θεωρηθεί Έλληνας και παραμένει «αλλοδαπός», αλλά τουλάχιστον έχει κατοχυρωμένα ορισμένα βασικά δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών: ίσα εργασιακά δικαιώματα, ίσα ασφαλιστικά δικαιώματα και δικαίωμα ψήφου στις δημοτικές εκλογές.

Η αρχική αισιοδοξία διαλύθηκε, ωστόσο, όταν το Υπουργείο αποφάσισε χθες πως για να κερδίσουν το «καθεστώς» αυτό, τα παιδιά θα πρέπει να πληρώσουν ένα παράβολο αξίας 900 ευρώ! Αν το παιδί δεν έχει τα 900 ευρώ, οφείλει να βρει αμέσως «μόνιμη και σταθερή εργασία», ειδάλλως πρέπει να εγκαταλείψει τη χώρα! Αυτό λέει ο Υπουργός στα 18χρονα παιδιά, σαν να ήταν το πιο απλό και εύκολο πράγμα στην Ελλάδα της ανεργίας και της αναξιοκρατίας να βρουν «μόνιμη και σταθερή εργασία». Και αυτά τότε μόνο αντιλαμβάνονται την προδοσία: μετά από 18 ολόκληρα χρόνια, η χώρα όπου μεγάλωσαν, τους αναγκάζει ξαφνικά να γίνουν «παράνομοι μετανάστες»...

Η ανάγνωση της σκέψης, ένα βήμα πιο κοντά στην πραγματικότητα

Αντικείμενο επιστημονικής φαντασίας μέχρι σήμερα, η ανάγνωση του ανθρώπινου εγκεφάλου προσεγγίζει την πραγματικότητα. Πείραμα Βρετανών επιστημόνων απέδειξε ότι η αποκωδικοποίηση σκέψεων και αναμνήσεων, μέσω ενός εγκεφαλικού σκάνερ, είναι εφικτή.

Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η ανάπτυξη της παραπάνω μεθόδου θα μπορούσε να δώσει πληροφορίες για το εάν κάποιος ψεύδεται, με μια απλή παρακολούθηση της εγκεφαλική του δραστηριότητας. Υποστηρίζουν, ωστόσο, ότι απαιτούνται τουλάχιστον δέκα χρόνια για την ανάπτυξη της απαραίτητης τεχνολογίας.

Στο πείραμα, τέσσερις νεαροί άντρες εθελοντές χρησιμοποίησαν έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή, για να πλοηγηθούν εντός ενός δωματίου εικονικής πραγματικότητας, όπου στάθηκαν πάνω σε συγκεκριμένα σημεία, τα οποία είχαν σημειωθεί στο χαλί.

Tα κεφάλια των εθελοντών τοποθετήθηκαν σε ένα οπτικοηχητικό μαγνητικό λειτουργικό σκάνερ, το οποίο αναλάμβανε την παρατήρηση της εγκεφαλικής τους δραστηριότητας. Εστιάζοντας στον ιππόκαμπο, την περιοχή του εγκεφάλου που θεωρείται υπεύθυνη για τη μάθηση, τη μνήμη και τη φαντασία, οι επιστήμονες μέτρησαν τη ροή του αίματος σε σχέση με τη νευρική δραστηριότητα. Tα σχήματα που εντοπίστηκαν αντικατόπτριζαν τις χωρικές αναμνήσεις των συμμετεχόντων.

«Αποτελεί ένα μικρό βήμα προς την ιδέα της ανάγνωσης του μυαλού, διότι παρακολουθώντας απλώς τη νευρική δραστηριότητα, μπορούμε να γνωρίζουμε τι σκέφτεται κάποιος», υποστηρίζει ο Demis Hassabis του University College London.

Eίναι πιθανό, μια μέρα, να μπορέσουμε να κάνουμε το ίδιο και με άλλους τύπους αναμνήσεων και σκέψεων, ωστόσο η πιθανότητα χρήσης των μηχανών ανάγνωσης σκέψης για την εξιχνίαση εγκλημάτων ή για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας αποτελεί μια μακρινή προοπτική», συμπληρώνει.

Αντίστοιχες έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί στις ΗΠΑ δηλώνουν επίσης σημαντική πρόοδο στη διαδικασία αποκωδικοποίησης της σκέψης. Εκεί, οι νευρολόγοι κατηγοριοποιούν εγκεφαλικά σχήματα (brain patterns) για να τα συνδέσουν με λέξεις, προτάσεις και επιδιώξεις. Κάθε σκέψη συνδέεται μ’ ένα σχήμα εγκεφαλικής δραστηριότητας. Στόχος της έρευνας, το «σκανάρισμα» του εγκεφάλου ώστε να...διαβάζονται οι ανθρώπινες επιδιώξεις.

Η ομάδα που διεξάγει την έρευνα, διαμορφώνει μια βάση δεδομένων σχημάτων του εγκεφάλου που μοιραζόμαστε όλοι. Σύμφωνα με τη διαδικασία που ακολουθείται, το βασικό πρότυπο συνταιριάζει ένα λεξικό ουσιαστικών με ρήματα που σχετίζονται με λειτουργίες που αφορούν τις αισθήσεις ή την κίνηση, για παράδειγμα την γεύση, την όραση ή την ακοή. Κείμενα ενός τρισεκατομμυρίου λέξεων αναλύθηκαν με στόχο την παροχή της δυνατότητας πρόβλεψης της σκέψης.

Το άτομο που υποβάλλεται στη διαδικασία της εξέτασης, θα πρέπει να μένει ακίνητο κατά τη διάρκειά της, μέσα σε μία συσκευή απεικόνισης εγκεφαλικών δραστηριοτήτων. Καθώς ο εξεταζόμενος απαντά σε ερωτήσεις, εγκεφαλικές εικόνες αναλύονται σε φέτες. Ειδικοί, έχουν προσδιορίσει περιοχές του εγκεφάλου στις οποίες αποθηκεύονται συγκεκριμένες έννοιες.

Ποιος μπορεί, ωστόσο, να εγγυηθεί ότι η εξέλιξη της επιστήμης δεν θα οδηγήσει σε μορφές διείσδυσης στην ανθρώπινη σκέψη, απεικονίζοντας κρυφές ανθρώπινες σκέψεις εν αγνοία μας; Τα ηθικά ζητήματα που προκύπτουν είναι αρκετά. Σε ποιες περιπτώσεις θα εφαρμόζονται τέτοιου είδους τεχνολογίες; Ειδικότερα, θα εξαναγκάζονται ύποπτοι – συλληφθέντες από την αστυνομία να υποβληθούν σ’ αυτή τη διαδικασία προκειμένου να τους αποσπάσουν ομολογία; Η πανεπιστημιακός Eleanor Maguire υποστηρίζει ότι «οι κοινωνικές, ηθικές και ίσως εγκληματολογικές συνέπειες είναι ακόμα μακριά».

«Ούτε σοφοί ούτε δημοψηφίσματα κρίνουν τη λογοτεχνική αξία»

Ο κριτικός Δημήτρης Ραυτόπουλος στα 85 του χρόνια δεν έχει χάσει τρία στοιχεία τα οποία χαρακτήριζαν την προσωπικότητά του από τότε που ήταν νέος: την κριτική του ευστοχία, την ιδεολογική ευθικρισία του και το χιούμορ του. Μ' αυτά τα γνώριμα «όπλα» αντέδρασε όταν η πανεπιστημιακός Σόνια Ιλίνσκαγια του παρέδωσε το φετινό βραβείο «Διδώ Σωτηρίου» -δεν συνοδεύεται από χρηματικό ποσόν- που έχει θεσμοθετήσει η Εταιρεία Συγγραφέων. Η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε προχθές βράδυ στο «Public» του Συντάγματος, που ήταν και χορηγός.

Ο συνιδρυτής του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης» και διευθυντής του περιοδικού «Ηριδανός» παραλαμβάνοντας το βραβείο -έργο του γλύπτη Θόδωρου- δεν μίλησε για τον εαυτό του, αλλά για τη Διδώ Σωτηρίου.

«Είναι διπλή τιμή αυτή που μου γίνεται. Στο πρόσωπό μου βραβεύεται η κριτική μου και η ελληνική πεζογραφία, που και οι δύο έρχονται από τη δεκαετία του '60», ήταν τα πρώτα λόγια του, με τη συγκίνηση καθρεφτισμένη στα μάτια του. Την υπόλοιπη ομιλία του την αφιέρωσε εξ ολοκλήρου στη συγγραφέα των «Ματωμένων χωμάτων». «Είναι το κορυφαίο έργο της Διδώς Σωτηρίου, το οποίο προέρχεται από την πεζογραφική ευφορία της δεκαετίας του '60. Εξακολουθεί να διαβάζεται περισσότερο, ακόμη και από τους νέους», είπε.


Ο Δημήτρης Ραυτόπουλος παραλαμβάνει το βραβείο «Διδώ Σωτηρίου» από τη Σόνια Ιλίνσκαγια
Η συνέχεια ήταν συναρπαστική. «Η αξία ενός λογοτεχνικού έργου δεν αποφασίζεται σε δημοψήφισμα, ούτε είναι απόφαση ενός σοφού. Δεν κρίνεται από την ορθοδοξία ούτε από την ανορθοξία του», σημείωσε. Και η κατάληξη του Δημήτρη Ραυτόπουλου ήταν μια εκ των υστέρων κριτική αποτίμηση των «Ματωμένων χωμάτων». «Δεν είναι έργο πρωτοποριακό, ούτε έργο-σταθμός. Είναι ένα μεγάλο βιβλίο, το οποίο είναι γραμμένο με δοκιμασμένο πεζογραφικό υλικό και πιστό στη νομιμότητα της λογοτεχνικής τεχνικής. Η Διδώ Σωτηρίου στήνει ένα μνημείο ανθρωπιάς εν μέσω ολέθρου, δηώσεως, σφαγής και προσφυγιάς».

Προηγουμένως, ο πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων Θανάσης Βαλτινός προσφώνησε τον τιμώμενο, εξαίροντας «τη γενναιότητα του πνεύματός του, την άγρυπνη συγκίνησή του και την εξαιρετικά ενημερωμένη σχέση του με το τι συμβαίνει εκτός Ελλάδας». Δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στην αγωνιστική δράση του Δημήτρη Ραυτόπουλου. «Κουβαλάει ουλές τραυμάτων από αγώνες που δεν έχει μετανιώσει», είπε για το αριστερό παρελθόν του σπουδαίου κριτικού.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 12/03/2009

ΟΙ ΑΘΛΙΟΙ ΤΟΥ Β. ΟΥΓΚΩ ΚΑΙ ΟΙ ΑΘΛΟΙ ΤΟΥ ΚΚΕ

...ή αλλιώς πώς το ΚΚΕ μετέτρεψε τον CHE σε προβοκάτορα.

O CHE εμφανίζεται μέσα από τα πανάκριβα εργαστήρια της τυποεκδοτικής σε ρόλο προβοκάτορα. Βάζουν στο στόμα του φράσεις καταδίκης που δεν είπε ποτέ.

Δεν δίστασαν να χρησιμοποιήσουν ούτε τον ΤΣΕ.

Ο άνθρωπος που κατά τη δράση του έκανε μαθήματα συγκάλυψης του προσώπου του για τις ανάγκες του ανταρτοπόλεμού του μετατράπηκε σε σύγχρονο υπερασπιστή της καταστολής, τον έκαναν συνένοχο στις απαιτήσεις του ΛΑΟΣ για ποινικοποίηση των κουκουλοφόρων. Μετέτρεψαν τον ΤΣΕ σε εισαγγελέα της έδρας που ψάχνει να βρει τρόπο να δέσει διαδηλωτές.

Μετέτρεψαν τον ΤΣΕ σε φθηνό δωσίλογο του καθεστώτος, που “δίνει” στην αστική νομιμότητα και στους μηχανισμούς της ότι δεν του αρέσει, ότι δεν ελέγχεται από τις κωμωδίες του ΚΚΕ.

Τα λόγια του υποβολέα του ΤΣΕ εκείνος δεν τα είπε ποτέ ο ίδιος, αντίθετα ο ίδιος από διάφορες περιγραφές αγωνίζονταν με μικρές ευέλικτες ομάδες τουλάχιστον αρχικά και με κάλυψη των χαρακτηριστικών του. Οι μεταμφιέσεις και η απόκρυψη των πραγματικών χαρακτηριστικών ήταν πάντα προτεραιότητα για την προστασία και του ίδιου αλλά και των συντρόφων του, όταν αγωνίζονταν ενάντια στα καθεστώτα που έστηναν όπως και σήμερα οι σημερινοί κυνοβουλευτικοί συνάδελφοι του ΚΚΕ.

Η Νέα Τάξη στα Βαλκάνια είναι πλέον γεγονός. H επιβολή της σφραγίστηκε από τους νατοϊκούς βομβαρδισμούς κι έναν πόλεμο “νέου τύπου».

Στο παρόν βιβλίο, ο συγγραφέας αναζητά τα βαθύτερα (τα «συστημικά») αίτια του συγκεκριμένου πολέμου και των άλλων πολεμικών συρράξεων του πλανήτη στη Νέα Παγκάσμια Οικονομική Τάξη, δηλαδή στη διεθνοποιημένη οικονομία της αγοράς, και στις πολιτικές της εκφράσεις (νέο ΝΑΤΟ, δυτικοκρατούμενος ΟΗΕ). Αναδεικνύει τη νέα επικίνδυνη ιδεολογία της “περιορισμένης εθνικής κυριαρχίας». Στιγματίζει τη στάση της ευρωπαϊκής Αριστεράς, της Κεντροαριστεράς και των "ρεαλιστών Πράσινων" που εγκολπώνονται πλέον τις αρχές της Νέας Παγκόσμιας Οικονομικής Τάξης και των πολιτικών της εκφράσεων. Και, τέλος, υπογραμμίζει την αναγκαιότητα μιας νέας διεθνούς ριζοσπαστικής Αριστεράς, με ένα νέο όραμα και πολιτική πρακτική, πέρα από τον αποτυχημένο κρατικιστικό σοσιαλισμό και το βάρβαρο υπαρκτό καπιταλισμό, προς μια πραγματική περιεκτική Δημοκρατία.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Η συζήτηση πάνω στο κρισιμότερο θέμα της εποχής μας, την παγκοσμιοποίηση, χαρακτηρίζεται από μια απερίγραπτη σύγχυση τόσο όσον αφορά τις θεμελιώδεις έννοιες όσο και την αποτίμηση της σημασίας της. Μερικοί την καλωσορίζουν ως ένα ακόμη βήμα στην εξελικτική (αλλά και μυθική) διαδικασία «Προόδου». Άλλοι την αρνούνται στρουθοκαμηλικά ως «χίμαιρα» που ήδη σβήνει ή την βλέπουν σαν μια συνωμοσία του κεφαλαίου που, μέσω των διεθνών οργανισμών που ελέγχει, επέβαλε κάποιο «μοντέλο» παγκοσμιοποίησης.

Στο βιβλίο αυτό ο Τάκης Φωτόπουλος δείχνει το αβάσιμο των προσεγγίσεων αυτών και προσπαθεί να αναπτύξει μια «συστημική» προσέγγιση η οποία εξετάζει την παγκοσμιοποίηση ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης αντικειμενικών διαδικασιών (που τέθηκαν σε κίνηση με την εγκαθίδρυση της οικονομίας της αγοράς δυο αιώνες πριν), και «υποκειμενικών» συνθηκών (που καθορίζονται ως το αποτέλεσμα της κοινωνικής πάλης ανάμεσα στις κυρίαρχες και τις εξουσιαζόμενες κοινωνικές ομάδες). Με αυτή την έννοια, η παγκοσμιοποίηση στη σημερινή οικονομία της αγοράς μόνο νεοφιλελεύθερη μπορεί να είναι, εφόσον νεοφιλελευθερισμός και παγκοσμιοποίηση είναι αλληλένδετα φαινόμενα που αποτελούν απλώς τις όψεις του ίδιου νομίσματος, δηλαδή, της δυναμικής της οικονομίας της αγοράς.

Μια τέτοια θεώρηση της παγκοσμιοποίησης συνεπάγεται ότι αντίστοιχα συστημικός πρέπει να είναι και ο χαρακτήρας του κινήματος εναντίον της, με βασική επιδίωξη μια εναλλακτική παγκοσμιοποίηση που θα θεμελιώνεται στην ισοκατανομή της πολιτικής και οικονομικής δύναμης μεταξύ όλων των πολιτών και στην επανενσωμάτωση του Aνθρώπου στη Φύση, δηλαδή στην Περιεκτική Δημοκρατία.

ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Η κατάρρευση του "υπαρκτού" σοσιαλισμού που πιστοποίησε την αποτυχία του σοσιαλιστικού κινήματος να συνθέσει το αίτημα της αυτονομίας με αυτό της ισότητας, ο παράλληλος εκφυλισμός της σοσιαλδημοκρατίας σε δεκανίκι της νεοφιλελεύθερης συναίνεσης και η συνακόλουθη σημερινή καθολίκευση της οικονομίας της αγοράς έχουν οδηγήσει σε μια πολυδιάστατη παγκόσμια κρίση: πολιτική, οικονομική, κοινωνική και οικολογική. Τα θεμέλια όμως της σημερινής κρίσης τέθηκαν δυο περίπου αιώνες πριν, όταν καθιερώθηκε το σύστημα της οικονομίας της αγοράς και η αντιπροσωπευτική δημοκρατία που οδήγησαν στη σημερινή πελώρια συγκέντρωση εξουσίας, την οποία εντείνει η διεθνοποίηση της οικονομίας. Όμως, η συγκέντρωση εξουσίας, όπως δείχνει το βιβλίο αυτό, αποτελεί την θεμελιακή αιτία της κρίσης σε κάθε επίπεδο.

Στο κατώφλι της νέας χιλιετίας, είναι, επομένως, επιτακτική η ανάγκη διατύπωσης ενός νέου απελευθερωτικού προτάγματος που θα στοχεύει στην αναίρεση της θεμελιακής αιτίας της πολυδιάστατης κρίσης, της συγκέντρωσης εξουσίας, και συγχρόνως θ’ αποτελεί την σύνθεση, αλλά και την υπέρβαση, των δυο μεγάλων ιστορικών παραδόσεων, της δημοκρατικής και της σοσιαλιστικής, καθώς και των ριζοσπαστικών τάσεων στα οικολογικά, φεμινιστικά και αυτονομιστικά ρεύματα. Το προταγμα αυτό δεν μπορεί να έχει σήμερα άλλο στόχο απο την ισοκατανομή δύναμης μεταξύ των πολιτών σε όλα τα επίπεδα, την περιεκτική δημοκρατία. Δηλαδή, την άμεση δημοκρατία, την οικονομική δημοκρατία (μια νέα μορφή οικονομικής οργάνωσης πέρα από τα αποτυχημένα συστήματα της οικονομίας της αγοράς και του κεντρικού σχεδιασμού) την κοινωνική και οικολογική δημοκρατία.

ΤΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΕΝΣΤΙΚΤΟ

«Ένα από τα μεγαλύτερα ευεργετήματα που έκανα ποτέ στον εγκέφαλό μου ήταν ότι διάβασα το βιβλίο του Pinker. Όσοι στερούνται ειδικών γνώσεων θα καταγοητευτούν από την πραγματικά διαυγή και εμπνευσμένη εισαγωγή στον συναρπαστικό κόσμο της γλωσσολογίας. Οι ορθόδοξοι κοινωνικοί επιστήμονες —και οι βιολόγοι «συνοδοιπόροι» τους— θα βρεθούν ενώπιον μιας σφοδρής δαρβινικής αμφισβήτησης των πιο πεφιλημένων δογμάτων τους. Όσοι διακατέχονται από σχολαστικισμό απέναντι στις λέξεις, όπως εγώ, θα φρονηματιστούν και θα μεταμεληθούν. Ακόμη και αν δεν συμμερίζεστε τις απόψεις του συγγραφέα, το υπέροχο αυτό έργο θα σας γοητεύσει και θα αιχμαλωτίσει το ενδιαφέρον σας.»
—Richard Dawkins

• «Πώς εξελίχθηκε η γλώσσα; Γιατί μόνο οι άνθρωποι είναι ικανοί για δομική γραμματική γλώσσα; Τι ηλικία έχει η γλώσσα; Τέτοια ερωτήματα αναλύονται εδώ, με σπάνια αμεσότητα και ζωντάνια· πρόκειται για έργο που φέρει τη σφραγίδα της βαθύνοιας.»
—Richard L. Gregory

• «Εξαιρετικά πολύτιμο βιβλίο, διαφωτιστικό και καλογραμμένο.» —Noam Chomsky «Υπέροχο βιβλίο· φωτίζει κάθε πλευρά της ανθρώπινης γλώσσας: τη βιολογική της προέλευση, τη γραμματική της δομή, την παθολογία των γλωσσικών διαταραχών και την ακατάπαυστη εξέλιξη των γλωσσών και των διαλέκτων.»
—Ch. Longuet-Higgins, Nature

ΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΕΙΔΟΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΛΙΓΟΤΕΡΟ ΒΙΑΙΟ

Προφιλ:
Ο Στήβεν Πίνκερ ειναι καθηγητης στο τμημα Ψυχολογιας του Πανεπιστημιου Χαρβαρντ. Κανει ερευνα πανω στην γλωσσα και την γνωστικη επιστημη και γραφει για εφημεριδες και περιοδικα οπως οι New York Times, το Time, και το Slate. Εχει γραψει εξι βιβλια, εκλαϊκευτικα της επιστημης, μεταξυ των οποιων τα Τhe Language Instinct, How the Mind Works, Words and Rules, και The Blank Slate. Το εργο του τον κατατασσει, συμφωνα με το περιοδικο ΤΙΜΕ, στους 100 διανοητες με την μεγαλυτερη επιδραση στον κοσμο.

ΝΟΜΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΑ ΑΠΛΑ ΖΕΥΓΑΡΙΑ

Ίσα δικαιώματα στα ζευγάρια που έχουν σοβαρή, σταθερή και μακροχρόνια σχέση με τα αντίστοιχα εκείνων που έχουν ενωθεί με τα δεσμά του γάμου, αναγνωρίζει το Πρωτοδικείο Δημόσιας Διοίκησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με την πρωτοποριακή του απόφαση, το Δικαστήριο ουσιαστικά εξισώνει τους δύο, απλώς μακροχρόνια συντρόφους, με ένα ζευγάρι που έχει προχωρήσει στην υπογραφή του «συμφώνου ελεύθερης συμβίωσης».

Στους δύο συντρόφους μη έγγαμης συμβίωσης αναγνωρίζεται το δικαίωμα να λαμβάνουν όλα τα επιδόματα γάμου, στέγης, συντάξεως, χηρείας, αλλά και να υπάγεται ο ένας εκ των δύο στο σύστημα ασφάλισης του συντρόφου του.

Ως «σύντροφοι μη έγγαμης σχέσης συμβίωσης» ορίζεται μια κατάσταση στην οποία οι σύντροφοι συμβιώνουν κατά τρόπο σταθερό και δεσμεύονται, στο πλαίσιο της συμβίωσης αυτής, από αμοιβαία δικαιώματα και υποχρεώσεις σχετικά με τον κοινό τους βίο. Συνεπώς, απαραίτητη θεωρείται η αντιμετώπιση του συντρόφου της μη έγγαμης σχέσης ως συζύγου. Επίσης, είναι αναγκαίο οι σύντροφοι της σχέσης συμβίωσης να αποτελούν «ζεύγος»: να τοποθετούν αμοιβαία μηνιαία συνεισφορά κατ’ αναλογία των καθαρών εισοδημάτων της εργασίας τους σε κοινό ταμείο, να ορίζουν τον έτερο σύντροφο ως δικαιούχο της «σύνταξης» του άλλου και να υπάρχει αποκλειστική υπαγωγή των σχέσεων συμβίωσης που μπορούν να εξομοιωθούν με το γάμο, στο Σύστημα Υγειονομικής Ασφάλισης.

Προϋπόθεση που τίθεται από το Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης της Ε.Ε. αποτελεί η προσκόμιση επίσημου εγγράφου στις αρχές τις Ε.Ε., αναγνωριζόμενο από κράτος-μέλος ή από οποιοδήποτε αρμόδια αρχή κράτους-μέλους, που βεβαιώνει το καθεστώς τους ως δύο συντρόφων μη έγγαμης σχέσης συμβίωσης. Επιπλέον, κανείς από τους δύο συντρόφους δεν πρέπει να διατελεί σε έγγαμη σχέση ή άλλη μη έγγαμη σχέση και να συνδέονται μεταξύ τους με συγγενικούς βαθμούς πρώτου ή δεύτερου βαθμού.

Στα θετικά της νέας αυτής απόφασης, στην οποία αναγνωρίζεται η σύγχρονη αποτύπωση της κοινωνικής πραγματικότητας, είναι ότι παρέχεται το δικαίωμα έμμεσης συμμετοχής του ενός συντρόφου –εφόσον δεν είναι ασφαλισμένος- στο ασφαλιστικό ταμείο του άλλου. Επίσης, παρέχεται σύνταξη αμοιβαίας διαθήκης και σύναψη ασφάλειας ζωής υπέρ του έτερου συντρόφου αλλά και, στην περίπτωση του υπάρχουν τέκνα, ο πατέρας δύναται, μέσω της αναγνώρισης, να αποκτήσει τα ίδια δικαιώματα έναντι των παιδιών σαν να έχει συνάψει γάμο με τη μητέρα και να ασκεί τη γονική μέριμνα από κοινού με τη μητέρα.

Αντί - ο ΧΡΗΣΤΟ

«Οι αποχαιρετισμοί είναι πάντα δύσκολοι. Σας ευχαριστώ και σας σφίγγω το χέρι». Έτσι αποχαιρετούσε ο Χρήστος Παπουτσάκης, η «ψυχή» του ιστορικού περιοδικού Αντί, τους αναγνώστες του περίπου ένα χρόνο πριν. Ο εκδότης που πίστευε ότι «δύσκολο είναι στις μέρες μας, που υπάρχει το άγος της τηλεόρασης να αντιδράσεις» άφησε χθες την τελευταία του πνοή στα 76 του χρόνια, ύστερα από μακροχρόνια μάχη με τον καρκίνο των πνευμόνων.
Ο Χρήστος Παπουτσάκης γεννήθηκε το 1934 στα Χανιά. Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και εργάστηκε ως αρχιτέκτονας μέχρι το 1972, έτος ίδρυσης του Αντί. Από το πρώτο κιόλας τεύχος, το οποίο φιλοξενούσε συνέντευξη του Μίκη Θεοδωράκη, το Αντί προκάλεσε τις αντιδράσεις της χούντας. Σημαντικές προσωπικότητες, όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Γ. Α. Μαγκάκης, ο Μποστ, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος έγραφαν σε αυτό. Οι αρχές της Χούντας το απέσυραν και δεν επέτρεψαν την έκδοση άλλων τευχών, ενώ ο Χρήστος Παπουτσάκης συνελήφθη και βασανίστηκε.
Αμέσως μετά την κατάρρευση της Δικτατορίας, τον Σεπτέμβριο του 1974 κυκλοφόρησε ξανά το Αντί, που εκδιδόταν ανελλιπώς κάθε 15ήμερο μέχρι τις 11 Απριλίου 2008. Στο εξώφυλλο όλων των επόμενων τευχών υπήρχε η ένδειξη «Περίοδος Β΄». Ιδρυτής, ιδιοκτήτης και διευθυντής του ήταν ο κ. Παπουτσάκη.
Μια από τις πρώτες αποκαλύψεις του Αντί, που δημοσιεύτηκε στο πρώτο κιόλας τεύχος της Β’ περιόδου, αποτέλεσε η καταγγελία των δημοσιογράφων που επέλεξαν να συνεργαστούν με τη Χούντα. Στο συγκεκριμένο τεύχος δημοσιεύεται κατάλογος δημοσιογράφων της εποχής που αισθάνθηκαν υποχρεωμένοι «να εκφράσουν τας ευγνωμόνους ευχαριστίας τους προς την Εθνικήν Κυβέρνησιν για λογαριασμό του συνόλου του δημοσιογραφικού κόσμου», προχωρώντας σε υπογραφή ευχαριστήριου τηλεγραφήματος.
Στο Αντί έγραψαν κατά καιρούς πολλοί σημαντικοί δημοσιογράφοι και πολιτικοί της μεταπολίτευσης, ενώ τις σελίδες του διακόσμησαν μερικοί από τους πιο αναγνωρισμένους σκιτσογράφους. Συχνά, το Αντί έβγαζε ειδικά τεύχη με αφιερώματα σε πρόσωπα της Τέχνης και των Γραμμάτων, σε τόπους και σε γεγονότα. Μέσα από συνέδρια, φεστιβάλ και άλλες εκδηλώσεις, το περιοδικό είχε λάβει σθεναρή θέση σε πολλά ζητήματα, όπως η δημόσια υγεία στην Ελλάδα, η ελεύθερη ραδιοφωνία, η προστασία του ελάχιστου πράσινου της Αθήνας, κ.λπ.
Ο κ. Παπουτσάκης έστησε και εξέπεμψε το «πειρατικό» ραδιόφωνο Ράδιο-Αντίλαλος, με σήμα του Λουκιανού Κηλαηδόνη και τον Διονύση Σαββόπουλο στην ομάδα του, αγωνιζόμενος για το πλουραλιστικό άνοιγμα των μέσων ενημέρωσης και την ελεύθερη ραδιοφωνία. Τα αντιφεστιβάλ αποτελούσαν σημαντικές παρεμβάσεις του στον χώρο του πολιτισμού.
Το 2004, το Αντί ενεπλάκει σε δικαστική διαμάχη εξαιτίας ενός ειρωνικού σχολίου που δημοσίευσε το περιοδικό, με στόχο τον συλλέκτη έργων Τέχνης Βλάση Φρυσίρα. Η διαμάχη έφτασε στα δικαστήρια και ο ιδιοκτήτης του περιοδικού καταδικάστηκε το 2007 να καταβάλει αποζημίωση στον Φρυσίρα το ποσό των 81.000 ευρώ, γιατί αρνήθηκε να αποκαλύψει τον συντάκτη του σχολίου. Μετά την καταδίκη, λόγω οικονομικών δυσκολιών, το περιοδικό οδηγήθηκε στο οριστικό κλείσιμο στις 11 Απριλίου του 2008.
«Οι αποχαιρετισμοί είναι πάντα δύσκολοι και σαν έτοιμος από καιρό θέλω να απευθυνθώ σε εσάς, που τόσα χρόνια ζήσατε μαζί μας την περιπέτεια της έκδοσης του Αντί, και να σας θυμίσω τις καλές αλλά και τις σκληρές μέρες που διατρέξαμε όλα αυτά τα χρόνια» έγραφε στο τελευταίο τεύχος του Αντί. «Άλλοι πιο νέοι και πιο δραστήριοι από εμάς θα έλθουν ίσως στο μέλλον στη θέση μας», κατέληγε με ελπίδα.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ ΑΠΟ ΤΟ tvxs.gr

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗ Η....ΔΥΣΗ

Του ΝΙΚΟΛΑ ΖΗΡΓΑΝΟΥ

Ξαφνικά, τα φώτα έσβησαν, η μουσική σταμάτησε. Μέσα σε μια εκκωφαντική σιωπή, η φωνή της Νάνσι Πελόζι ακούστηκε σαν βόμβα: «The party is over».

ΒΟΥΚΟΥΡΕΣΤΙ
Οπως και το '89, έτσι και τώρα, όλα έγιναν πολύ γρήγορα, ορμητικά, γιατί έτσι συμβαίνει στα μεταίχμια της Ιστορίας.

Αρχισαν να κλείνουν εργοστάσια χαλυβουργίας, χρεοκόπησαν τράπεζες, απολύθηκαν εργάτες στην αυτοκινητοβιομηχανία, έπεσαν οι τιμές παραγωγού στα αγροτικά προϊόντα, τα γιαπιά έγιναν κοιμητήρια και στέρεψαν οι ξένες επενδύσεις και το όνειρο έγινε εφιάλτης.

Καταχρεωμένοι μετακομμουνιστικοί υπάλληλοι προσπαθούν τώρα να συνέλθουν από το σοκ και να επιβιώσουν στις νέες δραματικές συνθήκες.

Οι μεγαλύτεροι το έχουν περάσει ξανά, πριν από 20 χρόνια. Ομως, τότε, υπήρχε ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο και η παραδοχή ότι θυσιάστηκε μια γενιά για να ζήσει η επόμενη.

ΣΟΦΙΑ
Συγνώμη, λάθος

Ολα αυτά τα χρόνια έκαναν ακριβώς ό,τι τους ζήτησαν: Ξεπούλησαν τα ασημικά με αδιαφανείς διαδικασίες, έβαλαν λουκέτο στο κοινωνικό κράτος, απορύθμισαν τις εργασιακές σχέσεις, έκαναν περικοπές στα δικαιώματα, ιδιωτικοποίησαν τα πάντα και «άφησαν να λειτουργήσει η (ασύδοτη και αδηφάγος) αγορά, όπως στη χώρα που είχαν για πρότυπο, τις Ηνωμένες Πολιτείες, που όμως τους πέφτει γεωγραφικά τουλάχιστον πολύ μακριά».

Μέσα στον κουρνιαχτό της μετασοβιετικής εποχής, νέα τζάκια φτιάχτηκαν, άρχισε να δημιουργείται μια μεσαία τάξη, βιαστική, όπως και η εποχή της, που εξωθήθηκε να καταναλώσει, να αγοράσει με πλαστικό χρήμα, να χρεωθεί για το καινούριο σπίτι και το αστραφτερό αυτοκίνητο. Δεν έκαναν τίποτε διαφορετικό από εμάς.

Τώρα τους λένε ότι έγινε ένα μεγάλο λάθος. Οι ισολογισμοί των τραπεζών αποδείχτηκε ότι ήταν τόσο αξιόπιστοι όσο και τα πεντάχρονα πλάνα του κόμματος. Οι ψευδαισθήσεις χάθηκαν, οι Σειρήνες σιώπησαν και οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών τούς είπαν ορθά κοφτά πως πήραμε όλοι την κατηφόρα, υμών συμπεριλαμβανομένων.

Οσο για την ευρωπαϊκή βοήθεια, αυτή δεν φτάνει να καλυφθούν οι τεράστιες απώλειες, οπότε κάποιοι πληβείοι θα περάσουν και από τον Προκρούστη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.

Καθώς η κρίση μολύνει σαν επιδημία όλη την Ευρώπη, τα εμβάσματα από τους μετανάστες στερεύουν. Συνταξιούχοι στη Βοσνία αυτοκτονούν για να μην επιβαρύνουν οικονομικά τα άνεργα παιδιά τους.

Το γαϊτανάκι του τρόμου έχει αρχίσει και η οργή συσσωρεύεται στους δρόμους του Κιέβου και της Σόφιας, του Ζάγκρεμπ και του Βουκουρεστίου, εκεί που κανένα δίχτυ προστασίας δεν υπάρχει για τους πάλαι ποτέ προλετάριους. Σε λίγο ο μόνος εργοδότης που θα κάνει προσλήψεις θα είναι το οργανωμένο έγκλημα.

Οι πολιτικοί στη Βουδαπέστη και τη Βαρσοβία, στη Σόφια και το Βίλνιους αντιμετωπίζουν με δέος την κρίση. Αντιλαμβάνονται ότι η κοινωνική έκρηξη ελλοχεύει, πως οι αντοχές είναι μικρές, καταλαβαίνουν την αδυναμία τους να αρθρώσουν κάποια πρόταση διεξόδου.

ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ
Αναμένεται σεισμός

Μια γενικότερη απαξία καταλαμβάνει την κοινωνία. Είναι ίσως νωρίς για να καταγραφεί πολιτικά ο σεισμός που θα ακολουθήσει, αφού κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ακόμα πώς θα εκδηλωθεί αυτή η δυσαρέσκεια, αυτή η ματαίωση.

Αναλυτές εκπονούν σενάρια καταστροφής και εκτιμούν πως πρέπει να είναι αναμενόμενες οργισμένες και τυφλές εξεγέρσεις αλά ελληνικά, μαζικές κινητοποιήσεις που μπορεί να καταλήξουν σε ανατροπές κυβερνήσεων και ενίσχυση των πολιτικών άκρων, με μεγαλύτερο κίνδυνο την ανάδυση ισχυρών -μέσα από τις κάλπες- λαϊκίστικων, ακροδεξιών και ξενόφοβων σχηματισμών.

Το πρόβλημα με τον κορμό της κεντροαριστεράς στην πρώην Ανατολική Ευρώπη, με εξαίρεση την Ουκρανία, είναι πως ταυτίστηκε με την κεντροδεξιά στο οικονομικό μοντέλο της ανάπτυξης, που ήταν ακραία νεοφιλελεύθερο. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μάλιστα, οι συντηρητικοί φάνηκαν να είναι ήταν πιο συγκρατημένοι.

Παράλληλα με αυτό το αδιέξοδο απαξιώνεται και η εικόνα της Ευρώπης, του από μηχανής Θεού που θα έλυνε όλα τα προβλήματα. Διχασμένη όσο ποτέ, με ομόκεντρους κύκλους, διαφορετικές ταχύτητες και ομολογημένη ασυμφωνία, αδύναμη και πλαδαρή, η Ευρώπη παραπαίει μεταξύ της οικονομικής ένωσης και της χαλαρής ομοσπονδίας, σχοινοβατεί μεταξύ προστατευτισμού και αλληλεγγύης, δείχνει τα ισχνά όρια παρέμβασης που έχει.

ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 08/03/2009

ΤΥΦΛΗ ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΚΟΥΦΟΙ ΑΝΑΛΥΤΕΣ

«Piazza Εξάρχεια»
ios@enet.gr

Υπάρχει, άραγε, «χρήσιμη» πολιτική βία, ακόμα κι αν είναι δολοφονική; Το ερώτημα στρέφεται προς τις πολιτικές δυνάμεις και τα μέσα ενημέρωσης που θεώρησαν ανάξια λόγου την τυφλή απόπειρα με χειροβομβίδα στο «Στέκι Μεταναστών», στο κέντρο της Αθήνας.

Πριν από λίγες μέρες επιχειρήθηκε στο κέντρο της Αθήνας η πιο δολοφονική τυφλή απόπειρα των τελευταίων δεκαετιών.

Δεν αναφερόμαστε στα αποτελέσματά της, γιατί ευτυχώς η χειροβομβίδα που ρίχτηκε στο κτίριο της οδού Τσαμαδού στα Εξάρχεια (όπου στεγάζεται το Στέκι Μεταναστών και το Δίκτυο για τα Κοινωνικά και Πολιτικά Δικαιώματα) δεν πέρασε στο εσωτερικό του κτιρίου, όπου διεξαγόταν ανοιχτή συζήτηση για τους αντιρρησίες συνείδησης. Η πρόθεση, όμως, του δράστη (καλύτερα: των δραστών) ήταν σαφής.

Η ενέργεια αυτή μπορεί να συγκριθεί μόνο με τις τυφλές βομβιστικές ενέργειες των πρώτων χρόνων της μεταπολίτευσης και κυρίως την επίθεση στον κινηματογράφο «Ελλη», που προκάλεσε τον τραυματισμό 18 θεατών στις 10/3/78 (βλ. «Ιός» 29/9/02, «Η ξεχασμένη τρομοκρατία»).

Τις ενέργειες εκείνες σχεδίασαν νεοφασιστικές ομάδες της μεταπολιτευτικής περιόδου, σε μια τελευταία προσπάθεια να ανατρέψουν το κλίμα εκδημοκρατισμού της χώρας και να εξασφαλίσουν τα «κεκτημένα» των χουντικών μηχανισμών. Σε μεγάλο βαθμό ήταν εμπνευσμένες από τη δράση των ιταλών ομοφρόνων τους που οδήγησε στα μολυβένια χρόνια της ιταλικής δημοκρατίας και, σε συνδυασμό με την έκρηξη της ένοπλης οργανωμένης βίας, προετοίμασε με τον καλύτερο τρόπο την απαξίωση του πολιτικού συστήματος που άνοιξε το δρόμο στην εποχή του Σίλβιο Μπερλουσκόνι.

Σημείο εκκίνησης της σκοτεινής αυτής περιόδου της σύγχρονης ιταλικής ιστορίας ήταν η βόμβα στην Piazza Fontana του Μιλάνου. Η βόμβα που είχε τοποθετηθεί στις 12 Δεκεμβρίου 1969 στην Εθνική Αγροτική Τράπεζα έσκασε νωρίς το απόγευμα και σκότωσε 16 πολίτες, ενώ τραυματίστηκαν άλλοι 88. Ακολούθησε σειρά βομβιστικών ενεργειών σε όλη τη χώρα, με αποκορύφωμα την έκρηξη στο σιδηροδρομικό σταθμό της Μπολόνια, τον Αύγουστο του 1980, που προκάλεσε το θάνατο 85 ανθρώπων και τον τραυματισμό εκατοντάδων άλλων.

Η ιστορία διδάσκει

Ακόμα και σήμερα δεν έχουν πλήρως διαλευκανθεί οι υποθέσεις αυτές. Οι δράστες του μακελειού στην Μπολόνια δεν έχουν ακόμα εντοπιστεί. Γνωρίζουμε, όμως, τον ιδιαίτερο ρόλο που έπαιξαν σε αυτές τις ενέργειες οι διασυνδέσεις των ακροδεξιών ομάδων της Ιταλίας με την αστυνομία και το στρατό, κάτω από την καθοδήγηση των μυστικών υπηρεσιών. Ηταν η περίοδος της «στρατηγικής της έντασης» που επιλέχθηκε στη γειτονική χώρα από το κυρίαρχο τμήμα της πολιτικής τάξης, ως απαραίτητη για να αντιμετωπιστεί η άνοδος της αριστεράς. Ειδικά η επίθεση στην Piazza Fontana θεωρείται ότι οργανώθηκε ως απάντηση στην απεργιακή έκρηξη του «θερμού φθινοπώρου» που προηγήθηκε.

Κοινό στοιχείο στην αντιμετώπιση όλων αυτών των επιθέσεων στην Ιταλία της δεκαετίας του '70 ήταν ότι οι αρχές επιδίωξαν με κάθε θυσία να τις αποδώσουν σε συνωμοσίες ακροαριστερών ή αναρχικών ομάδων. Οι περισσότερες απ' αυτές τις κατηγορίες αποδείχτηκαν αυθαίρετες, αλλά η στόχευση των διωκτικών αρχών δεν στράφηκε παρά ελάχιστα προς την πλευρά των νεοφασιστικών ομάδων.

Με την εξαίρεση της δικτυακής εφημερίδας TVXS, όπου περιλαμβάνονται σχετικές αναλύσεις του Στέλιου Κούλογλου, τα ιστορικά αυτά προηγούμενα δεν φαίνεται να ανησυχούν τους διαμορφωτές της ελληνικής κοινής γνώμης. Δεν τους ανησυχεί ούτε το γεγονός ότι μέχρι σήμερα δεν είχαμε στην Ελλάδα επίθεση παρόμοιου είδους και με παρόμοιους στόχους, ενώ στην Ευρώπη επανεμφανίζεται με δραματικό τρόπο το φαινόμενο βίαιων επιθέσεων ρατσιστικού χαρακτήρα από διάφορες ακροδεξιές ομάδες. Πιο χαρακτηριστικό το παράδειγμα των ρατσιστικών επιθέσεων (και πάλι) στην Ιταλία, με κύριο στόχο τους Ρομά και τους μετανάστες, που έφτασε μέχρι τη δολοφονία ενός Ινδού και υποχρέωσε ακόμα και τον ιταλό πρόεδρο να εκφράσει τον αποτροπιασμό του.

Αντίθετα από άλλες ενέργειες που σημειώθηκαν την τελευταία περίοδο στην Αθήνα, η επίθεση στο Στέκι Μεταναστών στην οδό Τσαμαδού στα Εξάρχεια, την προηγούμενη Τρίτη το βράδυ, όχι μόνο είχε σαφώς στόχο να πλήξει άμεσα ανθρώπους, αλλά το τελικό ευτυχές αποτέλεσμα οφείλεται καθαρά στην τύχη κι όχι στην πραγματική πρόθεση των δραστών. Το γεγονός ότι η χειροβομβίδα δεν διαπέρασε τα διπλά τζάμια του Στεκιού (και έτσι δεν πέρασε στο κτίριο, αλλά έπεσε και έσκασε στο δρόμο), ασφαλώς δεν μπορεί να το είχαν προβλέψει αυτοί που σχεδίασαν την επίθεση.

Το ιστορικό και τις λεπτομέρειες της απόπειρας περιγράφουμε σε άλλη στήλη. Οι φωτογραφίες που δημοσιεύουμε πάρθηκαν λίγη ώρα μετά την επίθεση κι είναι αδιάψευστοι μάρτυρες της τυφλής αυτής ενέργειας.

Η αδράνεια

Ομως, το πιο ανησυχητικό στοιχείο της υπόθεσης είναι ο τρόπος που αντιμετωπίστηκε αυτή η υπόθεση από τις υπεύθυνες αρχές, τα πολιτικά κόμματα και -βεβαίως- τα μέσα ενημέρωσης.

Γιατί η χαρακτηριστική αδράνεια όλων των «αρμόδιων φορέων» προδίδει το γεγονός ότι οι «αντιτρομοκρατικοί» σχεδιασμοί τους είναι μονόπλευρα τοποθετημένοι και δεν λειτουργούν όταν όλα τα δεδομένα μαρτυρούν ότι οι δράστες δεν είναι εκείνοι που θα ήθελαν. Στη χειρότερη περίπτωση, αυτή η αδράνεια δείχνει ότι κάποιοι μέσα σ' αυτούς τους αρμοδίους γνωρίζουν κάτι περισσότερο για το χτύπημα.

Και όμως. Στην περίπτωση αυτή, οι αρχές θα είχαν κάθε λόγο να δράσουν άμεσα. Οχι μόνο επειδή από τύχη αποφεύχθηκε μια μεγάλη τραγωδία, αλλά επειδή υπήρχαν από την αρχή σημαντικά στοιχεία για να προσανατολιστεί η έρευνά τους και να αποκαλυφτούν οι ένοχοι. Περιγραφή του δράστη από αυτόπτες μάρτυρες, περιγραφή του αυτοκινήτου διαφυγής, ο αριθμός της πινακίδας του κ.λπ. Απέναντι σε όλα αυτά, η αστυνομία αρκέστηκε την επομένη να δηλώσει ότι ο αριθμός «δεν είναι καταχωρημένος», αφήνοντας μ' αυτή τη διπλωματική απάντηση ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.

Για να έχει κανείς μέτρο σύγκρισης, μόλις δυο μέρες αργότερα σημειώθηκε επίθεση έξω από τα γραφεία της εφημερίδας «Απογευματινή», με στόχους αυτοκίνητα που βρίσκονταν παρκαρισμένα στην οδό Φειδίου. Αμέσως κινητοποιήθηκε -και καλά έκανε- σύσσωμος ο κρατικός μηχανισμός. Η αστυνομία «εξαπέλυσε ανθρωποκυνηγητό». Επί τόπου βρέθηκε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Ευάγγελος Αντώναρος κι ο γραμματέας του κυβερνητικού κόμματος Λευτέρης Ζαγορίτης.

Ακολούθησαν ανακοινώσεις κομμάτων και προσωπικοτήτων της πολιτικής ζωής, ενώ τα κανάλια είχαν ζωντανές συνδέσεις με την περιοχή και την επομένη αρκετές εφημερίδες ανέδειξαν την είδηση στα πρωτοσέλιδά τους.

Ολα αυτά είναι απολύτως αναμενόμενα. Αυτό που δεν μπορεί να θεωρηθεί αναμενόμενο και να δικαιολογηθεί είναι η απόλυτη σιωπή που ακολούθησε την επίθεση στο Στέκι της οδού Τσαμαδού. Η ΕΛ.ΑΣ. δεν έκρινε το συμβάν άξιο ούτε καν για δελτίο Τύπου. Εστειλε, λέει, SMS προς τους αστυνομικούς συντάκτες! Από τα κόμματα, μόνο ο ΣΥΡΙΖΑ αντέδρασε άμεσα. Το ΠΑΣΟΚ θυμήθηκε να βγάλει ανακοίνωση την μεθεπομένη. Για την κυβέρνηση, η υπόθεση δεν άξιζε ούτε καν απλή αναφορά. Και να σκεφτεί κανείς ότι τα δυο μεγάλα κόμματα έχουν στην κορυφή της πολιτικής τους ατζέντας το ζήτημα της ασφάλειας.

Η παραπληροφόρηση

Θα μπορούσε κανείς να αποδώσει την αδράνεια των αρχών και των κομμάτων στις παθογένειες του κρατικού μηχανισμού και του πολιτικού συστήματος. Αλλά δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο. Το εξωφρενικό στην περίπτωση αυτή είναι ότι, αμέσως μετά τις πρώτες αντιδράσεις, η αστυνομία άρχισε να διοχετεύει προς τα δεκτικά μέσα ενημέρωσης την «υποψία» ότι πίσω από ενέργεια αυτή μπορεί να κρύβονται άτομα του «αντιεξουσιαστικού χώρου», τα οποία έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με το Δίκτυο για τα Πολιτικά και Κοινωνικά Δικαιώματα.

* Χαρακτηριστικό είναι το απόσπασμα από το Βήμα (26/2): «Αξιωματικοί της Κρατικής Ασφάλειας και της Αντιτρομοκρατικής που παρακολουθούν τα τεκταινόμενα στον χώρο των αντιεξουσιαστικών ομάδων και ένοπλων ομάδων ισχυρίζονταν ότι είχαν το τελευταίο διάστημα πληροφορίες ότι "οι διαδοχικές επιθέσεις της Σέχτας Επαναστατών γίνονται χωρίς καμιά προεργασία και το περιεχόμενο των προκηρύξεών της έχει ενοχλήσει πολλούς στον αντιεξουσιαστικό χώρο. Τα άτομα αυτά φαίνεται να έχουν ενοχληθεί από την επιθετικότητα και το ύφος της ομάδας καθώς ανησυχούν ότι η δράση της θα δημιουργήσει προβλήματα στον ευρύτερο αντιεξουσιαστικό χώρο"».

* Από τις ίδιες πηγές «αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ.» που επικαλείται το «Βήμα» καταγράφεται και η πρόθεση να απαλλαγεί προκαταβολικά η ακροδεξιά τρομοκρατία από οποιαδήποτε σχετική ευθύνη: «Τα τελευταία χρόνια δεν έχει καταγραφεί συμβάν με τέτοιου είδους επίθεση από φασιστικές οργανώσεις. Συνήθως δημιουργούν ομάδες για να χτυπούν αντιεξουσιαστές στη διάρκεια συγκεντρώσεών τους. Χρησιμοποιούν ρόπαλα, σιδερένιες γροθιές και άλλα παρόμοια μέσα. Ομως ποτέ τον τελευταίο καιρό δεν έχουν χρησιμοποιήσει όπλα, βόμβες, ούτε βεβαίως χειροβομβίδες».

* «Οι αστυνομικοί της Κρατικής Ασφάλειας που ανέλαβαν την υπόθεση», γράφει και ο «Ελεύθερος Τύπος» (26/2), «αν και όπως λένε εξετάζουν όλα τα ενδεχόμενα, χθες δεν απέκλειαν το περιστατικό να εντάσσεται "σε ενέργεια αντίπαλης ομάδας του αντιεξουσιαστικού χώρου"».

* Παρόμοιες πληροφορίες μεταφέρει και η «Καθημερινή»: «Αποστάσεις από τη συγκεκριμένη ερμηνεία (δηλαδή ότι πρόκειται για φασιστική παρακρατική ενέργεια) κρατούν πάντως οι αρχές. Σύμφωνα μάλιστα με αξιωματικούς δεν αποκλείεται το συμβάν να οφείλεται σε κάποιου είδους αντιπαράθεσης-κόντρας μεταξύ των μελών του Δικτύου και ομάδων αναρχικών ή περιθωριακών στοιχείων που κινούνται στην περιοχή των Εξαρχείων».

* Στα ίδια δημοσιεύματα συσχετίζεται η χειροβομβίδα στο Στέκι (που έσκασε) με μια άλλη χειροβομβίδα (που δεν έσκασε) τρεις βδομάδες νωρίτερα στο Αστυνομικό Τμήμα Κορυδαλλού και αποδόθηκε στη «Σέχτα». Οι αστυνομικές πηγές αναφέρουν στο «Βήμα» ότι «και αυτή η χειροβομβίδα δεν εξερράγη». Αλλά η δεύτερη, όπως όλοι γνωρίζουμε, έσκασε. Τι εννοεί ο ποιητής μ' αυτή τη διατύπωση;

Αφήνουμε κατά μέρος το απαράδεκτο φαινόμενο που επαναλαμβάνεται για πολλοστή φορά, ότι δηλαδή οι δημοσιογραφικές στήλες γίνονται κανάλι διοχέτευσης «ανώνυμων» πληροφοριών από «πηγές» της Αστυνομίας, με αποτέλεσμα να μετατρέπονται οι εφημερίδες σε όργανο ελεγχόμενης (παρα)πληροφόρησης των αρχών.

Το πιο ενδιαφέρον κοινό στοιχείο σε όλα αυτά τα ρεπορτάζ, που μονοπώλησαν σχεδόν τις (ελάχιστες) στήλες που ασχολήθηκαν με την υπόθεση, είναι η αμφισβήτηση του προφανούς χαρακτήρα αυτής της ενέργειας. Γιατί όλη αυτή η φημολογία περί κόντρας Δικτύου και «αναρχικών ομάδων» (στην οποία πρέπει δήθεν να αποδώσουμε την επίθεση) έχει τόση αξία, όση θα είχε να αναζητούμε στις αντιθέσεις του κ. Βουλγαράκη με τον πεθερό του τις βομβιστικές επιθέσεις στο σπίτι του ή να ψάχνουμε τους οινοπαραγωγούς ανταγωνιστές του κ. Πάγκαλου πίσω από τις πρόσφατες καταστροφές στο πολιτικό του γραφείο.

Οσο για τις «εκτιμήσεις αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ.» που υιοθετούνται χωρίς δεύτερη σκέψη από τον Τύπο, ότι δηλαδή τον τελευταίο καιρό οι ακροδεξιές παρακρατικές ομάδες δεν χρησιμοποιούν βόμβες και δεν μπορεί να επιτέθηκαν στο Στέκι, μπορούμε να αναφέρουμε τουλάχιστον μια ντουζίνα ανάλογων επιθέσεων. Στις περισσότερες απ' αυτές που έχουν δεχτεί συνοικιακά στέκια ή κτίρια καταλήψεων οι δράστες επιχείρησαν να κάψουν τα μέλη των συλλογικοτήτων που δραστηριοποιούνται σ' αυτά. Αναφέρουμε ενδεικτικά τον εμπρησμό του Στεκιού της Πρωτοβουλίας Κατοίκων στα Νότια (Γλυφάδα, 4/1/08) την επίθεση στη Λέσχη Υπογείως στην Καλλιδρομίου (Πρωτοχρονιά 2008), την εμπρηστική επίθεση στα γραφεία του Εξωραϊστικού Πολιτιστικού Συλλόγου «Ο Ιλισός» (8/1/08), στα γραφεία του Κινήματος της Πόλης στου Ζωγράφου (26/1/08), στην κατάληψη του κτήματος Πραπόπουλου στο Χαλάνδρι (25/3/08). Δυο εμπρηστικές επιθέσεις έχει δεχτεί και το στέκι στη βίλα Αμαλίας στην Αχαρνών (18 και 19/5/08).

Σε μια από τις δύο επιθέσεις στον αυτοδιαχειριζόμενο χώρο «Θερσίτης» στους Αγ. Αναργύρους (27/6/07) ο εμπρησμός έγινε με αυτοσχέδιο μηχανισμό, στον οποίο είχαν χρησιμοποιηθεί φυσίγγια και σφαίρες, κάτι που προφανώς δυσκολεύονται να θυμηθούν οι «αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ.» με τις προσβάσεις στα ΜΜΕ.

Οι «κουκουλοφόροι» της ΕΛ.ΑΣ.

Οι διαρροές των «αξιωματικών της ΕΛ.ΑΣ.» έδωσαν την ευκαιρία στους άμεσα ενδιαφερόμενους να οχυρωθούν πίσω από τη «θεωρία» ότι η τυφλή δολοφονική επίθεση στο Στέκι μπορεί να οργανώθηκε από «αντιεξουσιαστές» που έχουν «διαφορές» με το Δίκτυο. Οργανώσεις και έντυπα της ακροδεξιάς έσπευσαν να υιοθετήσουν το επιχείρημα, που απαλλάσσει τους ίδιους και τους ομοϊδεάτες τους από κάθε ενδεχόμενη υποψία.

Τα μπλογκ του εθνικιστικού χώρου προχωρούν μάλιστα το συλλογισμό κι επιχειρούν να πείσουν τους αφελείς ότι πρόκειται για συνωμοσία της παγκοσμιοποίησης και, εφόσον το Δίκτυο και οι μετανάστες είναι γνωστοί «παγκοσμιοποιητές», έριξαν μόνοι τους τη χειροβομβίδα για να ενοχοποιήσουν τους «πατριώτες» (δηλαδή τους οργανωμένους ακροδεξιούς εθνικιστές) που αποτελούν τη μόνη αντίσταση στο «σύστημα»!

Πρώτη πρώτη η Χρυσή Αυγή. Παρά το γεγονός ότι ήταν απασχολημένη με τη δίκη του Περίανδρου που διεξαγόταν στο Μικτό Ορκωτό Εφετείο Κακουργημάτων, η ναζιστική ομάδα πρόλαβε να βγάλει και ανακοίνωση, στη φούρια της να δείξει ότι είναι νομιμόφρων οργάνωση, υποστηρίζοντας ότι πρόκειται για προβοκάτσια με στόχο την αποσταθεροποίηση, την οποία η ίδια δεν επιθυμεί:

«Η Χρυσή Αυγή καταγγέλλει όσους ανεύθυνα, συκοφαντικά και σκόπιμα αφήνουν υπαινιγμούς εις βάρος της για πράξεις και ενέργειες, οι οποίες δεν έχουν σχέση με την δραστηριότητά της. [...] Ολα αυτά σε σχέση με ένα γεγονός που βρωμάει από χιλιόμετρα προβοκάτσια. Μια έκρηξη στο κέντρο των Εξαρχείων, αριθμοί αυτοκινήτων που εξαφανίζονται, μάρτυρες που δεν εμφανίζονται και άλλες πολλές παράξενες συμπτώσεις και λεπτομέρειες. Εάν μάλιστα η έκρηξη αυτή είχε σκοπό δολοφονικό, που εάν τα στοιχεία που δίνονται στη δημοσιότητα είναι αληθή, είχε, τότε βρισκόμαστε ενώπιον ενός σχεδίου πλήρους αποσταθεροποίησης! [...] Σκοτεινοί μηχανισμοί κινούνται ασύδοτα και προβοκατόρικα, έχοντας προφανώς υψηλή κάλυψη και είναι πέρα για πέρα ψευδές και συκοφαντικό χωρίς κανένα στοιχείο για μία ακόμη φορά να εμπλέκουν την Χρυσή Αυγή».

* Από κοντά και ο χουντικός «Ελεύθερος Κόσμος», με κύριο άρθρο του εκδότη του Δημήτρη Ζαφειρόπουλου. «Η επίθεση στο στέκι των μεταναστών, στα Εξάρχεια, είναι καθ' όλα ύποπτη», γράφει ο παλιός Χρυσαυγίτης, ο οποίος κινείται τώρα στις παρυφές του ΛΑΟΣ. «Στα υπόγεια της παγκοσμιοποίησης σχεδιάστηκε η προβοκάτσια».

* Ενδιαφέρον έχει το βασικό επιχείρημα του κ. Ζαφειρόπουλου, ότι κάτι τέτοιο στη συγκυρία θα ήταν αντιπαραγωγικό για την ακροδεξιά: «Θα ήταν αυτοκτονικό, τη στιγμή που αυτός ο χώρος μετά από 35 χρόνια βγαίνει από το φάσμα της περιθωριοποίησης, να εμπλακεί σε τέτοιες δραστηριότητες».

* Την εξήγηση τι ακριβώς εννοούν με τον όρο «προβοκάτσια» πρώην και νυν Χρυσαυγίτες τη δίνει η χουντοβασιλόφρων «Ελεύθερη Ωρα» σε πρωτοσέλιδο σχόλιό της, όπου αντιγράφεται ευφάνταστο σενάριο από εθνικόφρον μπλογκ: «Σε λίγο καιρό, όποτε οι σχεδιαστές κρίνουν [...] κάποιος μετανάστης θα παίξει το ρόλο του Αλέξη Γρηγορόπουλου. Μάλλον κάποιος φουκαράς, ενδεχομένως και νόμιμος. Οσο πιο αθώος είναι τόσο το καλύτερο. Για το ρόλο του Κορκονέα πάλι, κανένα πρόβλημα. Κι αν δεν υπάρξει θερμοκέφαλος-ανεγκέφαλος ντόπιος, θα βρεθεί κάποιος κομπάρσος προβοκάτορας με ξυρισμένο κεφάλι». Αυτό το επεισόδιο -πάντα κατά την εφημερίδα του κ. Μιχαλόπουλου- θα προκαλέσει εξέγερση, φόνους, ταραχές, πλιάτσικο, νομιμοποίηση των μεταναστών, κ.λπ.

* Αξιοπρόσεκτο το σενάριο αυτό, γιατί μοιάζει εξαιρετικά με τους πολιτικούς οραματισμούς που περιγράφει ο εκπρόσωπος Τύπου του Βαγγέλη Μεϊμαράκη στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας, Νίκος Χιδίρογλου στο βιβλίο του «Οχι στην Παλιά Πόλη» (εκδ. Ερωδιός, Θεσ/νίκη 2007).

Για το περιεχόμενο του βιβλίου που ήδη θεωρείται ευαγγέλιο στους κύκλους της ακροδεξιάς έχουμε γράψει αναλυτικά («Ο "μαύρος" του κ. Μεϊμαράκη», 2/11/08), χωρίς να λάβουμε υπεύθυνη απάντηση από τον υπουργό ή από τον συνεργάτη του, ο οποίος σημειωτέον είναι τακτικός συνεργάτης της «Ελεύθερης Ωρας».

Ο ανένδοτος της ΑΣΠΙΣ

Αλλά η υπόθεση δεν σταματά εδώ. Το κερασάκι στην τούρτα προέρχεται και πάλι από την «Ελεύθερη Ωρα», στην οποία έκανε την εμφάνισή της την Τετάρτη με πρωτοσέλιδη προκήρυξη η συνωμοτική οργάνωση αστυνομικών ΑΣΠΙΣ (Αστυνομική Πατριωτική Ισχύς), η οποία υιοθετεί όλη την επιχειρηματολογία των ακροδεξιών ομάδων κηρύσσοντας ανένδοτο κατά της αριστεράς και ανταρσία κατά της ηγεσίας της ΕΛ.ΑΣ. Δεν γνωρίζουμε αν αυτή η ΑΣΠΙΣ υπάρχει ή είναι εφεύρεση της εφημερίδας. Το σίγουρο είναι ότι, από τη στιγμή που δημοσιεύεται η προκήρυξη, κάποιοι θέλουν να υπάρξει. Σε συνδυασμό με την τυφλή δολοφονική επίθεση στο Στέκι, η εμφάνιση της ΑΣΠΙΣ επιβεβαιώνει όσους μιλούν εδώ και αρκετό καιρό για τη γέννηση ενός πραγματικού παρακράτους.

«Εμείς κυνηγήσαμε τους δράστες της επίθεσης»

ΦΟΡΕΙΣ ΤΟΥ ΙΟΥ: ΤΑΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΤΡΙΜΗΣ, ΑΝΤΑ ΨΑΡΡΑ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΨΑΡΡΑΣ / ios@enet.gr

Ανοιξε σαν τριαντάφυλλο το μεγάλο παρτέρι από μπετόν που είναι τοποθετημένο στην οδό Τσαμαδού, δίπλα στο Στέκι Μεταναστών. Το χώμα στο παρτέρι ήταν αυτό που απορρόφησε, ως έναν βαθμό, τη μεγάλη ένταση από την έκρηξη της χειροβομβίδας. Παρ' όλα αυτά, πολλά θραύσματα πετάχτηκαν τριγύρω, σπάζοντας τζάμια και τζαμαρίες, και πολλές τρύπες έγιναν πάνω στους τοίχους του κτιρίου.

**Η έκρηξη ακούστηκε μέχρι τη Χαριλάου Τρικούπη, ένα δε μεγάλο σύννεφο σκόνης σηκώθηκε στα πρώτα λεπτά μετά την έκρηξη. Οι αυτόπτες μάρτυρες που κάθονταν στο απέναντι καφέ μπαρ είδαν καθαρά όλη τη σκηνή κι ήταν εκείνοι που καταδίωξαν τους δράστες. Μιλήσαμε με τον Γ.Κ., έναν εργαζόμενο που βρισκόταν μέσα στο καφέ και του ζητήσαμε να μας περιγράψει τη σκηνή όπως την έζησε ο ίδιος.

«Ηταν 10 με 10.15 το βράδυ όταν είδα έναν τύπο να πηγαίνει προς το Στέκι, αλλά δεν έδωσα σημασία διότι συνεχώς μπαινοβγαίνουν άτομα. Δευτερόλεπτα μετά, οι πέντε άνθρωποι που καθόμασταν στο μπαρ ακούσαμε ένα πολύ δυνατό μπαμ. Εκείνη τη στιγμή είπα αυτός ήταν! Σηκωθήκαμε και τρέξαμε προς την Τοσίτσα. Δεν βλέπαμε τον τύπο, αλλά στη γωνία Τσαμαδού και Τοσίτσα μας φώναξαν οι γείτονες ότι τρέχει προς τα πάνω. Τρέξαμε προς την Ερεσού και λίγο πιο πάνω μας φώναξαν περαστικοί ότι τρέχει προς την Καλλιδρομίου. Στη γωνία της Ερεσού ένας γείτονας μας φωνάζει ότι μόλις είχε μπει στο αυτοκίνητο. Πλησιάζουμε το αυτοκίνητο, αλλά σταματήσαμε λίγα μέτρα πριν, γιατί δεν γνωρίζαμε αν κρατούσε όπλο. Συγκρατήσαμε τον αριθμό και τον τύπο του αυτοκινήτου και γυρίζοντας προς τα πίσω γείτονες μας διαβεβαίωναν ότι ένας άλλος έφυγε προς την οδό Οικονόμου. Επίσης μας είπαν ότι ένα τρίτο άτομο έφυγε με αργό βήμα προς τα κάτω».

**Σημειώνουμε εδώ ότι ακόμα δεν είχαν περάσει πάνω από δυο τρία λεπτά μετά την έκρηξη και τόσο οι γείτονες όσο και οι περαστικοί δεν γνώριζαν ούτε ποιος ούτε τι έκανε και απλά ενημέρωναν τους «διώκτες» για τις κινήσεις των υπόπτων. «Εκείνη τη στιγμή συνειδητοποιήσαμε ότι δεν πρόκειται για ένα άτομο, αλλά για μια οργανωμένη επιχείρηση, στην οποία είχαν διασφαλίσει και το σχέδιο διαφυγής. Μια οργανωμένη ενέργεια. Ο τύπος που είδαν οι 2-3 αυτόπτες μάρτυρες να φεύγει από την Τσαμαδού ήταν μικροκαμωμένος, φορούσε σκούφο και είχε ένα ιδιαίτερα περιποιημένο γενάκι. Εκ των υστέρων σκέφτομαι ότι μπορεί να ήταν και ψεύτικο. Ενώ περπατούσε, αμέσως μόλις έγινε το μπαμ άρχισε να τρέχει. Η έκρηξη έγινε 6-7 δευτερόλεπτα μετά την πρόσκρουση στο χώμα. Τα παιδιά που ήταν μέσα στην αίθουσα ακούσανε τον κρότο και το σπάσιμο του τζαμιού και μετά από λίγα δευτερόλεπτα έγινε η έκρηξη. Είναι δηλαδή απολύτως βέβαιο ότι η χειροβομβίδα πετάχτηκε στο τζάμι. Τον άλλο τύπο μας τον περιέγραψαν ψηλό και εντελώς καραφλό. Αυτός έφυγε γρήγορα στην Οικονόμου. Οταν γυρίσαμε πίσω αντικρίσαμε το τι ακριβώς είχε συμβεί. Το τσιμεντένιο παρτέρι είχε διαλυθεί, οι πόρτες και τα παράθυρα ήταν σπασμένα. Τα θραύσματα είχαν τρυπήσει και τις τζαμαρίες του μπαρ, η τζαμόπορτα της πολυκατοικίας απέναντι είχε καταρρεύσει, ενώ οι τοίχοι είχαν τρύπες σαν να είχαν φάει ριπές από όπλο. Ο κόσμος άρχισε να μαζεύεται, όλη η γειτονιά κατέβηκε κάτω, ενώ εν τω μεταξύ έφτασαν και οι πυροτεχνουργοί. Οι ίδιοι εκτίμησαν από τα ευρήματα που τους παραδώσανε τα παιδιά ότι πρόκειται για αμυντική χειροβομβίδα (ρωσικής προέλευσης). Ηρθε αργότερα η αστυνομία και 5 άτομα πήγαμε στο 5ο Α.Τ. και δώσαμε καταθέσεις. Τις επόμενες μέρες θα καταθέσουν και αυτοί που είδαν καθαρά τον δράστη. Υπάρχει κι ένας μετανάστης που τον είδε και θέλει να καταθέσει, αλλά λόγω προβλημάτων με τα χαρτιά του ακόμα δεν έχει γίνει αυτό δυνατό».

**Ο συνομιλητής μας ήταν κατηγορηματικός: «Ο στόχος ήταν το Στέκι. Μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές έχει στοχοποιηθεί το Δίκτυο και το Στέκι από τον ακροδεξιό χώρο αλλά και από δημοσιογράφους των ηλεκτρονικών μέσων. Νομίζω ότι έχουμε μια σαφή αναβάθμιση της παρακρατικής ακροδεξιάς βίας. Πολλές επιθέσεις έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια σε στέκια, σωματεία κ.λπ. Αλλά εδώ υπάρχει τομή».

ΕΠΙΣΚΕΦΘΕΙΤΕ

www.tsamadou13.gr

Ο ιστότοπος του Στεκιού Μεταναστών, με λεπτομέρειες για την ιστορία και τον τρόπο λειτουργίας του.

«Η ιστορία ξεκινάει το 1997 στον α' όροφο της οδού Βαλτετσίου 35 στα Εξάρχεια, μετά από πρωτοβουλία του Δικτύου Κοινωνικής Υποστήριξης Προσφύγων και Μεταναστών. Ετσι σιγά σιγά φτιάχτηκε ένας χώρος συνάντησης μεταναστών και Ελλήνων, ένας χώρος αλληλεγγύης, συνύπαρξης, ελευθερίας, ανταλλαγής. Στο Στέκι γίνονταν συναντήσεις κοινοτήτων, η συνέλευση του συντονιστικού των αντιρατσιστικών και μεταναστευτικών οργανώσεων, εκδηλώσεις, συζητήσεις, ενώ επίσης λειτουργούσε γραφείο ενημέρωσης μεταναστών και προσφύγων. Εδώ γεννήθηκε και η ιδέα για το αντιρατσιστικό φεστιβάλ. Το Στέκι όμως είχε και την πολιτιστική του ζωή, μουσική, παιχνίδια, γλέντια, πάρτι, εκθέσεις. Οργανώθηκαν μαθήματα τουρκικής και ισπανικής γλώσσας και στη συνέχεια δημιουργήθηκαν τα Πίσω Θρανία, ομάδα δασκάλων που διδάσκει σε μετανάστες την ελληνική γλώσσα. Σ' αυτόν τον χώρο συνάντησης ανθρώπων και ιδεών δημιουργήθηκαν ομάδες, έγιναν νέες γνωριμίες, ήρθαν κοντά διαφορετικοί κόσμοι. Τη φροντίδα του στεκιού είχε μια ομάδα από Ελληνες και μετανάστες, που στήθηκε και λειτούργησε με πολύ κέφι, ξεπερνώντας κάθε προσδοκία που είχαμε στο ξεκίνημα της προσπάθειας».
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 8/3/2009

ΛΕΟΝΑΡΝΤΟ ΝΤΑ ΒΙΝΤΣΙ

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΣΙΑΦΚΟΥ
Σκέψεις του Λεονάρντο Ντα Βίντσι για τη ζωγραφική, την ανατομία και την αρχιτεκτονική, σ'ένα νέο βιβλίο που κυκλοφορεί σε λίγες μέρες

Ανατομική ανάλυση των κινήσεων των ώμων
Ηταν νόθος, ομοφυλόφιλος και μεγαλοφυής. Και αν οι δύο πρώτες ιδιότητες λίγους θα ενοχλούσαν σήμερα, σίγουρα δεν συνέβαινε το ίδιο και στη Φλωρεντία γύρω στα 1467, όταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ήταν πια δεκαπέντε χρόνων και άρχιζε τη μαθητεία του στο εργαστήρι του γλύπτη Αντρέα ντελ Βερόκιο.

Δέκα χρόνια αργότερα, στη Φλωρεντία των Μεδίκων, σε μια από τις λεοντοκεφαλές που είχαν ειδική υποδοχή για τοποθέτηση σημειωμάτων, τις οποίες διατηρούσαν οι αρχές για να συλλέγουν πληροφορίες, κάποιος έριξε ένα ανώνυμο σημείωμα κατηγορώντας ευθέως τον maestro για τις ερωτικές του προτιμήσεις. Ωστόσο, ο Λεονάρντο τη γλίτωσε, ίσως γιατί σ' ολόκληρη τη ζωή του φρόντιζε να φυλάει, αν όχι τα νώτα του, σίγουρα τις πλάτες του.

Ηταν ιδιαίτερα προσεκτικός και σε ό,τι αφορούσε τις εκκλησιαστικές αρχές, όπως φαίνεται μέσα από τα «Σημειωματάριά» του, που, με υπότιτλο «Οι εφευρέσεις, τα σχέδια και οι θεωρίες μιας ιδιοφυΐας», κυκλοφορούν σε λίγες μέρες από τις εκδόσεις «Μεταίχμιο» σε μετάφραση του Πάνου Τομαρά και με εισαγωγή και επιμέλεια της Εμμα Ντίκενς. Σ' αυτά ακριβώς τα «Σημειωματάρια», τις καταγραφές δηλαδή επί παντός του επιστητού, αναδεικνύεται ο Λεονάρντο ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, εφευρέτης, ανατόμος, βοτανολόγος, ζωολόγος, φυσικός επιστήμονας, γεωγράφος, σκηνογράφος και ενδυματολόγος. Και αποδεικνύεται ακόμα πως στην πολυτάραχη ζωή του που άρχισε σ' ένα χωριουδάκι, το Ανκιάνο, τρία περίπου χιλιόμετρα από το Βίντσι, για να συνεχιστεί στη Φλωρεντία και στο Μιλάνο κι ύστερα πάλι στο Μιλάνο και στη Φλωρεντία και στη Ρώμη και να τελειώσει στη Γαλλία, όλες του οι ιδιότητες εξυπηρέτησαν την εξής μία, τη ζωγραφική.

Ωραίος, δυνατός και υπέρκομψος, σοβαρός αλλά και λάτρης των ευφυολογημάτων (στα κείμενά του υπάρχουν και ανέκδοτα), χορτοφάγος διότι έτσι πίστευε ότι θα είχε καλύτερη υγεία, ο Λεονάρντο ξεκινά τα γραπτά του με την προειδοποίηση: «Κάποιος που δεν είναι μαθηματικός, ας μη διαβάσει τα στοιχεία της δουλειάς μου».

Τα έργα του αποτελούν εξίσωση ταλέντου και σκληρής δουλειάς που είχε να κάνει όχι μόνο με το σχέδιο και το χρώμα, αλλά και με τη σύγκλιση των επιστημών, γιατί «ο ζωγράφος που εργάζεται εμπειρικά, μόνο με το μάτι, χωρίς την παρέμβαση της λογικής, είναι σαν τον καθρέπτη που αντανακλά οτιδήποτε τοποθετείται εμπρός του, χωρίς να διαθέτει συνείδηση της ύπαρξής του».

* Ο Λεονάρντο ξεκινά τα περί ζωγραφικής μαθήματά του (που καταλαμβάνουν και τον σημαντικότερο όγκο των «Σημειωματαρίων») με την «Οραση» και τα δέκα της γνωρίσματα που στη συνέχεια θ' αναλύσει: σκοτάδι, φως, στερεότητα και χρώμα, μορφή και θέση, απόσταση και εγγύτητα, κίνηση και ακινησία. Δίνει παραδείγματα που βασίζονται σε ενδελεχή παρατήρηση, όπως: «Ανάμεσα σε αρκετά σώματα εξίσου μεγάλα σε μέγεθος και μακρινά, εκείνο που φωτίζεται περισσότερο θα φαντάζει στο μάτι πλησιέστερο και μεγαλύτερο». Δίνει και συμβουλές: «Αν ζωγραφίσεις κάποιο ένδυμα με σκούρο χρώμα, δεν υπάρχει ποικιλία στη φωτοσκίαση, ενώ με τα ανοιχτά χρώματα υπάρχουν πολλές διαβαθμίσεις».

* Στη συνέχεια ο αναγνώστης πέφτει από έκπληξη σε έκπληξη και μετατρέπει τον εαυτό του σε πειραματόζωο μετρήσεων. Σημειώνει ο ζωγράφος σε σχέση με τις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος, ανάμεσα σε άλλα:

«Το μήκος της πατούσας είναι τόσο μεγαλύτερο από το μήκος της παλάμης όσο το πάχος του λεπτότερου σημείου του χεριού στον καρπό, κοιτάζοντας την εσωτερική πλευρά της παλάμης». Ή «Το μήκος της πατούσας χωρίς τα δάχτυλα ισούται με το διπλό μήκος της παλάμης χωρίς τα δάχτυλα». Και ακόμα: «Το μήκος της πατούσας από την άκρη των δαχτύλων μέχρι τη φτέρνα είναι το μισό από το μήκος του ποδιού από τη φτέρνα ώς το γόνατο, εκεί όπου το οστό της κνήμης ενώνεται με το οστό του μηρού».

* Αντλώντας και από την πείρα του ως ανατόμου, θέτει ερωτήσεις, όπως «Ποιοι μυώνες υποδιαιρούνται στα γηρατειά ή στα νιάτα, όταν αδυνατίζουν» και πάραυτα δίνει απαντήσεις. Τονίζει δε πως «ένας ζωγράφος απόλυτα εξοικειωμένος με όλες τις θέσεις και τις πιθανές κινήσεις των ανθρώπινων άκρων πρέπει να γνωρίζει απαραίτητα την ανατομία των νεύρων, των οστών, των μυώνων και των τενόντων».

* Επιφυλάσσει, όμως, και ηθικές συμβουλές στους νεότερους ομοτέχνους του: «Ο ζωγράφος πρέπει να αποφεύγει να συναναστρέφεται με όσους δεν έχουν σχέση με τις σπουδές του, πρέπει να αποτυπώνει καλά στο μυαλό του τα διάφορα αντικείμενα τα οποία συναντά διαδοχικά και να απαλλαγεί από άλλες έγνοιες». Επίσης, «δεν είναι αξιέπαινος ο ζωγράφος που ξέρει να κάνει καλά μόνο ένα πράγμα». Κι ακόμα, «οι γυναίκες θα πρέπει να αναπαρίστανται σε σεμνή στάση, με τα πόδια κλειστά, τα χέρια σταυρωμένα και το κεφάλι γερμένο ελαφρώς προς τη μια μεριά». «Τα παιδιά θα πρέπει να αναπαρίστανται με ζωντανές και νευρικές κινήσεις όταν είναι καθισμένα και σε σεμνή και συνεσταλμένη στάση όταν στέκονται όρθια».

* Για τη φύση της δουλειάς του, ο Λεονάρντο έγραψε: «Η ομορφιά παρέρχεται στους ανθρώπους, όχι όμως στην τέχνη». Και συγκρίνοντας την ποίηση με τη ζωγραφική, σημειώνει: «Το όνομα του ανθρώπου διαφέρει από χώρα σε χώρα, ενώ η μορφή του αλλάζει μόνο στο θάνατο».

* Προχωρεί στις σημειώσεις για τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική και με μόνο ένα απόφθεγμα δίνει το μέτρο της ανθρώπινης πόλης: «Το πλάτος των δρόμων να είναι ίσο με το μέσο ύψος των σπιτιών» για να συνεχίσει ως ο απόλυτος γνώστης σε θέματα στατικότητας, κατασκευής θεμελίων, τοίχων, αψίδων κ.λπ.

* Φτάνοντας στην ανατομία σημειώνει πως για να αποκτήσει «βαθιά και απόλυτη γνώση» ανέταμε περισσότερα από δέκα πτώματα. Αλλά με τον τρόπο του αποτρέπει άλλους ζωγράφους να ασχοληθούν. Ισως τους αποτρέψει η αηδία, αλλά «ακόμα κι αν δεν σας αποτρέψει αυτό, ίσως σας αποτρέψει ο φόβος, καθώς θα πρέπει να περνάτε τη νύχτα συντροφιά με διαμελισμένα, γδαρμένα και αποκρουστικά πτώματα».

Συγκρίνοντας τον άνθρωπο με τα ζώα, προλαβαίνει τον Δαρβίνο, αφού η περιγραφή του περιλαμβάνει «τα πλάσματα εκείνα που ανήκουν σχεδόν στο ίδιο γένος με τους πιθήκους, τις μαϊμούδες και άλλα παρόμοια, τα οποία είναι πολλά».

* Το πόσο προσεκτικός είναι ώστε να μην τραβήξει την προσοχή της Εκκλησίας, φαίνεται όταν πραγματεύεται το θέμα της ψυχής: «Θα πρέπει ν' αφήσουμε περαιτέρω ορισμούς της ψυχής στη φαντασία των μοναχών, σ' εκείνους τους πατέρες των ανθρώπων που κατέχουν όλα τα μυστικά χάρη στη θεία φώτιση. Δεν αγγίζω τα ιερά κείμενα, γιατί εκεί βρίσκεται η υπέρτατη αλήθεια». Ομως τολμά να πει: «Η Γη δεν βρίσκεται στο κέντρο της τροχιάς του ήλιου, ούτε στο κέντρο του σύμπαντος (σ.σ.: το αντίθετο υποστήριζαν οι ιεράρχες) αλλά στο κέντρο των συμπληρωματικών της στοιχείων και ενωμένη με αυτά. Αν κάποιος στεκόταν στη σελήνη όταν εκείνη και ο ήλιος βρίσκονται από κάτω μας, θα έβλεπε τη Γη μας και το στοιχείο του νερού επάνω της όπως ακριβώς εμείς βλέπουμε τη Σελήνη, και τη Γη να τη φωτίζει όπως εκείνη φωτίζει εμάς».

* Για τις φυλές των ανθρώπων πιστεύει: «Η νύχτα αρέσει στους ανθρώπους που ζουν σε χώρες με θερμό κλίμα, επειδή τους αναζωογονεί, ενώ αποστρέφονται το φως, επειδή τους καίει την επιδερμίδα, γι' αυτό και όλοι τους έχουν το χρώμα της νύχτας, δηλαδή είναι μαύροι. Στις ψυχρές χώρες συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο».

* Το πάθος του για τις πολεμικές μηχανές είναι πασίγνωστο. Τις κατασκεύαζε για τους ηγεμόνες που δεν αρκούνταν στις άλλες τέχνες του. Ωστόσο, φύλαγε καλά κάποια από τα μυστικά του: «Με τη βοήθεια μιας συσκευής πολλοί άνθρωποι μπορούν να μείνουν για αρκετό διάστημα κάτω από το νερό. Δεν περιγράφω τη μέθοδό μου για να παραμείνω κάτω από το νερό, ούτε αναφέρω για πόσο διάστημα μπορώ να περάσω χωρίς να τραφώ. Δεν τα δημοσιεύω και δεν τα αποκαλύπτω όλα αυτά λόγω της πονηρής φύσης ορισμένων ανθρώπων, οι οποίοι θα τα εκμεταλλεύονταν για να σκοτώσουν άλλους, βυθίζοντας πλοία μαζί με το πλήρωμά τους!»

Τόσο παλιός αλλά και τόσο σύγχρονος, ο Λεονάρντο εξακολουθεί ν' αστράφτει σαν τέλεια κομμένο διαμάντι εδώ και πέντε αιώνες. *
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 08/03/2009