Του Πασχου Mανδραβελη
Είναι εκπληκτικό, αλλά το ΚΚΕ δεν αισθάνθηκε καν την ανάγκη να αντικρούσει όσα καταλογίζει στον κομμουνιστικό ολοκληρωτισμό το ντοκιμαντέρ «Σοβιετική ιστορία» («Soviet Story»). Εβγαλε μια ανακοίνωση (με τους γνωστούς χαρακτηρισμούς «κατάπτυστο δημιούργημα, «γκαιμπελίσκοι» κ. λπ.) κατηγορώντας την ΕΡΤ για αντικομμουνιστική προπαγάνδα και μετά έτρεχε η ΕΡΤ να ζητήσει συγχώρεση ότι «ουδεμία πρόθεση έχει να προβάλει την αντικομμουνιστική θεώρηση της ιστορίας» λες και η αντικομμουνιστική θεώρηση της ιστορίας είναι αμάρτημα καθοσιώσεως.
Και αφού δόθηκε θάρρος στο ΚΚΕ, αυτό αποφάσισε να ανέβει και στο κρεβάτι. Αρχισε να διδάσκει στους παραπλανημένους του αντικομμουνισμού τις σταλινικές νόρμες που πρέπει να διέπουν τα προγράμματα της τηλεόρασης. Εγραψε ο Ριζοσπάστης στις 26 «Οχτώβρη» 2010: «Αφού η ΕΡΤ δεν ταυτίζεται γιατί το πρόβαλε;... Και καλά το αγόρασε, γιατί δεν το έβλεπαν οι υπεύθυνοι για να εκτιμήσουν αν θα πρέπει να το προβάλουν αφού εκ των υστέρων λένε ότι δεν ταυτίζεται η ΕΡΤ με το περιεχόμενου του “ντοκιμαντέρ”; Δηλαδή το πρόγραμμα, ή μέρος του προγράμματος της ΕΡΤ, που προβάλλεται καθημερινά μπορεί και να μην ταυτίζεται με την ΕΡΤ; Δηλαδή τι σόι ενημέρωση κάνουν στο κρατικό κανάλι;» Και σαν να μην έφταναν όλα αυτά, ο «Ριζοσπάστης» την ίδια μέρα κατήγγειλε ότι η αθλιότητα επαναλαμβάνεται, παρουσιάζοντας το «αντικομμουνιστικό ντοκιμαντέρ» με «χρήμα του BBC», «Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος πίσω από τις κλειστές πόρτες».
Υπερβολές και αλήθειες
Η αλήθεια είναι ότι το ντοκιμαντέρ «Soviet Story» είναι πολιτικά χρωματισμένο. Ο δημιουργός του Εντβινς Σνορ είναι από τη Λιθουανία, μια χώρα που στέναξε επί 60 χρόνια κάτω από τον σοβιετικό ζυγό. «Το φιλμ», έγραψε στους New York Times ο κριτικός Νιλ Γκένζλιγκερ, «είναι γεμάτο με επιθετικά θαυμαστικά στην κινηματογραφική γραφή. Εκκωφαντικά ηχητικά εφέ πυροβολισμών, όταν εμφανίζονται οι εκτελέσεις με πυροβόλα όπλα, στριγγοί ήχοι που τσακίζουν τις μνήμες των παλιών επικαίρων. Οι φριχτές εικόνες των μαζικών τάφων και τα θύματα του λιμού που γεμίζουν την ταινία δεν χρειάζονταν τέτοια συνοδευτικά στοιχεία».
Πέρα όμως από τις υπερβολές στην κινηματογραφική γραφή (που μπορεί να δείχνουν την απειρία του σκηνοθέτη –αυτό είναι το πρώτο ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους που έχει φτιάξει– ή την οργή του για τα σταλινικά εγκλήματα που είναι θαμμένα) υπάρχουν και τα στοιχεία που δεν επιδέχονται καμιά αμφισβήτηση. Ετσι κι αλλιώς οι συναντήσεις των αξιωματικών των SS με τα στελέχη των μυστικών υπηρεσιών της ΕΣΣΔ είναι καταγεγραμμένες σε φιλμ της εποχής.
Η στενή συνεργασία των δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων δεν προέκυψε τον Aύγουστο του 1939, όταν οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΣΣΔ και της Γερμανίας, Βιατσεσλάβ Μολότοφ και Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ, υπέγραψαν το σύμφωνο διαμελισμού της Πολωνίας και της κατάληψης της βορειοανατολικής Ευρώπης από τον Κόκκινο Στρατό. Οι σοβιετικές υπηρεσίες ασφαλείας δίδαξαν πολλά κόλπα στους συναδέλφους τους του ναζιστικού καθεστώτος. Οπως λέει και στο ντοκιμαντέρ ο καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ, Νόρμαν Ντέιβις: «Τα ναζιστικά SS και η υπηρεσία ασφαλείας του Στάλιν NKVD συνεργάστηκαν πολύ στενά... Η σοβιετική μηχανή του τρόμου λειτουργούσε ήδη είκοσι χρόνια όταν οι ναζί άρχισαν τα δικά τους εγκλήματα». Ο πρώην πράκτορας των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών, Βίκτορ Σουβόροφ, αποκάλυψε ότι «αντιπροσωπεία της Γκεστάπο και των SS επισκέφθηκε τη Ρωσία για να μάθει τεχνικές χτισίματος των στρατοπέδων συγκέντρωσης».
Ολα τα ναζιστικά εγκλήματα είχαν κάποιο προηγούμενο στην ΕΣΣΔ. Οι εθνοκαθάρσεις, με τη μορφή της μετακίνησης των πληθυσμών, δεν αμφισβητούνται από κανέναν, ούτε από εκείνους που δηλώνουν ότι έχουν την αποκλειστική αντιπροσωπεία του Στάλιν στην Ελλάδα, δηλαδή το ΚΚΕ. Δεν ήταν μόνον οι Ελληνοπόντιοι που διώχθηκαν βιαίως από τις πατρογονικές τους εστίες. «Ο Στάλιν εξόρισε περί τα δώδεκα έθνη από τις περιοχές όπου ζούσαν», λέει ο νευροψυχολόγος Βλαντιμίρ Μπουκόφσκι, ο άνθρωπος που πρώτος αποκάλυψε τον εγκλεισμό αντιφρονούντων σε ψυχιατρεία. Αυτό ήταν μία από τις πρακτικές «κοινωνικής μηχανικής» που ακολούθησε το καθεστώς. Οπως λέει στο ίδιο ντοκιμαντέρ ο Μπουκόσφκι, «οπουδήποτε κι αν κατέλαβαν την εξουσία οι κομμουνιστές –στη Ρωσία, στην Πολωνία, στην Κούβα, στην Κίνα, οπουδήποτε– στην αρχή καταστρέφουν περίπου το 10% του πληθυσμού. Δεν σκότωναν μόνο εχθρούς για να επαναδομήσουν τον κοινωνικό ιστό. Είναι μια τακτική κοινωνικής μηχανικής. Σκότωναν τους κορυφαίους διανοούμενους, τους καλύτερους μηχανικούς... Τους εκτελούσαν όλους και μετά προσπαθούσαν να οικοδομήσουν τη νέα κοινωνία». Το πιο γνωστό παράδειγμα αυτής της «κοινωνικής μηχανικής» ήταν η σφαγή στο δάσος του Κατίν τον Απρίλιο και τον Μάιο του 1940. Με πρόταση του Λαβρέντι Μπέρια, που συνυπέγραψαν όλα τα μέλη του Πολιτμπιρό, συμπεριλαμβανομένου του Στάλιν, η μυστική αστυνομία NKVD εκτέλεσε 22.000 άνδρες και αξιωματικούς του πολωνικού στρατού και τους έθαψε σε μαζικούς τάφους.
Η συνεργασία όμως των δύο ολοκληρωτικών καθεστώτων δεν περιορίστηκε στη μεταφορά τεχνογνωσίας τρόμου από τις σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες προς την Γκεστάπο και τα SS. Υπήρξε διαρκής ροή πρώτων υλών, ακόμη και τροφίμων από την ΕΣΣΔ (στην οποία ο λαός λιμοκτονούσε) προς τη ναζιστική Γερμανία. Και δεν ήταν μόνο οι πρώτες ύλες και το σιτάρι. Μετά την πτώση του κομμουνισμού βρέθηκαν στα σοβιετικά αρχεία κατάλογοι έκδοσης Εβραίων και Γερμανών κομμουνιστών στο ναζιστικό καθεστώς.
«Γολοντομόρ»
Το μεγαλύτερο όμως έγκλημα του σταλινικού καθεστώτος ήταν αυτό που οι Ουκρανοί ονομάζουν «Γολοντομόρ». Προέρχεται από τις λέξεις «Γόλοντ» που σημαίνει λιμός και «μορίτι» που σημαίνει πρόκληση βίας ή θανάτου. Κανείς δεν ξέρει με ακρίβεια πόσοι πέθαναν από την πείνα που επέβαλε το σταλινικό καθεστώς στην Ουκρανία. Σε τηλεγράφημα προς τα κεντρικά της ΝΚVD, ο τοπικός διοικητής στο Χαρκίβ έγραψε στις 5 Ιουνίου του 1933: «... η θνησιμότητα είναι πλέον τόσο μεγάλη που σε κάποια χωριά οι τοπικές αρχές σταμάτησαν να μετρούν τους θανάτους...». Υπολογίζεται πάντως ότι τον χειμώνα του 1932-1933 πέθαναν 7-10 εκατομμύρια, δηλαδή το 20-25% του πληθυσμού της σιτοπαραγωγού αυτής χώρας.
Τον Σεπτέμβριο του 1932 ο Στάλιν ανακοίνωσε στους επιτελείς του ότι η κατάσταση στην Ουκρανία γίνεται άσχημη. «Αν δεν λάβουμε άμεσα μέτρα μπορεί να χάσουμε την Ουκρανία». Οι εξεγέρσεις των χωρικών μετά την κολεκτιβοποίηση των χωραφιών την περίοδο 1921-22, ήταν κανόνας. Ετσι, το φθινόπωρο του 1932 ο Στάλιν διέταξε τον στρατό να σφραγίσει τα σύνορα της Ουκρανίας, ώστε να μην μπορεί να εξέλθει κανείς. Κατόπιν, μονάδες της αστυνομίας άρχισαν την κατάσχεση όλων των τροφίμων στις κολεκτίβες. Οποιοσδήποτε έκρυβε λίγο σιτάρι ή άλλα τρόφιμα καταδικαζόταν σε θάνατο για «κλοπή σοσιαλιστικής περιουσίας». Το καθεστώς έφτασε να απαγορεύει ακόμη και την αναφορά των αιτιών θανάτου. Η λέξη «Γόλοντ» (λιμός) βαφτίστηκε «αντεπαναστατική φημολογία». Οπως ακριβώς θα την έλεγε το ΚΚΕ σήμερα...
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/2010
Διαβάστε
- Στεφάν Κουρτουά κ. ά. (συλλογικό), «Η Μαύρη Βίβλος του Κομμουνισμού», εκδ. Εστία.
- Robert Service, «Σύντροφοι. Η παγκόσμια ιστορία του κομμουνισμού», εκδ. Ψυχογιός.
- Simon Sebag Montefiore, «Στάλιν: Η Αυλή του Κόκκινου Τσάρου», εκδ. Ποταμός.
Τετάρτη 10 Νοεμβρίου 2010
Το Προσωπο: Φρίντριχ φον Χάγεκ
Ο προστάτης Αγιος
Ο Αυστριακός οικονομολόγος και φιλόσοφος Φρίντριχ φον Χάγεκ (1899- 1992) θεωρείται ο προστάτης Αγιος του νεοφιλελευθερισμού. Λίγο μετά την εκλογή της στην ηγεσία των Βρετανών Συντηρητικών, η Μάργκαρετ Θάτσερ διέκοψε απότομα έναν πραγματιστή, κεντρώων τάσεων βουλευτή του κόμματος στη διάρκεια συνεδρίασης, ύψωσε στον αέρα το βιβλίο του Χάγεκ «Το σύνταγμα της ελευθερίας», δήλωσε με βλοσυρό ύφος «αυτό είναι το Πιστεύω μας» και χτύπησε με δύναμη το τομίδιο στο έδρανο.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ παρέμεινε σε όλη την πολιτική της διαδρομή πιστή στον ευρωσκεπτικισμό της, θεωρώντας ότι η Ενωμένη Ευρώπη θα ήταν ένα είδος σοσιαλίζοντος υπερκράτους. Αν είχε ακούσει, ωστόσο, και επ’ αυτού το μεγάλο της ίνδαλμα, ίσως να είχε σχηματίσει ρεαλιστικότερη γνώμη. Πραγματικός προφήτης της ΟΝΕ και του Μάαστριχτ, ο Χάγεκ είχε καταλάβει νωρίτερα από τον καθένα ότι μια υπερεθνική, νομισματική αρχή, υπεράνω των εθνικών, εκλογικών σωμάτων, θα σήμαινε όχι περισσότερο, αλλά λιγότερο κράτος, όχι περισσότερη, αλλά λιγότερη ρύθμιση της ελεύθερης αγοράς. Ηδη, το 1939, στο δοκίμιο «Οικονομικές προϋποθέσεις της διακρατικής ομοσπονδίας», ο Χάγεκ έγραφε:
«Ενώ, στην περίπτωση του εθνικού κράτους, η υποταγή στη θέληση της πλειοψηφίας διευκολύνεται από τον μύθο του έθνους, οι άνθρωποι θα είναι περισσότερο απρόθυμοι να δεχθούν οποιαδήποτε παρέμβαση στις καθημερινές τους υποθέσεις από ανθρώπους διαφόρων εθνικών κατηγοριών… Η δυνατότητα κεντρικής ρύθμισης της οικονομίας θα είναι πολύ δυσκολότερη στην περίπτωση της ομοσπονδίας κρατών απ’ ό, τι είναι στην περίπτωση του εθνικού κράτους».
Η αλήθεια είναι ότι ο φιλελευθερισμός του Χάγεκ υπήρξε επιλεκτικός. Επισκέφθηκε κάμποσες φορές τη Χιλή τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, επί δικτατορίας Αουγκούστο Πινοσέτ, οικονομικοί σύμβουλοι του οποίου διετέλεσαν τα διαβόητα «παιδιά του Σικάγου», μαθητές του Χάγεκ και του οπαδού του, Μίλτον Φρίντμαν. Σε μια συνέντευξη σε Χιλιανό δημοσιογράφο, ο Χάγεκ είχε δηλώσει: «Προσωπικά προτιμώ έναν φιλελεύθερο δικτάτορα από μια δημοκρατική κυβέρνηση χωρίς (οικονομικό) φιλελευθερισμό». Εντυπωσιασμένος από τις επιδόσεις των «παιδιών του Σικάγου», έστειλε το 1981 επιστολή στη Θάτσερ, με την οποία της συνιστούσε να χρησιμοποιήσει τη Χιλή ως πρότυπο για τη ριζική αναδόμηση της Βρετανίας. Η σιδηρά βαρώνη δεν άργησε να πεισθεί ότι η Χιλή «αντιπροσωπεύει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα οικονομικής μεταρρύθμισης, από το οποίο μπορούμε να πάρουμε πολλά μαθήματα». Συνδέθηκε φιλικά με τον Πινοσέτ κι έμεινε πιστή σ’ αυτή τη φιλία μέχρι τέλους, όταν ο γηραιός πλέον στρατηγός τελούσε σε κατ’ οίκον περιορισμό, στο Λονδίνο, κατηγορούμενος για γενοκτονία.
Επικίνδυνοι
Στο εξόχως ενδιαφέρον βιβλίο της «Το δόγμα του Σοκ», ένα παγκόσμιο μπεστ σέλερ, που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά, η Καναδή δημοσιογράφος Ναόμι Κλάιν θεωρεί τους Χάγεκ και Φρίντμαν αποστόλους μιας επικίνδυνης πολιτικής «θρησκείας»: Της θεραπείας σοκ, μιας καταιγίδας μέτρων σε βάρος των ασθενέστερων, πραγματοποιήσιμης μόνο ύστερα από μια μεγάλη καταστροφή -έναν πόλεμο, ένα τσουνάμι, μια οικονομική κατάρρευση λόγω χρέους, καλή ώρα- που αφήνει έναν ολόκληρο λαό αποσβολωμένο και εξουθενωμένο, λευκή σελίδα όπου μπορούν να γράψουν ό, τι θέλουν οι επίδοξοι κοινωνικοί αναμορφωτές. «Μόνο μια μεγάλη κατάρρευση μπορεί να τους εξασφαλίσει το είδος του μεγάλου, λευκού καμβά που ποθούν. Αυτές τις καθοριστικές στιγμές, που είμαστε ψυχολογικά έρμαια και σωματικά ξεριζωμένοι, οι δεξιοτέχνες της χειραγώγησης απλώνουν τα χέρια τους κι αρχίζουν να αναπλάθουν τον κόσμο».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/2010
Ο Αυστριακός οικονομολόγος και φιλόσοφος Φρίντριχ φον Χάγεκ (1899- 1992) θεωρείται ο προστάτης Αγιος του νεοφιλελευθερισμού. Λίγο μετά την εκλογή της στην ηγεσία των Βρετανών Συντηρητικών, η Μάργκαρετ Θάτσερ διέκοψε απότομα έναν πραγματιστή, κεντρώων τάσεων βουλευτή του κόμματος στη διάρκεια συνεδρίασης, ύψωσε στον αέρα το βιβλίο του Χάγεκ «Το σύνταγμα της ελευθερίας», δήλωσε με βλοσυρό ύφος «αυτό είναι το Πιστεύω μας» και χτύπησε με δύναμη το τομίδιο στο έδρανο.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ παρέμεινε σε όλη την πολιτική της διαδρομή πιστή στον ευρωσκεπτικισμό της, θεωρώντας ότι η Ενωμένη Ευρώπη θα ήταν ένα είδος σοσιαλίζοντος υπερκράτους. Αν είχε ακούσει, ωστόσο, και επ’ αυτού το μεγάλο της ίνδαλμα, ίσως να είχε σχηματίσει ρεαλιστικότερη γνώμη. Πραγματικός προφήτης της ΟΝΕ και του Μάαστριχτ, ο Χάγεκ είχε καταλάβει νωρίτερα από τον καθένα ότι μια υπερεθνική, νομισματική αρχή, υπεράνω των εθνικών, εκλογικών σωμάτων, θα σήμαινε όχι περισσότερο, αλλά λιγότερο κράτος, όχι περισσότερη, αλλά λιγότερη ρύθμιση της ελεύθερης αγοράς. Ηδη, το 1939, στο δοκίμιο «Οικονομικές προϋποθέσεις της διακρατικής ομοσπονδίας», ο Χάγεκ έγραφε:
«Ενώ, στην περίπτωση του εθνικού κράτους, η υποταγή στη θέληση της πλειοψηφίας διευκολύνεται από τον μύθο του έθνους, οι άνθρωποι θα είναι περισσότερο απρόθυμοι να δεχθούν οποιαδήποτε παρέμβαση στις καθημερινές τους υποθέσεις από ανθρώπους διαφόρων εθνικών κατηγοριών… Η δυνατότητα κεντρικής ρύθμισης της οικονομίας θα είναι πολύ δυσκολότερη στην περίπτωση της ομοσπονδίας κρατών απ’ ό, τι είναι στην περίπτωση του εθνικού κράτους».
Η αλήθεια είναι ότι ο φιλελευθερισμός του Χάγεκ υπήρξε επιλεκτικός. Επισκέφθηκε κάμποσες φορές τη Χιλή τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, επί δικτατορίας Αουγκούστο Πινοσέτ, οικονομικοί σύμβουλοι του οποίου διετέλεσαν τα διαβόητα «παιδιά του Σικάγου», μαθητές του Χάγεκ και του οπαδού του, Μίλτον Φρίντμαν. Σε μια συνέντευξη σε Χιλιανό δημοσιογράφο, ο Χάγεκ είχε δηλώσει: «Προσωπικά προτιμώ έναν φιλελεύθερο δικτάτορα από μια δημοκρατική κυβέρνηση χωρίς (οικονομικό) φιλελευθερισμό». Εντυπωσιασμένος από τις επιδόσεις των «παιδιών του Σικάγου», έστειλε το 1981 επιστολή στη Θάτσερ, με την οποία της συνιστούσε να χρησιμοποιήσει τη Χιλή ως πρότυπο για τη ριζική αναδόμηση της Βρετανίας. Η σιδηρά βαρώνη δεν άργησε να πεισθεί ότι η Χιλή «αντιπροσωπεύει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα οικονομικής μεταρρύθμισης, από το οποίο μπορούμε να πάρουμε πολλά μαθήματα». Συνδέθηκε φιλικά με τον Πινοσέτ κι έμεινε πιστή σ’ αυτή τη φιλία μέχρι τέλους, όταν ο γηραιός πλέον στρατηγός τελούσε σε κατ’ οίκον περιορισμό, στο Λονδίνο, κατηγορούμενος για γενοκτονία.
Επικίνδυνοι
Στο εξόχως ενδιαφέρον βιβλίο της «Το δόγμα του Σοκ», ένα παγκόσμιο μπεστ σέλερ, που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά, η Καναδή δημοσιογράφος Ναόμι Κλάιν θεωρεί τους Χάγεκ και Φρίντμαν αποστόλους μιας επικίνδυνης πολιτικής «θρησκείας»: Της θεραπείας σοκ, μιας καταιγίδας μέτρων σε βάρος των ασθενέστερων, πραγματοποιήσιμης μόνο ύστερα από μια μεγάλη καταστροφή -έναν πόλεμο, ένα τσουνάμι, μια οικονομική κατάρρευση λόγω χρέους, καλή ώρα- που αφήνει έναν ολόκληρο λαό αποσβολωμένο και εξουθενωμένο, λευκή σελίδα όπου μπορούν να γράψουν ό, τι θέλουν οι επίδοξοι κοινωνικοί αναμορφωτές. «Μόνο μια μεγάλη κατάρρευση μπορεί να τους εξασφαλίσει το είδος του μεγάλου, λευκού καμβά που ποθούν. Αυτές τις καθοριστικές στιγμές, που είμαστε ψυχολογικά έρμαια και σωματικά ξεριζωμένοι, οι δεξιοτέχνες της χειραγώγησης απλώνουν τα χέρια τους κι αρχίζουν να αναπλάθουν τον κόσμο».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/2010
Η νέα Ευρώπη της σιδηράς κ. Μέρκελ
Με την αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας, επί το αυστηρότερον, το Βερολίνο βάζει τη σφραγίδα του στη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική
Του Πετρου Παπακωνσταντινου
«Το γερμανικό ζήτημα ποτέ δεν πεθαίνει. Αντίθετα, μεταλλάσσεται σαν τον ιό της γρίπης. Παραμονές της γερμανικής ενοποίησης, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες διερωτώνταν αν επρόκειτο να λάβει εκ νέου φονική μορφή. «Νικήσαμε δύο φορές τους Γερμανούς, τώρα όμως επιστρέφουν για τη ρεβάνς», δήλωσε η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ. Σήμερα, παρόμοιοι φόβοι ακούγονται κωμικοί. Ωστόσο, ακόμη και ο σημερινός, ηπιότερος ιός προκαλεί πονοκέφαλους και ζαλάδες».
Αυτά έγραψε ο βρετανικός Economist στις 21 Οκτωβρίου κάτω από τον τίτλο «Θα καταλάβει η Γερμανία το κέντρο της σκηνής»; Τρεις μέρες νωρίτερα η νέα σιδηρά κυρία της Ευρώπης, Αγκελα Μέρκελ, είχε καταστήσει σαφές ποιος οδηγεί το τιμόνι της Ενωσης. Την ώρα που οι υπουργοί Οικονομικών των «27» συναντιούνταν στο Λουξεμβούργο για να συζητήσουν πώς θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον κρίσεις χρέους, τύπου Ελλάδας, η Γερμανίδα καγκελάριος τους άδειασε όλους, μαζί με τον πρόεδρο της Ενωσης, Βαν Ρομπέι και χάραξε τις δικές της κόκκινες γραμμές πάνω στις ιστορικές ακτές της Νορμανδίας, στη γαλλική πόλη Ντοβίλ: η Συνθήκη της Λισσαβώνας, η επικύρωση της οποίας τόσο είχε ταλαιπωρήσει τις ευρωπαϊκές ελίτ, θα τροποποιηθεί εκ νέου. Το Σύμφωνο Σταθερότητας θα αναθεωρηθεί επί το αυστηρότερον, με δρακόντειες κυρώσεις για τους παραβάτες. Κι όλα αυτά θα ισχύουν όχι μόνο για τα μέλη της Ευρωζώνης, αλλά και για τις άλλες χώρες, όπως η Βρετανία. Και θα επιβληθούν με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς την ενοχλητικά απρόβλεπτη διαδικασία του δημοψηφίσματος.
Τεκμήριο ανθεκτικότητας
Είναι αλήθεια ότι η κ. Μέρκελ είχε στο πλευρό της τον οικοδεσπότη της, Νικολά Σαρκοζί. Η συμφωνία, η οποία επικυρώθηκε στα ουσιώδη σημεία από τους «25» ήσσονος σημασίας εταίρους μια βδομάδα αργότερα, στις Βρυξέλλες, εμφανίστηκε ως τεκμήριο ανθεκτικότητας του γαλλογερμανικού ζεύγους. Ωστόσο, το τίμημα για τη διατήρηση αυτής της δύσκολης σχέσης είναι ο ολοένα και περισσότερο άνισος χαρακτήρας της. Πρώτα ήρθε το Μάαστριχτ, όπου ο Μιτεράν, προκειμένου να «δέσει» την ενοποιημένη Γερμανία στο κατάρτι του κοινού νομίσματος, δέχτηκε μια συνθήκη «πίσω από την οποία διακρίνεται το βαρύ χέρι του Γερμανού τραπεζίτη», όπως εύστοχα είχε πει τότε ο Γεράσιμος Αρσένης. Ακολούθησε ο απολύτως κατανοητός, από την πλευρά των γερμανικών (και αμερικανικών) συμφερόντων, αλλά και απολύτως ακατανόητος, από την πλευρά των Γάλλων, πόλεμος κατά της παραδοσιακής συμμάχου τους, Σερβίας.
Με την ουσιαστική «επανίδρυση» της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα μέτρα του Βερολίνου, ολοκληρώνεται η μετατροπή της Γαλλίας από κατ' εξοχήν πολιτικό αρχιτέκτονα της Ευρώπης, σε ελάσσονα εταίρο της Γερμανίας. Ενώ παραδοσιακά τασσόταν υπέρ μιας πιο χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής, με πολιτική διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας -κάτι που της έδινε τη δυνατότητα να εξασφαλίζει συμπάθειες και να διεκδικεί ηγεμονικό ρόλο στην περιφέρεια της Ενωσης, ιδίως στη Μεσόγειο- τώρα δέχεται έναν δημοσιονομικό «ζουρλομανδύα» ακόμη πιο σφιχτό και από εκείνον του Μάαστριχτ! Θα έλεγε κανείς ότι κι ο ίδιος ο Σαρκοζί κατατρόμαξε από τους στενούς εναγκαλισμούς του με την ισχυρότερη Μέρκελ, γι' αυτό και έσπευσε στην απέναντι ακτή της Μάγχης να υπογράψει συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας με τους Βρετανούς, σε μια εναγώνια αναζήτηση νέων ισορροπιών - κάτι που μάταια είχε αποπειραθεί και ο προκάτοχός του Ζακ Σιράκ με τον Τόνι Μπλερ, με την ξεχασμένη συμφωνία του Σεν Μαλό, το 1998.
Στην Ελλάδα, που γιόρταζε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, η σύνοδος των Βρυξελλών παρουσιάστηκε ως υπερήφανο «όχι» του Γιώργου Παπανδρέου στην προσπάθεια των Γερμανών να αφαιρεθεί το δικαίωμα ψήφου των «απείθαρχων» χωρών, κάτι που θα αποτελούσε, βέβαια, εθνική ταπείνωση πρώτου μεγέθους. Το πιθανότερο είναι ότι η πρόταση αυτή -την οποία απέρριψε κατηγορηματικά και η ίδια η Κομισιόν- αποτελούσε, για την ώρα, απλό διαπραγματευτικό χαρτί της Γερμανίας. Ενα χαρτί, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξαναπέσει στο τραπέζι, εκβιάζοντας ακόμη και την έξοδο μιας χώρας από την Ευρωζώνη.
Η ουσία δεν αλλάζει και γίνεται εύκολα αντιληπτή από μια επιπόλαιη, έστω, ματιά στη σχετική αρθρογραφία του ευρωπαϊκού Τύπου. «Τα κράτη-μέλη με υψηλά χρέη ή ελλείμματα θα τιμωρούνται νωρίτερα και σκληρότερα», έγραψε η γερμανική Frankfurter Allgemeine. «Η σιδηρά κυρία έβαλε τη σφραγίδα της», ήταν ο τίτλος των Financial Times, ενώ η Daily Telegraph εκτιμούσε ότι «η Αγκελα Μέρκελ παραδίδει Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία στη μοίρα τους». Οσο για την Ελλάδα, η συντηρητική εφημερίδα εκτιμούσε ότι «μια οργανωμένη χρεοκοπία με βάση τις συνταγές του ΔΝΤ είναι ό, τι ακριβώς τής χρειάζεται». Με αυτούς τους όρους, ο λεγόμενος «μόνιμος μηχανισμός διάσωσης», που θα ισχύσει μετά το 2013, θα είναι, ουσιαστικά, μηχανισμός προγραμματισμένης πτώχευσης κρατών και «διάσωσης των επενδυτών», όπως ειλικρινέστατα εκτιμούσε η ίδια εφημερίδα.
Αγρια πρόστιμα
Η πρωσική σκληρότητα του νέου Συμφώνου Σταθερότητας κάνει και το ίδιο το ΔΝΤ να μοιάζει με φιλόπτωχο ταμείο: χρηματικό πρόστιμο μέχρι και 0,2% του ΑΕΠ, διακοπή χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά ταμεία, σχεδόν αυτόματη διαδικασία επιβολής κυρώσεων, όχι μόνο σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων (60% του ΑΕΠ για το χρέος και 3% για το έλλειμμα), αλλά και προληπτικά. Και μάλιστα, τη στιγμή που από τις 27 χώρες της Ε. Ε., ήδη ξεπερνούν το όριο του 60% για το χρέος οι… 22, με την Ιταλία να βρίσκεται στο 116%, το Βέλγιο στο 97% και τη Γαλλία στο 78%!
Ακόμη πιο παρανοϊκή είναι η καινοφανής ρύθμιση που προβλέπει κυρώσεις σε περίπτωση «απώλειας ανταγωνιστικότητας», με βάση εντελώς αυθαίρετους δείκτες, στους οποίους περιλαμβάνονται το κόστος εργασίας και οι… τιμές των ακινήτων! Μια ρύθμιση, η οποία αναγορεύει τη λιτότητα σε διαρκές οικονομικό σύνταγμα των Ευρωπαίων, καθώς οι εθνικές κυβερνήσεις υποχρεώνονται να επαγρυπνούν διαρκώς και να ακρωτηριάζουν κατά διαστήματα τους μισθούς στον βωμό της ανταγωνιστικότητας, αν δεν θέλουν να πέσει βαρύς επί των κεφαλών τους ο πέλεκυς των προληπτικών κυρώσεων.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/2020
Του Πετρου Παπακωνσταντινου
«Το γερμανικό ζήτημα ποτέ δεν πεθαίνει. Αντίθετα, μεταλλάσσεται σαν τον ιό της γρίπης. Παραμονές της γερμανικής ενοποίησης, ορισμένοι Ευρωπαίοι ηγέτες διερωτώνταν αν επρόκειτο να λάβει εκ νέου φονική μορφή. «Νικήσαμε δύο φορές τους Γερμανούς, τώρα όμως επιστρέφουν για τη ρεβάνς», δήλωσε η τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας, Μάργκαρετ Θάτσερ. Σήμερα, παρόμοιοι φόβοι ακούγονται κωμικοί. Ωστόσο, ακόμη και ο σημερινός, ηπιότερος ιός προκαλεί πονοκέφαλους και ζαλάδες».
Αυτά έγραψε ο βρετανικός Economist στις 21 Οκτωβρίου κάτω από τον τίτλο «Θα καταλάβει η Γερμανία το κέντρο της σκηνής»; Τρεις μέρες νωρίτερα η νέα σιδηρά κυρία της Ευρώπης, Αγκελα Μέρκελ, είχε καταστήσει σαφές ποιος οδηγεί το τιμόνι της Ενωσης. Την ώρα που οι υπουργοί Οικονομικών των «27» συναντιούνταν στο Λουξεμβούργο για να συζητήσουν πώς θα αντιμετωπίσουν στο μέλλον κρίσεις χρέους, τύπου Ελλάδας, η Γερμανίδα καγκελάριος τους άδειασε όλους, μαζί με τον πρόεδρο της Ενωσης, Βαν Ρομπέι και χάραξε τις δικές της κόκκινες γραμμές πάνω στις ιστορικές ακτές της Νορμανδίας, στη γαλλική πόλη Ντοβίλ: η Συνθήκη της Λισσαβώνας, η επικύρωση της οποίας τόσο είχε ταλαιπωρήσει τις ευρωπαϊκές ελίτ, θα τροποποιηθεί εκ νέου. Το Σύμφωνο Σταθερότητας θα αναθεωρηθεί επί το αυστηρότερον, με δρακόντειες κυρώσεις για τους παραβάτες. Κι όλα αυτά θα ισχύουν όχι μόνο για τα μέλη της Ευρωζώνης, αλλά και για τις άλλες χώρες, όπως η Βρετανία. Και θα επιβληθούν με συνοπτικές διαδικασίες, χωρίς την ενοχλητικά απρόβλεπτη διαδικασία του δημοψηφίσματος.
Τεκμήριο ανθεκτικότητας
Είναι αλήθεια ότι η κ. Μέρκελ είχε στο πλευρό της τον οικοδεσπότη της, Νικολά Σαρκοζί. Η συμφωνία, η οποία επικυρώθηκε στα ουσιώδη σημεία από τους «25» ήσσονος σημασίας εταίρους μια βδομάδα αργότερα, στις Βρυξέλλες, εμφανίστηκε ως τεκμήριο ανθεκτικότητας του γαλλογερμανικού ζεύγους. Ωστόσο, το τίμημα για τη διατήρηση αυτής της δύσκολης σχέσης είναι ο ολοένα και περισσότερο άνισος χαρακτήρας της. Πρώτα ήρθε το Μάαστριχτ, όπου ο Μιτεράν, προκειμένου να «δέσει» την ενοποιημένη Γερμανία στο κατάρτι του κοινού νομίσματος, δέχτηκε μια συνθήκη «πίσω από την οποία διακρίνεται το βαρύ χέρι του Γερμανού τραπεζίτη», όπως εύστοχα είχε πει τότε ο Γεράσιμος Αρσένης. Ακολούθησε ο απολύτως κατανοητός, από την πλευρά των γερμανικών (και αμερικανικών) συμφερόντων, αλλά και απολύτως ακατανόητος, από την πλευρά των Γάλλων, πόλεμος κατά της παραδοσιακής συμμάχου τους, Σερβίας.
Με την ουσιαστική «επανίδρυση» της Ευρωπαϊκής Ενωσης στα μέτρα του Βερολίνου, ολοκληρώνεται η μετατροπή της Γαλλίας από κατ' εξοχήν πολιτικό αρχιτέκτονα της Ευρώπης, σε ελάσσονα εταίρο της Γερμανίας. Ενώ παραδοσιακά τασσόταν υπέρ μιας πιο χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής, με πολιτική διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας -κάτι που της έδινε τη δυνατότητα να εξασφαλίζει συμπάθειες και να διεκδικεί ηγεμονικό ρόλο στην περιφέρεια της Ενωσης, ιδίως στη Μεσόγειο- τώρα δέχεται έναν δημοσιονομικό «ζουρλομανδύα» ακόμη πιο σφιχτό και από εκείνον του Μάαστριχτ! Θα έλεγε κανείς ότι κι ο ίδιος ο Σαρκοζί κατατρόμαξε από τους στενούς εναγκαλισμούς του με την ισχυρότερη Μέρκελ, γι' αυτό και έσπευσε στην απέναντι ακτή της Μάγχης να υπογράψει συμφωνίες αμυντικής συνεργασίας με τους Βρετανούς, σε μια εναγώνια αναζήτηση νέων ισορροπιών - κάτι που μάταια είχε αποπειραθεί και ο προκάτοχός του Ζακ Σιράκ με τον Τόνι Μπλερ, με την ξεχασμένη συμφωνία του Σεν Μαλό, το 1998.
Στην Ελλάδα, που γιόρταζε την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου, η σύνοδος των Βρυξελλών παρουσιάστηκε ως υπερήφανο «όχι» του Γιώργου Παπανδρέου στην προσπάθεια των Γερμανών να αφαιρεθεί το δικαίωμα ψήφου των «απείθαρχων» χωρών, κάτι που θα αποτελούσε, βέβαια, εθνική ταπείνωση πρώτου μεγέθους. Το πιθανότερο είναι ότι η πρόταση αυτή -την οποία απέρριψε κατηγορηματικά και η ίδια η Κομισιόν- αποτελούσε, για την ώρα, απλό διαπραγματευτικό χαρτί της Γερμανίας. Ενα χαρτί, που μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξαναπέσει στο τραπέζι, εκβιάζοντας ακόμη και την έξοδο μιας χώρας από την Ευρωζώνη.
Η ουσία δεν αλλάζει και γίνεται εύκολα αντιληπτή από μια επιπόλαιη, έστω, ματιά στη σχετική αρθρογραφία του ευρωπαϊκού Τύπου. «Τα κράτη-μέλη με υψηλά χρέη ή ελλείμματα θα τιμωρούνται νωρίτερα και σκληρότερα», έγραψε η γερμανική Frankfurter Allgemeine. «Η σιδηρά κυρία έβαλε τη σφραγίδα της», ήταν ο τίτλος των Financial Times, ενώ η Daily Telegraph εκτιμούσε ότι «η Αγκελα Μέρκελ παραδίδει Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία στη μοίρα τους». Οσο για την Ελλάδα, η συντηρητική εφημερίδα εκτιμούσε ότι «μια οργανωμένη χρεοκοπία με βάση τις συνταγές του ΔΝΤ είναι ό, τι ακριβώς τής χρειάζεται». Με αυτούς τους όρους, ο λεγόμενος «μόνιμος μηχανισμός διάσωσης», που θα ισχύσει μετά το 2013, θα είναι, ουσιαστικά, μηχανισμός προγραμματισμένης πτώχευσης κρατών και «διάσωσης των επενδυτών», όπως ειλικρινέστατα εκτιμούσε η ίδια εφημερίδα.
Αγρια πρόστιμα
Η πρωσική σκληρότητα του νέου Συμφώνου Σταθερότητας κάνει και το ίδιο το ΔΝΤ να μοιάζει με φιλόπτωχο ταμείο: χρηματικό πρόστιμο μέχρι και 0,2% του ΑΕΠ, διακοπή χρηματοδότησης από τα ευρωπαϊκά ταμεία, σχεδόν αυτόματη διαδικασία επιβολής κυρώσεων, όχι μόνο σε περίπτωση υπέρβασης των ορίων (60% του ΑΕΠ για το χρέος και 3% για το έλλειμμα), αλλά και προληπτικά. Και μάλιστα, τη στιγμή που από τις 27 χώρες της Ε. Ε., ήδη ξεπερνούν το όριο του 60% για το χρέος οι… 22, με την Ιταλία να βρίσκεται στο 116%, το Βέλγιο στο 97% και τη Γαλλία στο 78%!
Ακόμη πιο παρανοϊκή είναι η καινοφανής ρύθμιση που προβλέπει κυρώσεις σε περίπτωση «απώλειας ανταγωνιστικότητας», με βάση εντελώς αυθαίρετους δείκτες, στους οποίους περιλαμβάνονται το κόστος εργασίας και οι… τιμές των ακινήτων! Μια ρύθμιση, η οποία αναγορεύει τη λιτότητα σε διαρκές οικονομικό σύνταγμα των Ευρωπαίων, καθώς οι εθνικές κυβερνήσεις υποχρεώνονται να επαγρυπνούν διαρκώς και να ακρωτηριάζουν κατά διαστήματα τους μισθούς στον βωμό της ανταγωνιστικότητας, αν δεν θέλουν να πέσει βαρύς επί των κεφαλών τους ο πέλεκυς των προληπτικών κυρώσεων.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/2020
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)