Ο προστάτης Αγιος
Ο Αυστριακός οικονομολόγος και φιλόσοφος Φρίντριχ φον Χάγεκ (1899- 1992) θεωρείται ο προστάτης Αγιος του νεοφιλελευθερισμού. Λίγο μετά την εκλογή της στην ηγεσία των Βρετανών Συντηρητικών, η Μάργκαρετ Θάτσερ διέκοψε απότομα έναν πραγματιστή, κεντρώων τάσεων βουλευτή του κόμματος στη διάρκεια συνεδρίασης, ύψωσε στον αέρα το βιβλίο του Χάγεκ «Το σύνταγμα της ελευθερίας», δήλωσε με βλοσυρό ύφος «αυτό είναι το Πιστεύω μας» και χτύπησε με δύναμη το τομίδιο στο έδρανο.
Η Μάργκαρετ Θάτσερ παρέμεινε σε όλη την πολιτική της διαδρομή πιστή στον ευρωσκεπτικισμό της, θεωρώντας ότι η Ενωμένη Ευρώπη θα ήταν ένα είδος σοσιαλίζοντος υπερκράτους. Αν είχε ακούσει, ωστόσο, και επ’ αυτού το μεγάλο της ίνδαλμα, ίσως να είχε σχηματίσει ρεαλιστικότερη γνώμη. Πραγματικός προφήτης της ΟΝΕ και του Μάαστριχτ, ο Χάγεκ είχε καταλάβει νωρίτερα από τον καθένα ότι μια υπερεθνική, νομισματική αρχή, υπεράνω των εθνικών, εκλογικών σωμάτων, θα σήμαινε όχι περισσότερο, αλλά λιγότερο κράτος, όχι περισσότερη, αλλά λιγότερη ρύθμιση της ελεύθερης αγοράς. Ηδη, το 1939, στο δοκίμιο «Οικονομικές προϋποθέσεις της διακρατικής ομοσπονδίας», ο Χάγεκ έγραφε:
«Ενώ, στην περίπτωση του εθνικού κράτους, η υποταγή στη θέληση της πλειοψηφίας διευκολύνεται από τον μύθο του έθνους, οι άνθρωποι θα είναι περισσότερο απρόθυμοι να δεχθούν οποιαδήποτε παρέμβαση στις καθημερινές τους υποθέσεις από ανθρώπους διαφόρων εθνικών κατηγοριών… Η δυνατότητα κεντρικής ρύθμισης της οικονομίας θα είναι πολύ δυσκολότερη στην περίπτωση της ομοσπονδίας κρατών απ’ ό, τι είναι στην περίπτωση του εθνικού κράτους».
Η αλήθεια είναι ότι ο φιλελευθερισμός του Χάγεκ υπήρξε επιλεκτικός. Επισκέφθηκε κάμποσες φορές τη Χιλή τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, επί δικτατορίας Αουγκούστο Πινοσέτ, οικονομικοί σύμβουλοι του οποίου διετέλεσαν τα διαβόητα «παιδιά του Σικάγου», μαθητές του Χάγεκ και του οπαδού του, Μίλτον Φρίντμαν. Σε μια συνέντευξη σε Χιλιανό δημοσιογράφο, ο Χάγεκ είχε δηλώσει: «Προσωπικά προτιμώ έναν φιλελεύθερο δικτάτορα από μια δημοκρατική κυβέρνηση χωρίς (οικονομικό) φιλελευθερισμό». Εντυπωσιασμένος από τις επιδόσεις των «παιδιών του Σικάγου», έστειλε το 1981 επιστολή στη Θάτσερ, με την οποία της συνιστούσε να χρησιμοποιήσει τη Χιλή ως πρότυπο για τη ριζική αναδόμηση της Βρετανίας. Η σιδηρά βαρώνη δεν άργησε να πεισθεί ότι η Χιλή «αντιπροσωπεύει ένα εντυπωσιακό παράδειγμα οικονομικής μεταρρύθμισης, από το οποίο μπορούμε να πάρουμε πολλά μαθήματα». Συνδέθηκε φιλικά με τον Πινοσέτ κι έμεινε πιστή σ’ αυτή τη φιλία μέχρι τέλους, όταν ο γηραιός πλέον στρατηγός τελούσε σε κατ’ οίκον περιορισμό, στο Λονδίνο, κατηγορούμενος για γενοκτονία.
Επικίνδυνοι
Στο εξόχως ενδιαφέρον βιβλίο της «Το δόγμα του Σοκ», ένα παγκόσμιο μπεστ σέλερ, που κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά, η Καναδή δημοσιογράφος Ναόμι Κλάιν θεωρεί τους Χάγεκ και Φρίντμαν αποστόλους μιας επικίνδυνης πολιτικής «θρησκείας»: Της θεραπείας σοκ, μιας καταιγίδας μέτρων σε βάρος των ασθενέστερων, πραγματοποιήσιμης μόνο ύστερα από μια μεγάλη καταστροφή -έναν πόλεμο, ένα τσουνάμι, μια οικονομική κατάρρευση λόγω χρέους, καλή ώρα- που αφήνει έναν ολόκληρο λαό αποσβολωμένο και εξουθενωμένο, λευκή σελίδα όπου μπορούν να γράψουν ό, τι θέλουν οι επίδοξοι κοινωνικοί αναμορφωτές. «Μόνο μια μεγάλη κατάρρευση μπορεί να τους εξασφαλίσει το είδος του μεγάλου, λευκού καμβά που ποθούν. Αυτές τις καθοριστικές στιγμές, που είμαστε ψυχολογικά έρμαια και σωματικά ξεριζωμένοι, οι δεξιοτέχνες της χειραγώγησης απλώνουν τα χέρια τους κι αρχίζουν να αναπλάθουν τον κόσμο».
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 7/11/2010
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου