ΔΗΜΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΧΕΙΡΑΓΩΓΗΣΗ
Οταν παράγγελνε το γνωστό τηλεοπτικό σποτάκι με τους παπαγάλους, η Ν.Δ. ασφαλώς δεν φανταζόταν ότι λίγες βδομάδες αργότερα οι παπαγάλοι θα έπαιρναν την εκδίκησή τους εναντίον της. Γιατί την περασμένη Κυριακή αδιαμφισβήτητοι νικητές αναδείχθηκαν αυτά τα συμπαθή πτηνά, μεταμορφωμένα σε διαμορφωτές της κοινής γνώμης.
Ζήσαμε χωρίς αμφιβολία την πιο χειραγωγημένη εκλογική διαδικασία από την περίοδο της μεταπολίτευσης, με πρωταγωνιστές τις εταιρείες δημοσκοπήσεων που τους τελευταίους μήνες κυριάρχησαν σε ασφυκτικό βαθμό στην πολιτική σκηνή, εξαφανίζοντας αναλύσεις και διαλύοντας την επιχειρηματολογία των κομμάτων.
Και, βέβαια, ας μην παραξενεύεται κανείς με το ταυτόσημο λάθος που εμφάνισαν στις 7 το βράδυ τα exit polls όλων ανεξαιρέτως των εταιρειών με την υπερεκτίμηση της διαφοράς. Ανεξάρτητα από το αν έχουν ήδη συμπήξει ενός είδους καρτέλ, όπως τις κατηγορεί κατόπιν εορτής η κυβέρνηση, το βέβαιο είναι ότι γνωρίζει η μία τα αποτελέσματα της άλλης. Και σίγουρα ανάμεσά τους υπάρχουν κάποιες πιο σοβαρές, στις οποίες στηρίζονται (και αντιγράφουν) κάποιες άλλες.
Αντίθετα από όσα επικαλείται τώρα το προπαγανδιστικό επιτελείο της, ήταν η ίδια η κυβέρνηση αυτή που συνέβαλε στην κυριαρχία της εικονικής αντιπαράθεσης μέσω δημοσκοπήσεων: Λίγες μέρες μετά τις εκλογές του 2007 (30/9/07), ο τότε αρμόδιος υπουργός Θόδωρος Ρουσόπουλος είχε αναγγείλει στο Φόρουμ του Συλλόγου Εταιρειών Δημοσκόπησης και Ερευνας Αγοράς ότι έχει συντάξει την τροπολογία με την οποία θα επιτρέπεται μέχρι την Παρασκευή το βράδυ πριν από τις εκλογές η δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων. Ηταν πάγιο αίτημα του κλάδου όσο και των ηλεκτρονικών ΜΜΕ, που επιθυμούσαν να τονώσουν τον προεκλογικό τζόγο μέχρι τέλους.
Οι εκλογές των δημοσκόπων
Το αστείο είναι ότι δεν είχαν περάσει ούτε δύο μήνες από τη δημοσίευση του νόμου που απαγόρευε τη δημοσιοποίηση δημοσκοπήσεων 15 μέρες πριν απ' τις εκλογές (Ν. 3603/8.8.2007) με την υπογραφή του ίδιου του κ. Ρουσόπουλου. Κάτω, όμως, από την ευφορία της πρόσφατης εκλογικής επικράτησης της Νέας Δημοκρατίας και τον προσωπικό θρίαμβο του τότε στενού συνεργάτη του κ. Καραμανλή, που κατόρθωσε να μετατρέψει τα αποκαΐδια της Πελοποννήσου σε κουκιά για την κυβερνητική παράταξη, ήταν επόμενο να τιμηθούν για τη συμβολή τους και οι εταιρείες δημοσκοπήσεων.
Τελικά, η τροπολογία που επιτρέπει τις δημοσκοπήσεις μέχρι την παραμονή των εκλογών πέρασε στη Βουλή λίγους μήνες αργότερα, και μάλιστα σε ένα νόμο που φέρει το χαρακτηριστικό τίτλο «Πολιτιστικό Κέντρο Ελληνικής Αστυνομίας και άλλες διατάξεις» (Ν. 3688/5.8.2008). Τώρα, η κυβέρνηση ψελλίζει ότι θα επαναφέρει την αρχική απαγόρευση, ομολογώντας απλώς ότι έχει αποδεχτεί την ήττα της.
Το ζήτημα δεν είναι, βέβαια, τεχνικό. Και ασφαλώς, η απαγόρευση της δημοσιοποίησης δημοσκοπήσεων τις τελευταίες προεκλογικές βδομάδες δεν μπορεί να ισοφαρίσει τη συνεχή ενασχόληση της πολιτικής ζωής με τα αποτελέσματα των συνεχών γκάλοπ.
Η αποκλειστική ενασχόληση με τα νούμερα των δημοσκοπήσεων και κυρίως με το μέγεθος της ψαλίδας, το οποίο ανοιγοκλείνει κατά το δοκούν, έχει υπονομεύσει τον πραγματικό πολιτικό διάλογο και έχει υποχρεώσει τα κόμματα να λειτουργούν ως σχολιαστές δημοσκοπήσεων και όχι ως φορείς ιδεών και προγραμμάτων. Μπορεί οι δημοσκοπήσεις που αφορούν την πολιτική συμπεριφορά να υφίστανται αυστηρότερους ελέγχους (εφόσον πάντοτε κάποιους θίγουν), το σίγουρο όμως είναι ότι δεν απεικονίζουν μόνο αλλά και επηρεάζουν την εκλογική συμπεριφορά των πολιτών.
Στις σημερινές πολιτικές συνθήκες της Ελλάδας, ο καταιγισμός δημοσκοπήσεων ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά τους ενισχύει απροκάλυπτα τον δικομματισμό. Η υπόδειξη του ενός από τα δύο μεγάλα κόμματα ως πρώτου λειτουργεί προωθητικά, έλκει τους αναποφάσιστους και υποβοηθά τη δημιουργία ρεύματος νικητή, με τελικό αποτέλεσμα την αυτοδυναμία. Είναι χαρακτηριστικό ότι, όσο βρισκόταν μπροστά στις δημοσκοπήσεις η Νέα Δημοκρατία, το πάγιο ερώτημα των δημοσιογράφων προς τους εκπροσώπους του ΠΑΣΟΚ ήταν πώς είναι δυνατόν να μην καρπώνεστε εσείς τη φθορά της κυβέρνησης με τα σκάνδαλα κ.λπ. Θυμόμαστε όλοι ότι δεν υπήρξε φάση ισορροπίας. Μόλις πέρασε πρώτο δημοσκοπικά το ΠΑΣΟΚ, διατήρησε με ευκολία τη θέση αυτή, μέχρι την πρόσφατη εκλογική επικράτηση.
Οδηγό για την επικράτηση του ενός ή του άλλου κόμματος αποτελεί η λεγόμενη «παράσταση νίκης». Ο δείκτης αυτός δεν είναι τίποτα άλλο από την εντύπωση που έχουν οι πολίτες για το εκλογικό αποτέλεσμα βασισμένοι -πού αλλού;- στις δημοσκοπήσεις! Μέσω του μηχανισμού αυτού ο δημοσκοπικά «πρώτος» εξασφαλίζει και την εκλογική πρωτιά. Ο αντίρροπος μηχανισμός εντυπώσεων -που τον χρησιμοποιούν όσοι φαίνεται ότι χάνουν την πρωτοκαθεδρία- είναι ο δείκτης «καταλληλότητας», ο οποίος πάντα ενισχύει τον εκάστοτε πρωθυπουργό της χώρας.
Ολα αυτά τα ζήσαμε σε υπερβολικές δόσεις την τελευταία περίοδο. Και ήταν οι ίδιοι τηλεπαρουσιαστές που οδύρονταν καθημερινά για την αδυναμία των κομμάτων να διατυπώσουν το ευρωπαϊκό τους πρόγραμμα εκείνοι που ασχολούνταν αποκλειστικά με τα αποτελέσματα των δημοσκοπήσεων και ρωτούσαν τους πολιτικούς μόνο γι' αυτά. Είναι, άλλωστε, αυτός ο λόγος που κάθε μέσο ενημέρωσης έχει πλέον και τη δική του εταιρεία δημοσκοπήσεων, ενώ μετά τις εκλογές ξέσπασε πόλεμος ανάμεσά τους, πολύ οξύτερος από τον κομματικό ανταγωνισμό.
Μια βραδιά στο Mega
Για να διαπιστώσουμε τον τρόπο μετάδοσης των αποτελεσμάτων παρακολουθήσαμε το επιτελείο του Mega, το οποίο, σύμφωνα με τη διαφήμιση του σταθμού, πέτυχε «στο κεντρικό του δελτίο ρεκόρ όλων των εποχών».
Η αρχική δημοσκοπική εκτίμηση για μεγάλη νίκη του ΠΑΣΟΚ αποδόθηκε στη γαλάζια αποχή, ενώ μόλις διαπιστώθηκε η ανακρίβεια, υποβαθμίστηκε η νίκη της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αναβαθμίστηκε η κυβερνητική οριακή πλειοψηφία, χαιρετίστηκε η νίκη του ΛΑΟΣ σαν πιθανού συγκυβερνήτη, λοιδορήθηκε η αριστερά αλλά και οι νικητές Οικολόγοι.
*Στις 8 ώρες της εκπομπής οι δύο παρουσιαστές δεν αναφέρουν το όνομα Γιώργος Παπανδρέου. Μιλούσαν για Καραμανλή, Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ. Οταν έκανε τη δήλωση ο κ. Παπανδρέου, ο Πρετεντέρης σχολίασε: «Ηταν πιο μετριοπαθής απ' ό,τι περίμενα και πιο μακροσκελής απ' ό,τι χρειαζόταν».
Αντίθετα, η Μαρία Σπυράκη προέβλεπε ότι «η δήλωση Καραμανλή θα έχει πρωθυπουργικά χαρακτηριστικά».
*Ο Ηλίας Νικολακόπουλος τη φορά αυτή έπαιξε και ρόλο δημοσιογράφου, με ερωτήσεις και σχόλια στους ομιλητές, βοηθώντας στα «δύσκολα» τους δύο βασικούς παρουσιαστές Ολγα Τρέμη και Γιάννη Πρετεντέρη. Ούτως ή άλλως, βέβαια, η εταιρεία του έπεσε στα ίδια λάθη με τις υπόλοιπες.
*Στην αρχή: «Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι 6,5 μονάδες. Μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερη, αλλά μπορεί να είναι και λίγο μικρότερη».
*Και στη συνέχεια: «Η πρώτη επεξεργασία σε πραγματικά αποτελέσματα δείχνει ότι η διαφορά θα είναι κάτω από τις 6 μονάδες. Σαφώς είναι ευνοϊκότερη η εικόνα για τη Ν.Δ.».
*Η εκπομπή του Mega έληξε με τη διαφορά ΠΑΣΟΚ-Ν.Δ. στις 4 μονάδες.
*Αυτό δεν εμπόδισε, βέβαια, και τους δύο εκπροσώπους των εταιρειών του Mega να επιχαίρουν για τις «ορθές» τους εκτιμήσεις. Πλην του Παύλου Τσίμα, κανείς άλλος δεν αναφέρθηκε στις δημοσκοπήσεις που επί μήνες έβγαζαν τη διαφορά από 3% μέχρι 5% και προτίμησαν να αποδώσουν τη διαφορά στο τελευταίο διάστημα με το τηλεγράφημα, την Ντόρα Μπακογιάννη και τα παιδιά Καραβέλα.
*Ο κ. Πρετεντέρης είπε, ωστόσο, ότι ο ίδιος ο πρωθυπουργός τού είχε πει of the record την ημέρα της συνέντευξής του ότι υπολόγιζε να χάσουν με 4%. Για να δείξει δηλαδή πόσο μέσα πέφτει ο πρωθυπουργός, τον «έδωσε» κανονικά τον Κ. Καραμανλή...
**Οι εκπρόσωποι του ΠΑΣΟΚ επιμένουν πως είναι αυθαίρετο ότι έχει χρώμα η αποχή, μέχρι που τους επιβεβαίωσε ο ίδιος ο κ. Νικολακόπουλος μετά τις 9 το βράδυ, όταν αποδείχτηκε το λάθος: «Ενας λόγος για τον οποίο υπήρξε η υπερεκτίμηση στο ποσοστό του ΠΑΣΟΚ είναι ότι εκτιμήσαμε ότι η κύρια αποχή ήταν από ψηφοφόρους της Ν.Δ. (!). Τώρα, όμως, βλέπουμε ότι η αποχή είναι πολύ λιγότερο κομματικά χρωματισμένη. Πλήττει τους ψηφοφόρους όλων των κομμάτων».
*Θεοδωρικάκος: «Επειδή όλοι κρινόμαστε, αυτή τη φορά βγαίνει το συμπέρασμα ότι πρέπει επιτέλους να υπάρχει μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στις δημοσκοπήσεις».
*Αδ. Γεωργιάδης: «Θέλω να συγχαρώ τις εταιρείες δημοσκοπήσεων που ήταν τόσο ακριβείς».
*Πρετεντέρης: «Οχι όλες (;). Σε καθημερινή εφημερίδα υπήρχε πριν ένα μήνα δημοσκόπηση που έβγαζε 41,5% το ΠΑΣΟΚ και 34% Ν.Δ. Το θυμίζω και περιμένω αύριο τη συγνώμη της» (σ.σ.: ήδη η εταιρεία απάντησε).
*Από τα καλύτερα της βραδιάς:
*Πρετεντέρης: «Εχουμε την πρώτη σοβαρή ήττα του Καραμανλή από τότε που έγινε αρχηγός της Ν.Δ.».
*Διαμαντοπούλου: «Και νίκη του Παπανδρέου».
*Πρετεντέρης: «Σήμερα η βραδιά έχει κι ένα δεύτερο νικητή, το ΛΑΟΣ. Το ΛΑΟΣ ξαφνικά διπλασιάζει τα ποσοστά του και πρέπει... συγνώμη κύριε Καφετζόπουλε έχει και τον τρίτο νικητή, το χάλκινο μετάλλιο στους Οικολόγους, οι οποίοι ναι μεν δεν τα πήγανε όπως δείχνανε οι δημοσκοπήσεις αλλά πάντως μπαίνουν στην Ευρωβουλή. Αλλά να μείνω λίγο στο ασημένιο».
*Τσίμας: «Δεν διπλασίασε το ΛΑΟΣ τα ποσοστά του».
*Πρετεντέρης: «Κύριε Τρεμόπουλε, δεν πήγατε και πολύ καλά σήμερα».
*Τρεμόπουλος: «Από το 1% στο 4%, ανεβήκαμε 400%».
*Νικολακόπουλος: «Στη Θεσσαλονίκη απ' ό,τι φαίνεται σας περνάει το κόμμα Παπαθεμελή-Ζουράρι».
*Τρέμη: «Σαν κόμμα παρουσιάζετε μία μεγάλη ανομοιογένεια κι αυτό είναι μειονέκτημα».
*Πρετεντέρης: «Η αριστερά μπορεί να μην ελέγχεται για διαφθορά σε εθνικό επίπεδο, σε τοπικό όμως ελέγχεται».
*Πρετεντέρης: «Κύριε Πλεύρη, καλά πήγαμε ε; Το αποδίδετε, στους λαθρομετανάστες; Κάνατε άλμα».
Καλά και κακά άκρα
Πρώτη ίσως φορά, τα ΜΜΕ επιδόθηκαν συστηματικά στη διαμόρφωση των συσχετισμών όχι μόνο μεταξύ των δύο κομμάτων εξουσίας, αλλά και μεταξύ των μικρότερων δυνάμεων. Ηταν προφανές ότι η νεανική εξέγερση του Δεκέμβρη και -κυρίως- η δημοσκοπικά καταγεγραμμένη έκταση της αρχικής επιδοκιμασίας των «βιαιοτήτων» από ένα υπολογίσιμο τμήμα της κοινής γνώμης έθεταν επί τάπητος το ζήτημα της διαχείρισης της συσσωρευμένης κοινωνικής οργής.
Η δυσφορία μιας μεγάλης μερίδας του πληθυσμού για τις ανθρωποφάγες επιπτώσεις και τις σκανδαλώδεις αποφύσεις του νεοφιλελευθερισμού έπρεπε να καναλιζαριστεί προς τα σωστά «άκρα», έτσι ώστε ν' αποφευχθεί ο μετασχηματισμός της σ' ένα ριζοσπαστικό διεκδικητικό κίνημα.
**Προνομιακός αποδέκτης αυτής της παρέμβασης υπήρξε κυρίως το ΛΑΟΣ, που μετατράπηκε εν μια νυκτί στο αγαπημένο πουλέν των ΜΜΕ του «μεσαίου χώρου». Χαρακτηριστικό δείγμα, η υμνητική συνέντευξη της Νίκης Τζαβέλα από το «Βήμα» (24/5/09).
*Η επικεφαλής του ψηφοδελτίου του Καρατζαφέρη «στριμώχτηκε» εκεί με ερωτήσεις του τύπου «ως έμπειρη οικονομολόγος θεωρείται [sic] ότι η κυβέρνηση αντιμετωπίζει σωστά την οικονομική κρίση;», το δυσκολότερο δε ερώτημα στο οποίο εκλήθη ν' απαντήσει ήταν: «Πώς συμβιβάζεστε εσείς, μια φιλελεύθερη κεντροδεξιά και κοσμοπολίτισσα, με το ΛΑΟΣ που πρεσβεύει τον εθνοκεντρισμό;»
* Ο χαρακτηρισμός του ΛΑΟΣ ως ακροδεξιού θεωρείται, άλλωστε, πια «εξτρεμισμός» από τη συντριπτική πλειοψηφία των διαμορφωτών της κοινής γνώμης. Μετά τις εκλογές, μια ανάλογη τάση παρατηρείται δε και όσον αφορά τον χαρακτηρισμό των αδελφών ευρωπαϊκών κομμάτων, που μέχρι προ τινος αποκαλούνταν «ακροδεξιά», «ρατσιστικά» ή «φασιστικά».
Τώρα μεταβαπτίζονται σε απλούς «ευρωσκεπτικιστές», που τυγχάνει να «επικεντρώνουν την πολιτική τους στο μεταναστευτικό» (ΝΕΤ 9/6).
* Θα μπορούσε, βέβαια, κανείς να ισχυριστεί πως η στρατηγική της ενιαίας «πολυκατοικίας» με τη Ν.Δ. έχει καταστήσει μακρινό παρελθόν την περίοδο που ιδεολογικός ηγέτης του κόμματος ήταν ο «φίρερ» Πλεύρης. Μεγάλο λάθος. Στην πραγματικότητα, απ' τις αρχές της χρονιάς ο ΛΑΟΣ και ο ηγέτης του έχουν κλιμακώσει την ξενόφοβη, αντισημιτική, αντικομμουνιστική ρητορεία τους, τα ΜΜΕ κάνουν όμως πως δεν την παίρνουν χαμπάρι.
* Τυπικό δείγμα η διακήρυξη του ίδιου του Καρατζαφέρη, στην πανελλήνια συνδιάσκεψη της νεολαίας του στα Καμένα Βούρλα (25/4/09), ότι «η ελληνική ψυχή, το ελληνικό πνεύμα, για να μπορέσει να επιβιώσει μέσα στους αιώνες, χρειάζεται δύο ποδάρια που να ακουμπάνε στις δύο όχθες του Αιγαίου».
Τόσο η φιλοπόλεμη διακήρυξη του αρχηγού όσο και οι ιαχές των συγκεντρωμένων («Μεγάλη Ελλάς, το όραμα για μας») προβλήθηκαν από το «ΤΗΛΕΑΣΤΥ». Παρά το «πιασάρικο» θέμα, κανένα ιδιωτικό κανάλι δεν αξιώθηκε όμως ν' ασχοληθεί μαζί τους.
**Ανάλογη παρέμβαση των ΜΜΕ σημειώθηκε και απέναντι στις δυνάμεις της αριστεράς. Ηδη μέσα στο Δεκέμβρη ανατράπηκε πλήρως ο μιντιακός συσχετισμός που, από τις αρχές του '90 και με βραχύβιες μόνο εξαιρέσεις, ευνοούσε κατά κανόνα τον «επικοινωνιακότερο» ΣΥΝ απέναντι στο «απολιθωμένο» ΚΚΕ. Είδαμε έτσι ξαφνικά το κόμμα της κυρίας Παπαρήγα να προβάλλεται ομόθυμα, ακόμη κι από ΜΜΕ με άκρως αντικομμουνιστική παράδοση, σαν η «καλή», «φερέγγυα» και (κυρίως) «υπεύθυνη» εκδοχή της αριστεράς, την ίδια στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ στοχοποιούνταν με βάση την πιο κλασική επιχειρηματολογία περί «αναρχοκομμουνισμού» και καλούνταν διαρκώς ν' απολογηθεί για τη δημοσκοπική κάμψη του - σε σχέση όχι με τα πραγματικά ποσοστά του το 2007, αλλά με το εξίσου δημοσκοπικό «μπουμ» της άνοιξης του 2008.
* Ο αντιευρωπαϊσμός μιας συνιστώσας του ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε έτσι σε μείζονα «αδυναμία» του ψηφοδελτίου του, τη στιγμή που οι αντίστοιχες απόψεις του ΚΚΕ όχι μόνο δεν θεωρούνταν προβληματικές αλλά, αντίθετα, επιβραβεύονταν ως δείγμα «συνέπειας».
* Μόνο στην τελευταία φάση πριν από τις εκλογές δέχτηκε κάποιες επιθέσεις το ΚΚΕ, και δη στο μαλακό του υπογάστριο: την αδιαφανή επιχειρηματική δραστηριότητά του. Κι εδώ όμως, πλην του συνήθους Πάγκαλου, τον τόνο τον έδωσε κυρίως το ΛΑΟΣ, που διεκδικεί από το κόμμα της κυρίας Παπαρήγα ένα τμήμα του «ελληνοκεντρικού» (και συνάμα βαθιά κομφορμιστικού) ευρύτερου ακροατηρίου του.
**Παρόμοιοι επικοινωνιακοί χειρισμοί σημειώθηκαν όσον αφορά και τους Οικολόγους Πράσινους.
* Οσο υπήρχε η εκτίμηση ότι θα αποσπάσουν απλώς φιλοευρωπαϊκές οικολογικές (κι ενδεχομένως αντιεθνικιστικές) ψήφους απ' τη ριζοσπαστική αριστερά, η παρουσίασή τους ήταν: «Οι Πράσινοι είναι σαν τον ΣΥΡΙΖΑ», μας διαβεβαίωνε π.χ. το «Βήμα» (16/5), «μόνο που δεν τρώνε τα μουστάκια τους, δεν τσακώνονται για την καρέκλα, ούτε για τη σειρά στο ψηφοδέλτιο».
Παπαγάλοι κάθε τύπου
* Ακόμη πιο υμνητική ήταν η κάλυψη από το «Πρώτο Θέμα» (17/5), εστιασμένη σε «τέσσερα νέα παιδιά που έχουν κάνει πράξη την οικολογική συνείδηση» και «ρίχνονται στη μάχη των εκλογών όχι για να παλέψουν για την πολιτική καριέρα, αλλά για την ποιότητα ζωής σ' ένα καθαρό περιβάλλον».
* Μόλις, όμως, φάνηκε πως οι Πράσινοι διεμβολίζουν όχι μόνο την αριστερά, αλλά και τα κόμματα του «μεσαίου χώρου» (με πρώτη την παραπαίουσα Ν.Δ.), έντυπα και τηλεοπτικά ΜΜΕ θυμήθηκαν ξαφνικά τις (δημόσιες και γνωστές εδώ και δεκαετίες) αντιεθνικιστικές θέσεις του κ. Τρεμόπουλου.
* Στις σχετικές «αποκαλύψεις» μπορεί να πρωτοστάτησαν η «Ελεύθερη Ωρα» κι η «Espresso», οι πρώην θαυμαστές των Οικολόγων δεν έμειναν όμως κι αυτοί πίσω: «Εθνική μειοδοσία με... οικολογικό μανδύα. Οργή και αγανάκτηση για τον "σούπερ σταρ των Οικολόγων"» ξεσπάθωσε τρισέλιδα το «Πρώτο Θέμα» (31/5), προβάλλοντας ταυτόχρονα τα αντίπαλα «οικολογικά» ψηφοδέλτια του Βεργή («Η καλτ φιγούρα που πρωτοπόρησε κάνοντας την Οικολογία κόμμα») και του Παπανικόλα («Ο "Πράσινος" που ζητά να κοπούν οι βουλευτικοί μισθοί»).
* Το «Βήμα», πάλι, ανακάλυψε κι εδώ εσωτερικά προβλήματα: «Οι Οικολόγοι Πράσινοι σούβλισαν τον... Διάκο. "Στο ψυγείο" έβαλε η ηγεσία του κόμματος το ιστορικό στέλεχος του περιβαλλοντικού κινήματος» (28/5).
**Η πριμοδότηση της αποχής από την κάλπη υπήρξε συνειδητή επιλογή μιας μερίδας των ΜΜΕ του «μεσαίου χώρου» κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Target group του όλου εγχειρήματος ήταν βέβαια (όχι οι στρατευμένοι οπαδοί των εκάστοτε κυβερνώντων αλλά) ο κόσμος που δυσανασχετεί με τις εφαρμοζόμενες πολιτικές, χωρίς να είναι σε θέση να προκρίνει κάποια εναλλακτική λύση.
* Πρωτοπόρα αποδείχθηκε εδώ η (ακραιφνώς καραμανλική) «Αυριανή»: «Στις 7 Ιουνίου που έχουμε ευρωεκλογές... ΘΑ ΠΑΜΕ ΟΛΟΙ ΓΙΑ ΜΠΑΝΙΟ ΚΑΙ ΨΑΡΕΜΑ!», διακήρυξε πρωτοσέλιδα στις 20/5/09. «Στις κάλπες όσοι τρώνε και όσοι περιμένουν να φάνε. Ο κόσμος δεν θα ψηφίσει κανέναν για να βάλουν μυαλό οι πολιτικοί μας, να σταματήσουν να κλέβουν και να κοροϊδεύουν το λαό και να κοιτάξουν επιτέλους τα προβλήματα του κοσμάκη».
* Η καμπάνια συνεχίστηκε και τις επόμενες μέρες: «Βουλιάζουν τα δύο μεγάλα κόμματα. Η αποχή αναμένεται να ξεπεράσει το 50% επειδή ο λαός χόρτασε από ψέματα» (25/5), «Τρελαίνει τα γκάλοπ η αποχή» (26/5), «Εστειλαν τον κόσμο για μπάνιο από χθες οι πολιτικοί αρχηγοί» (29/5).
* Η εφημερίδα του Κουρή δεν ήταν, όμως, η μόνη. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και το έντυπο της Γιάννας Αγγελοπούλου: «Οι νέοι ψηφίζουν... παραλία!», μας πληροφορεί με ενθουσιασμό ο «Ελεύθερος Τύπος» στις 24/5. «Στις 7 Ιουνίου οι νέοι θα ψηφίσουν... ξαπλώστρα και αντηλιακό». Προς επίρρωση, το δημοσίευμα παραθέτει τις επώνυμες γνώμες 7 φοιτητών, 1 δικηγόρου και 2 ιδιωτικών υπαλλήλων που δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να ψηφίσουν γιατί «οι πολιτικοί» -γενικά- «έχουν αποτύχει».
Για όσους δεν πήραν το μήνυμα, το ρεπορτάζ επαναλαμβάνεται ξανά δύο μέρες αργότερα: «"Στις ευρωεκλογές θα ψηφίσω παραλία". Οκτώ νέοι άνθρωποι εξηγούν στον Ε.Τ. γιατί δεν θα προσέλθουν στις κάλπες».
Τυπικό δείγμα: «Δουλεύω από το πρωί μέχρι το βράδυ και δεν πρόκειται να χάσω την ξεκούρασή μου για τις εκλογές. Αλλωστε, δεν έχω ούτε όφελος ούτε συμφέρον από την κάλπη».
IOS ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 14/6/2009
