Παρασκευή 22 Ιουλίου 2011
Too little, too late
Το βράδυ της Πέμπτης ανακοινώθηκε μια ευρωπαϊκή συμφωνία που, ουσιαστικά, αφορά την αντιμετώπιση της ελληνικής κρίσης χρέους. Μια συμφωνία που, αν είχε συμφωνηθεί περί τον Φεβρουάριο του 2010, θα αποτελούσε θετική εξέλιξη για την Ελλάδα και θα είχε καθυστερήσει πραγματικά την επέκτασή της στην υπόλοιπη ευρωπαϊκή περιφέρεια.
Τώρα όμως είναι πολύ αργά. Η συμφωνία που ανακοινώθηκε, αν και περιέχει ένα σημαντικό βήμα (βλ. το άρθρο 8 παρακάτω), ήρθε πολύ αργά. Η Κρίση έχει εδώ και καιρό ξεφύγει από τα όρια του ελληνικού γίγνεσθαι, είναι συστημική και υπονομεύει όλη την ευρωζώνη. Με το έβδομο άρθρο της (βλ. παρακάτω) η χθεσινή συμφωνία εγγυάται την αποτυχία και αυτής της ευρωπαϊκής προσπάθειας να δαμαστεί το τέρας της Κρίσης που αποδομεί το ευρω-σύστημα εκ των έσω. Η απόφαση να επικεντρώσουν τα νέα μέτρα στην ελεγχόμενη χρεοκοπία της Ελλάδας, π.χ. αφήνοντας την Ιρλανδία στο χείλος της χρεοκοπίας και τις Ισπανία και Ιταλία στο έλεος των εταιρειών αξιολόγησης,ισοδυναμεί με δώρο ανεκτίμητης αξίας στους κερδοσκόπους.
Πριν προχωρήσουμε στην ερμηνεία της συμφωνίας, να επισημάνω ότι τίποτα από αυτά που συμφωνήθηκαν δεν είναι σίγουρο ότι θα εφαρμοστούν. Από την μία τα κοινοβούλια της Γερμανίας και της Φινλανδίας θα έχουν πολλές αντιρρήσεις ενώ, από την άλλη, το κείμενο της συμφωνίας αναφέρεται σε προθέσεις (π.χ. του ευρωπαϊκού τραπεζικού τομέα) που υπάρχουν μόνο στην φαντασία των ηγετών μας. Επί πλέον, το κείμενο περιέχει τόσες ασάφειες που είναι σχεδόν αδύνατον να κριθεί σοβαρά. Δεν θα σταθώ όμως σε αυτά. Έστω ότι όλα αυτά τα προβλήματα λυθούν. Ας δούμε τι θα σημάνει για εμάς και για την Ευρώπη, αν όλα πάνε κατ' ευχήν (που το εύχομαι αλλά δεν το πιστεύω):
I. Προαναγγέλλεται η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (την οποία τόσο χρόνο εξόρκιζαν), αν και δεν εξηγείται πως ακριβώς θα την διαχειριστεί η Ευρώπη. Το κούρεμα των ομολόγων θα συγκρατηθεί περίπου στο 21% και οι ομολογιούχοι θα επιλέξουν από ένα μενού διαφορετικών ειδών κουρέματος.
II. Ένα νέο δάνειο για την Ελλάδα ίσο με το πρώτο σε μέγεθος αλλά με το μισό επιτόκιο και μεγάλη προθεσμία αποπληρωμής (και παράλληλη επιμήκυνση του πρώτου, ακριβού δανείου)
III. Πρόβλεψη για την επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, και κάποιων από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές μέσω του EFSF
IV. Καμία πρόβλεψη για τις υπόλοιπες χειμαζόμενες χώρες
II. Ένα νέο δάνειο για την Ελλάδα ίσο με το πρώτο σε μέγεθος αλλά με το μισό επιτόκιο και μεγάλη προθεσμία αποπληρωμής (και παράλληλη επιμήκυνση του πρώτου, ακριβού δανείου)
III. Πρόβλεψη για την επανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, και κάποιων από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές μέσω του EFSF
IV. Καμία πρόβλεψη για τις υπόλοιπες χειμαζόμενες χώρες
Όλα αυτά, όπως είπα και στην εισαγωγή μου, θα ήταν μια εξαιρετική παρέμβαση τον Φλεβάρη του 2010. Δεν θα μου κάνει εντύπωση αν οι αγορές, στην βάση του "κάλλιο αργά παρά ποτέ", ηρεμήσουν για δύο μήνες. Το σημείο όμως IV παραπάνω (και το Άρθρο 7 της Συμφωνίας πιο κάτω) εξασφαλίζει ότι σε δύο ή τρεις μήνες η ΕΕ θα πρέπει να συνάψει μια αντίστοιχη συμφωνία για τις Ιρλανδία, Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία κλπ. Αυτού του είδους τα μέτρα θα είναι τότε απαγορευτικά ακριβά (για όλες αυτές τις χώρες). Οι κερδοσκόποι το γνωρίζουν και μας την έχουν στημένη στην γωνία. Δεν θα αργήσουν να χτυπήσουν. Και τότε ίσως είναι πολύ αργά να συνειδητοποιήσουν οι ηγέτες μας το τεράστιο κόστος της άρνησης της ανάγκης για μια συστημική λύση. Μιας λύσης που να βασίζεται στην αναδιάρθρωση μέρους του δημόσιου χρέους όλης της ευρωζώνης (μέσω της έκδοσης ευρωομόλογου), σε ένα Σχέδιο Marshall για όλη την ευρωζώνη και, τέλος, σε ένα πανευρωπαϊκό (και όχι ποια εθνικό) πλαίσιο ελέγχου, επίβλεψης και κεφαλαιοποίησης των τραπεζών της ηπείρου μας. Όσο λείπουν αυτά τα τρία μέρη από την 'λύση', η τελευταία αποτελεί μέρος του προβλήματος και δώρο στην κερδοσκοπία.
Η Συμφωνία άρθρο προς άρθρο:
Στον Πρόλογο, η Συμφωνία επαναδιατυπώνει την αποφασιστικότητα της Ευρώπης να εξασφαλίσει την σταθερότητα στην ευρωζώνη δεσμεύοντας την Ευρώπη "στην ενίσχυση της σύγκλισης, της ανταγωνιστικότητας και της διακυβέρνησης".
Τα άρθρα 1 με 5 αφορούν αποκλειστικά την Ελλάδα.
1. Το πρώτο λέει ένα μπράβο στην κυβέρνηση Παπανδρέου που πέρασε από την Βουλή το Μνημόνιο αρχικά (με σκοπό την εξασφάλιση των πρώτων €110 δισ δανείων τον Μάη του 2010) και το Μεσοπρόθεσμο σε δεύτερη φάση. Τα 'μέτρα' αυτά χαρακτηρίζονται ως πολιτικές αναγκαίες για την έξοδο από την Κρίση.
2. Το δεύτερο άρθρο παραδέχεται ότι τα μέτρα αυτά, όσο αναγκαία και να είναι, δεν είναι ικανά για να ξεπεραστεί η Κρίση. Για αυτό τον λόγο προβλέπει άλλο ένα δάνειο, αυτή την φορά από το EFSF (όπως και εκείνα της Ιρλανδίας και Πορτογαλίας), ίδιου ύψους (αλήθεια, γιατί €109 δισ αυτή την φορά και όχι €110 δισ;) αλλά με σημαντικά χαμηλότερο επιτόκιο και με μεγάλη προθεσμία αποπληρωμής.
3. Το τρίτο άρθρο εξειδικεύει λέγοντας ότι τα νέα αυτά δάνεια από το EFSF θα αποπληρώνονται από το ελληνικό δημόσιο μετά από 15, 30 ή και 40 χρόνια με επιτόκιο πιο κοντά σε εκείνο του ΔΝΤ και τουλάχιστον 45% μικρότερο εκείνου του πρώτου Μνημονίου (το οποίο είχε επιβάλει η κα Μέρκελ με στόχο να πείσει τους εκλογείς της ότι η Ελλάδα θα πάρει μεν δάνεια αλλά με επιτόκια διπλάσια εκείνων στα οποία δανείζεται η Γερμανία). Το τρίτο άρθρο κλείνει με μια πρώτη αναφορά στα δάνεια του πρώτου Μνημονίου λέγοντας καθαρά ότι το επιτόκιο για αυτά θα παραμείνει απαγορευτικά υψηλό (γύρω στο 6%) αλλά θα επιμηκυνθεί για δεύτερη φορά (μετά τον περασμένο Μάρτιο) η περίοδος αποπληρωμής τους.
4. Ένα νέο Σχέδιο Marshall για την Ελλάδα; Κάτι τέτοιο θυμίζει μια πρώτη ανάγνωση του τέταρτου άρθρου. Λέει ότι μια Ομάδα Εργασίας θα συσταθεί και θα σταλεί στην Ελλάδα με σκοπό την εκπόνηση έργων ανάπτυξης που θα κάνουν χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων και των καλών υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τα κράτη-μέλη, στο μεταξύ, θα σπεύσουν να προσφέρουν τεχνική βοήθεια στην χώρα μας με στόχο την επανενεργοποίηση της Ελληνικής οικονομίας.
5. Το πέμπτο άρθρο αφορά, επισήμως, τα δάνεια που θα συνεισφέρουν στην Ελλάδα οι ευρωπαϊκές τράπεζες παρουσιάζοντας, ως δια μαγείας, το ποσό των €39 δισ. Δεν αναφέρει τι 'κίνητρα' θα τους δοθούν για να δανείσουν την Ελλάδα αυτά τα χρήματα. Δεν έχει όμως σημασία. Το πραγματικό ενδιαφέρον του άρθρου τούτου είναι η αναφορά του στην ανάγκη ενίσχυσης των ελληνικών τραπεζών, κάτι που υποδηλώνει σαφώς στα προβλήματα ρευστότητας που θα αντιμετωπίσουν... Με αυτό τον 'δόλιο' τρόπο η Διακήρυξη, στο πέμπτο της άρθρο, ουσιαστικά παραδέχεται ότι η προτεινόμενη λύση βασίζεται στο default (χρεοκοπία) των ελληνικών ομολόγων, στο πιστωτικό γεγονός, και στις πατέντες που σκαρφίζονται εδώ και μέρες οι εταίροι μας ώστε να βρεθεί ένα φύλλο συκής για τον κ. Trichet ώστε να βρει τρόπο να εξηγήσει (στον εαυτό του κυρίως) γιατί η ΕΚΤ θα συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες μετά την επίσημη (έστω και επιλεκτική) πτώχευση του ελληνικού δημοσίου του οποίου τα ομόλογα είναι το μόνο εχέγγυο που προσφέρουν στην ΕΚΤ οι ελληνικές τράπεζες. Αν και το άρθρο δεν αναφέρεται καθόλου στις λεπτομέρειες του πως
Τα άρθρα 1 με 5 αφορούν αποκλειστικά την Ελλάδα.
1. Το πρώτο λέει ένα μπράβο στην κυβέρνηση Παπανδρέου που πέρασε από την Βουλή το Μνημόνιο αρχικά (με σκοπό την εξασφάλιση των πρώτων €110 δισ δανείων τον Μάη του 2010) και το Μεσοπρόθεσμο σε δεύτερη φάση. Τα 'μέτρα' αυτά χαρακτηρίζονται ως πολιτικές αναγκαίες για την έξοδο από την Κρίση.
2. Το δεύτερο άρθρο παραδέχεται ότι τα μέτρα αυτά, όσο αναγκαία και να είναι, δεν είναι ικανά για να ξεπεραστεί η Κρίση. Για αυτό τον λόγο προβλέπει άλλο ένα δάνειο, αυτή την φορά από το EFSF (όπως και εκείνα της Ιρλανδίας και Πορτογαλίας), ίδιου ύψους (αλήθεια, γιατί €109 δισ αυτή την φορά και όχι €110 δισ;) αλλά με σημαντικά χαμηλότερο επιτόκιο και με μεγάλη προθεσμία αποπληρωμής.
3. Το τρίτο άρθρο εξειδικεύει λέγοντας ότι τα νέα αυτά δάνεια από το EFSF θα αποπληρώνονται από το ελληνικό δημόσιο μετά από 15, 30 ή και 40 χρόνια με επιτόκιο πιο κοντά σε εκείνο του ΔΝΤ και τουλάχιστον 45% μικρότερο εκείνου του πρώτου Μνημονίου (το οποίο είχε επιβάλει η κα Μέρκελ με στόχο να πείσει τους εκλογείς της ότι η Ελλάδα θα πάρει μεν δάνεια αλλά με επιτόκια διπλάσια εκείνων στα οποία δανείζεται η Γερμανία). Το τρίτο άρθρο κλείνει με μια πρώτη αναφορά στα δάνεια του πρώτου Μνημονίου λέγοντας καθαρά ότι το επιτόκιο για αυτά θα παραμείνει απαγορευτικά υψηλό (γύρω στο 6%) αλλά θα επιμηκυνθεί για δεύτερη φορά (μετά τον περασμένο Μάρτιο) η περίοδος αποπληρωμής τους.
4. Ένα νέο Σχέδιο Marshall για την Ελλάδα; Κάτι τέτοιο θυμίζει μια πρώτη ανάγνωση του τέταρτου άρθρου. Λέει ότι μια Ομάδα Εργασίας θα συσταθεί και θα σταλεί στην Ελλάδα με σκοπό την εκπόνηση έργων ανάπτυξης που θα κάνουν χρήση ευρωπαϊκών κονδυλίων και των καλών υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Τα κράτη-μέλη, στο μεταξύ, θα σπεύσουν να προσφέρουν τεχνική βοήθεια στην χώρα μας με στόχο την επανενεργοποίηση της Ελληνικής οικονομίας.
5. Το πέμπτο άρθρο αφορά, επισήμως, τα δάνεια που θα συνεισφέρουν στην Ελλάδα οι ευρωπαϊκές τράπεζες παρουσιάζοντας, ως δια μαγείας, το ποσό των €39 δισ. Δεν αναφέρει τι 'κίνητρα' θα τους δοθούν για να δανείσουν την Ελλάδα αυτά τα χρήματα. Δεν έχει όμως σημασία. Το πραγματικό ενδιαφέρον του άρθρου τούτου είναι η αναφορά του στην ανάγκη ενίσχυσης των ελληνικών τραπεζών, κάτι που υποδηλώνει σαφώς στα προβλήματα ρευστότητας που θα αντιμετωπίσουν... Με αυτό τον 'δόλιο' τρόπο η Διακήρυξη, στο πέμπτο της άρθρο, ουσιαστικά παραδέχεται ότι η προτεινόμενη λύση βασίζεται στο default (χρεοκοπία) των ελληνικών ομολόγων, στο πιστωτικό γεγονός, και στις πατέντες που σκαρφίζονται εδώ και μέρες οι εταίροι μας ώστε να βρεθεί ένα φύλλο συκής για τον κ. Trichet ώστε να βρει τρόπο να εξηγήσει (στον εαυτό του κυρίως) γιατί η ΕΚΤ θα συνεχίσει να παρέχει ρευστότητα στις ελληνικές τράπεζες μετά την επίσημη (έστω και επιλεκτική) πτώχευση του ελληνικού δημοσίου του οποίου τα ομόλογα είναι το μόνο εχέγγυο που προσφέρουν στην ΕΚΤ οι ελληνικές τράπεζες. Αν και το άρθρο δεν αναφέρεται καθόλου στις λεπτομέρειες του πως
Τα επόμενα δύο άρθρα έχουν τίτλο: Συμμετοχή του Ιδιωτικού Τομέα και αναφέρονται στο γνωστό παράδοξο του πως να πείσεις τις ημι-πτωχευμένες τράπεζες να δανείσουν την πτωχευμένη Ελλάδα ώστε να πειστεί ο Γερμανός φορολογούμενος να συνεχίζει να δανείζει και τους δύο...
6. Το Άρθρο 6 ξεκαθαρίζει ότι οι τράπεζες καλούνται να συμμετάσχουν στον δανεισμό ΜΟΝΟ της Ελλάδας (καθώς οι αγορές θα πάθαιναν εγκεφαλικό άμεσα αν άκουγαν ότι θα τους επέβαλλαν κούρεμα στα ομόλογα των υπόλοιπων κρατών-μελών).
7. Από τα 16 άρθρα της Συμφωνίας αυτό αποτελεί την Αχίλλειο Πτέρνα. Γιατί; Επειδή ξεκαθαρίζει ότι ό,τι είπαμε παραπάνω ισχύουν μόνο για την Ελλάδα. Ούτε για την Ιρλανδία, ούτε για την Πορτογαλία, ούτε για Ισπανία και Ιταλία. Πρόκειται για δώρο στους κερδοσκόπους οι οποίοι, σας διαβεβαιώ, έχουν αρχίσει ήδη να επεξεργάζονται τα μεγάλα στοιχήματα που θα παίξουν για το πως θα σπάσει το Άρθρο 7 και το πως θα συρθεί η ΕΕ σε άλλη μια εξευτελιστική παραδοχή πως υποτίμησε την συστημική υφή της Κρίσης και πως τα Άρθρα 1 έως 5 θα πρέπει να επεκταθούν και στην υπόλοιπη περιφέρεια.
7. Από τα 16 άρθρα της Συμφωνίας αυτό αποτελεί την Αχίλλειο Πτέρνα. Γιατί; Επειδή ξεκαθαρίζει ότι ό,τι είπαμε παραπάνω ισχύουν μόνο για την Ελλάδα. Ούτε για την Ιρλανδία, ούτε για την Πορτογαλία, ούτε για Ισπανία και Ιταλία. Πρόκειται για δώρο στους κερδοσκόπους οι οποίοι, σας διαβεβαιώ, έχουν αρχίσει ήδη να επεξεργάζονται τα μεγάλα στοιχήματα που θα παίξουν για το πως θα σπάσει το Άρθρο 7 και το πως θα συρθεί η ΕΕ σε άλλη μια εξευτελιστική παραδοχή πως υποτίμησε την συστημική υφή της Κρίσης και πως τα Άρθρα 1 έως 5 θα πρέπει να επεκταθούν και στην υπόλοιπη περιφέρεια.
Τα άρθρα 8 και 9 έχουν τίτλο Σταθεροποιητικά Εργαλεία:
8. Πρόκειται για το πιο θετικό βήμα της Συμφωνίας. Πρώτον, προτείνει να σταματήσει η ανοησία του να πρέπει κάθε φορά που το EFSF καλείται να βοηθήσει τους υπό πτώχευση να εξασφαλίζει πρώτα την έγκριση 27 κυβερνήσεων και, αντ' αυτού να μπορεί το Ταμείο αυτό να εγγυάται πιστώσεις εν μία νυκτί, ανάλογα με τις εξελίξεις στις αγορές. Δεύτερον, δίνει στο EFSF την δυνατότητα να κάνει αυτό που έχουμε προτείνει εδώ και καιρό (βλ. την Πολιτική 2 εδώ): Να επανακεφαλαιοποιεί τις τράπεζες ολόκληρης της ευρωζώνης (και όχι μόνο των πτωχευμένων κρατών). Τρίτον, μεταφέρει το πρόγραμμα αγοράς παλαιών ομολόγων, που ξεκίνησε η ΕΚΤ τον Μάη του 2010, στο EFSF. (Αυτό το τρίτο σκέλος, αν και πολυδιαφημισμένο, είναι ήσσονος σημασίας καθώς (α) η επαναγορά χρέους θα αποδειχθεί απαγορευτικά ακριβή υπόθεση, και (β) το EFSF δεν διαθέτει αρκετά κονδύλια για να κάνει την διαφορά μέσω της συμμετοχής του στις δευτερογενείς αγορές ομολόγων).
9. Σύντομο άρθρο αμφίβολης ερμηνείας που φαίνεται να αφορά τις προβληματικές χώρες (π.χ. Ισπανία και Ιταλία) που καλούνται όλον αυτόν τον καιρό να εγγυώνται τα δάνεια του EFSF, καθιστώντας το τελευταίο... τοξικό (όπως έχω ξαναγράψει, βλ. εδώ για σχετικό αγγλικό κείμενο).
9. Σύντομο άρθρο αμφίβολης ερμηνείας που φαίνεται να αφορά τις προβληματικές χώρες (π.χ. Ισπανία και Ιταλία) που καλούνται όλον αυτόν τον καιρό να εγγυώνται τα δάνεια του EFSF, καθιστώντας το τελευταίο... τοξικό (όπως έχω ξαναγράψει, βλ. εδώ για σχετικό αγγλικό κείμενο).
Τα άρθρα 10 με 12 υπόκεινται στην επικεφαλίδα Δημοσιονομική Προσαρμογή και Μεγέθυνση στην Ευρωζώνη. Δεν αξίζει να τα διαβάσει κανείς εκτός ως παράδειγμα της ξύλινης γλώσσας της ΕΕ, η οποία την ωθεί προς την μία αντίφαση μετά την άλλη. Στην ουσία, στα άρθρα αυτά οι ηγέτες μας νιώθουν την ανάγκη να πουν: "Μην βλέπετε που αναγκαστήκαμε να κάνουμε πίσω σχεδόν σε όλα όσα λέμε τόσον καιρό. Εμείς εξακολουθούμε να πιστεύουμε στο Μάαστριχτ, στην λιτότητα εν μέσω Κρίσης κλπ κλπ." (Εκεί που γελά κι ο κάθε πικραμένος είναι στο δωδέκατο άρθρο, και συγκεκριμένα στην αναφορά στην ανάπτυξη της ευρωζώνης που θα έρθει μέσω των... διαρθρωτικών αλλαγών.) Μέσα όμως σε όλη αυτή την αποπνικτική ευρω-σαχλαμάρα, υπάρχει και η είδηση: Αφορά την τρομακτική πίεση που ασκείται στην Ιρλανδία να αυξήσει τον φορολογικό συντελεστή στις επιχειρήσεις.
Τέλος, τα Άρθρα 13&14 υπόσχονται, αν κρίνει κανείς από τον τίτλο τους (Οικονομική Διακυβέρνηση) κάτι σημαντικό, μιας και ο τίτλος παραπέμπει στο μεγαλύτερο έλλειμμα της ευρωζώνης. Οποία απογοήτευση: Αφορά την ενίσχυση του Σύμφωνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης (κάτι σαν να ζητούσαν οι Γάλλοι την ενίσχυση της Γραμμής Μαζινό αφού ο Χίτλερ πήρε το Παρίσι) και την υποστήριξη της Πολωνικής Προεδρίας που έρχεται...
ΥΓ. Σχόλιο στον Πρόλογο της Συμφωνίας: Όταν αναφέρονται στην βελτίωση της "ανταγωνιστικότητας", τι ακριβώς εννοούν; Μέγα πρόβλημα της ευρωζώνης είναι οι λεγόμενες ανισορροπίες που προκάλεσε η μεγάλη αύξηση, εντός της ευρωζώνης, της ανταγωνιστικότητας των Γερμανικών προϊόντων απέναντι στα Ισπανικά και τα Πορτογαλικά. Όταν λοιπόν αναφέρονται στην ενίσχυση της "ανταγωνιστικότητας", κατανοούν ότι, χωρίς ένα ευρωπαϊκό σύστημα επενδύσεων το οποίο θα ανακυκλώνει συστηματικά τα πλεονάσματα της Γερμανίας υπό την μορφή παραγωγικών επενδύσεων στην περιφέρεια, μια γενική αύξηση της "ανταγωνιστικότητας" υποσκάπτει ακόμα περισσότερο την ευρωζώνη;
PROTAGON BLOGSPOT ΓΙΑΝΝΗΣ ΒΑΡΟΥΦΑΚΗΣ
Τo Πρόσωπο Thomas Jefferson
Στα μάτια του Τζέφερσον, ο αγρότης και γενικά ο ανεξάρτητος παραγωγός είναι το βασικό κύτταρο της Δημοκρατίας, ενσάρκωση των θεμελιωδών αξιών της – της παραγωγικής εργασίας, της κοινωνικής ευθύνης και της ατομικής ελευθερίας. Αντίθετα, το χρηματιστικό κεφάλαιο αποτελεί μηχανισμό τοκογλυφίας και υποδούλωσης στον ζυγό του χρέους. Ενας από τους πλέον διάσημους αφορισμούς που του αποδίδονται είναι ο εξής:
«Πιστεύω ότι τα τραπεζικά ιδρύματα είναι πιο επικίνδυνα για τις ελευθερίες μας από τους μόνιμους στρατούς. Αν ο αμερικανικός λαός επιτρέψει σε ιδιωτικές τράπεζες να ελέγξουν την κυκλοφορία του χρήματος, πρώτα με τον πληθωρισμό κι ύστερα με τον αποπληθωρισμό, οι τράπεζες και οι επιχειρήσεις που θα μεγαλώνουν δίπλα τους θα αφαιρέσουν από τον λαό όλη την ιδιοκτησία, μέχρις ότου τα παιδιά του ξυπνήσουν άστεγα στη γη που κατέκτησαν οι γονείς τους».
Θερμός οπαδός της Γαλλικής Επανάστασης, αρνήθηκε να την επικρίνει ακόμη και στα δύσκολα χρόνια της Τρομοκρατίας, επί Ροβεσπιέρου. «Λίγη ανταρσία, πού και πού, είναι καλό πράγμα, τόσο απαραίτητο για την πολιτική ζωή όσο οι θύελλες για τον φυσικό κόσμο», έγραφε σε επιστολή του προς τον Μάντισον. Και σε μια άλλη επιστολή του προς τον Ανταμς, προσέθετε: «Το πνεύμα της αντίστασης στην κυβέρνηση είναι τόσο πολύτιμο σε ορισμένες περιπτώσεις, ώστε να επιθυμώ να το βλέπω πάντα ζωντανό».
Ρομαντικός απόηχος μιας άλλης εποχής, που πέρασε ανεπιστρεπτί, μαζί με τους ανεξάρτητους καλλιεργητές της αμερικανικής γης, που έδωσαν τη θέση τους στην αστική ζούγκλα; Ισως. Γεγονός παραμένει ότι στη συνείδηση των σύγχρονων Αμερικανών ο Τζέφερσον είναι πάντα ο «πρόεδρος του λαού», ένας από τους τρεις δημοφιλέστερους προέδρους όλων των εποχών, πλάι στον Τζορτζ Ουάσιγκτον και τον Αβραάμ Λίνκολν. Κι αυτό κάτι λέει…
Δευτέρα 18 Ιουλίου 2011
"Η σωστή λύση για το χρέος είναι η επαναγορά ομολόγων"
Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι
Τη συμφωνία στην αλλαγή του προσωρινού μηχανισμού σταθερότητας επισημαίνει ο ιταλός τραπεζίτης
Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΕΝΤΟΛΗΣ του προσωρινού μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕFSF), ώστε να μπορεί να αγοράζει ελληνικά ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, θα μπορούσε να επιτρέψει τόσο τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα όσο και την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους της χώρας μας. Αυτό εκτιμά στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής» ο κ. Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι. Το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρέθηκε στην Ελλάδα το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, συμμετέχοντας στο ετήσιο ευρωπαϊκό συνέδριο του ΕΛΙΑΜΕΠ, στον Πόρο. Από τότε ως σήμερα οι εξελίξεις υπήρξαν ραγδαίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά την ελληνική κρίση, αλλά τα όσα είπε ο κ. Σμάγκι έχουν αυτόνομη σημασία. Ο ιταλός τραπεζίτης μιλά χαμηλόφωνα, αλλά με ευθύτητα. Ξεκαθαρίζει πως ό,τι και αν γίνει η Αθήνα πρέπει να εφαρμόσει απαρεγκλίτως το πρόγραμμα της τρόικας ώστε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των αγορών και των εταίρων της. Δεν ωφελεί, όπως εξήγησε, να αναζητεί η Ελλάδα εύκολες λύσεις διότι αυτές απλώς δεν υπάρχουν. Και κάλεσε τα πολιτικά κόμματα- και ιδιαιτέρως αυτά της αντιπολίτευσης- «να βάλουν το συμφέρον της χώρας πάνω από τα δικά τους». Επιπλέον, ο κ. Σμάγκι αναφέρθηκε στην ανάγκη οι ελληνικές τράπεζες να αναζητήσουν συνεργασίες με ξένες τράπεζες για να αντλήσουν κεφάλαια, ενώ για την έκδοση ευρωομολόγου παρατηρεί: «Δεν είμαι βέβαιος ότι τα ευρωομόλογα είναι η εύκολη οδός εξόδου από την κρίση».
- Πολλές οι συζητήσεις τελευταία για το ελληνικό χρέος και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, όπως η επαναγορά ομολόγων ή ένα είδος «σχεδίου Μπρέιντι»;
«Κατ΄ αρχάς, οι κυβερνήσεις ζήτησαν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (ΡSΙ). Πιστεύουμε ότι αν αυτή γίνει πρέπει να είναι εθελοντική και επί τη βάσει της εφαρμογής ενός αξιόπιστου προγράμματος προσαρμογής από την Ελλάδα. Αυτό θα έπειθε τις αγορές να επιστρέψουν και να επενδύσουν στην Ελλάδα. Αν είναι να υπάρξει ΡSΙ πρέπει να το σχεδιάσουν οι κυβερνήσεις. Είπαμε επίσης ότι ένα τέτοιο σχήμα δεν πρέπει να αποτελεί πιστωτικό γεγονός, ώστε να μη δημιουργηθεί αναστάτωση. Αναφορικά με την επιλογή της επαναγοράς (buy back), είπαμε στο παρελθόν ότι μια χρήσιμη επιλογή θα ήταν να αγοράζει ο προσωρινός μηχανισμός χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕFSF) ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Αυτό θα επέτρεπε στον ιδιωτικό τομέα να πουλήσει ομόλογα στην αγοραστική τους αξία, η οποία αυτή τη στιγμή είναι χαμηλότερη από την ονομαστική τους αξία. Και παράλληλα, ο δημόσιος τομέας θα μπορούσε να κερδίσει χρήματα. Αυτή η επιλογή όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στον σχεδιασμό του ΕFSF. Αν υπήρχε τρόπος αυτό να αλλάξει, θα ήταν χρήσιμο».
- Εχετε παρατηρήσει την αυξανόμενη ανησυχία της ελληνικής κοινωνίας για το πρόγραμμα προσαρμογής.Μήπως είναι πολύ σκληρό και μπορεί να «εκπυρσοκροτήσει»;
«Η Ελλάδα είχε εκτροχιαστεί πριν αρχίσει το πρόγραμμα. Επί 10 χρόνια ο δημόσιος τομέας αυξανόταν, η φορολόγηση ήταν ανεπαρκής και η Ελλάδα είχε μια οικονομία ασύμβατη στην ευρωζώνη. Αυτό είναι σήμερα το πρόβλημα. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει σε δύο χρόνια όσα δεν έκανε μέσα σε 10 χρόνια. Δεν μπορεί κάποιος να καταναλώνει συνεχώς περισσότερα από όσα παράγει».
- Θα μπορούσε η Ελλάδα να τα κάνει όλα αυτά σε περισσότερο χρόνο;
«Οχι, επειδή για να έχεις περισσότερο χρόνο χρειάζεται κάποιος να σε εμπιστευθεί ώστε να σε χρηματοδοτήσει. Και οι αγορές δεν εμπιστεύονται την Ελλάδα. Οι μόνοι που έχουν απομείνει να χρηματοδοτούν την Ελλάδα είναι οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Η εμπειρία δείχνει ότι όσο περισσότερα κάνετε τα δύο πρώτα χρόνια τόσο το καλύτερο για την επιτυχία του προγράμματοςμοιάζει με όταν καταπίνει κάποιος ένα χάπι: στην αρχή δεν έχει ωραία γεύση. Αν καθυστερήσετε, τότε θα επέλθει μεταρρυθμιστική κόπωση. Χρειάζονται χρόνο με τον χρόνο νέοι νόμοι και νέα μέτρα. Μία κυβέρνηση δεν μπορεί να το αντέξει αυτό επί μακρόν».
- Πόσο μεγάλος είναι ο φόβος διάχυσης της κρίσης σε άλλες χώρες της ευρωζώνης;
«Αν δεν λύσουμε όπως πρέπει το ελληνικό πρόβλημα, και ιδιαίτερα αν οι αγορές αισθανθούν ότι οι επενδύσεις τους είναι παγιδευμένες, τότε υπάρχει αυξημένος κίνδυνος όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά και για άλλες χώρες. Τι σημαίνει αυτό; Οτι η συμμετοχή των ιδιωτών πρέπει να είναι απολύτως εθελο ντική και οι αγορές να μπορούν να μπουν και να βγουν σε μια χώρα. Διαφορετικά θα δημιουργηθεί η άποψη ότι όλοι όσοι επενδύουν στην Ευρώπη μπορεί να παγιδευθούν. Αυτή η αντίληψη πρέπει να αλλάξει».
- Υποστηρίζετε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης;
«Δεν πιστεύω ότι θα λύσει το σημερινό πρόβλημα. Νομίζω ότι οι ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να κατανοήσουν τα όρια των οίκων αξιολόγησης. Οι οίκοι αξιολόγησης δημιουργούν ένα πρόβλημα, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν αποδιοπομπαίος τράγος».
- Εν αναμονή και των «τεστ αντοχής», κινδυνεύουν οι ελληνικές τράπεζες;
«Αν υπάρξει αναδιάρθρωση του χρέους, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα επηρεαστεί. Ο τραπεζικός τομέας είναι κρίσιμος για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Αλλά χρειαζόμαστε αρκετά χρήματα και να είμαστε παρόντες εφόσον οι τράπεζες χρειαστούν επανακεφαλαιοποίηση. Για αυτό δημιουργήσαμε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στην Ελλάδα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να είναι υγιές. Οι τράπεζες πρέπει να πουλήσουν περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό, να βάλουν φρέσκο χρήμα στο σύστημα και να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις με ξένες τράπεζες ώστε να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια. Αν σκεφθείτε το ακραία υποθετικό σενάριο ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες ήταν ιδιοκτησία του ξένου κεφαλαίου, όπως συμβαίνει στην Ανατολική Ευρώπη, τότε πολλά από τα προβλήματα της Ελλάδας θα διευκολύνονταν. Στην Ανατολική Ευρώπη δεν υπήρξε πιστωτική ασφυξία επειδή οι τράπεζες μπορούσαν να αναχρηματοδοτηθούν εύκολα από τις διεθνείς αγορές μέσω των μητρικών τραπεζών τους. Δεν προτείνω την εξαγορά όλων των ελληνικών τραπεζών από ξένες, αλλά αν μπορούσατε να προσελκύσετε ξένες τράπεζες θα βοηθούσατε την ανάπτυξη. Και αυτό θα έλυνε το πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στον τραπεζικό κίνδυνο και στον κίνδυνο του δημοσίου χρέους».
- Θα συνυπογράφατε την πρόσφατη πρόταση του Ζαν-Κλοντ Τρισέ για έναν ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών που να συντονίζει την οικονομική πολιτική στην ευρωζώνη;
«Αυτή θα ήταν μια μακροπρόθεσμη λύση που θα βελτίωνε τη λήψη αποφάσεων, επί της οποίας θα έπρεπε να αρχίσουμε να εργαζόμαστε. Πρέπει όμως να βελτιώσουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης εντός του σημερινού πλαισίου όπου το Εurogroup έχει ισχυρές ευθύνες».
«Πιστεύω ότι σήμερα, όπου υπάρχει πρόβλημα εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα μεταξύ πιστωτών και όσων έχουν χρέη, η θόλωση των ευθυνών θα ήταν προβληματική. Δεν είμαι βέβαιος ότι τα ευρωομόλογα είναι η εύκολη οδός εξόδου από την κρίση. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η δέσμευση ότι όσοι έχουν χρέη θα τα αποπληρώσουν. Ενα από τα προβλήματα, από τους κινδύνους αν προτιμάτε, τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα είναι ότι ο λαός και η κυβέρνηση πίστεψαν ότι υπάρχει εύκολη διέξοδος. Αυτό τράβηξε την προσοχή από την εφαρμογή του προγράμματος με σκοπό την εξεύρεση “εύκολων” οικονομικών λύσεων. Αυτό είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα. Νομίζω ότι αυτό το οποίο είναι κρίσιμο σήμερα είναι να παραμείνει η Ελλάδα δεσμευμένη στο πρόγραμμα προσαρμογής, ίσως να κάνει και ένα βήμα παραπάνω. Είναι ο μόνος τρόπος να είστε αξιόπιστοι έναντι των ευρωπαίων εταίρων και των αγορών».
«Εφαρμόζουν πιστά το πρόγραμμα και στην Πορτογαλία έχουν ανακοινώσει ορισμένα περαιτέρω μέτρα. Υπάρχει επίσης σε αυτές τις δύο χώρες μια διακομματική συναίνεση που λείπει από την Ελλάδα. Το πρόγραμμα θα διαρκέσει πάνω από έναν χρόνο. Είναι κρίμα που η ελληνική αντιπολίτευση δεν προσφέρει στήριξη ώστε η ελληνική οικονομία να κάνει όσα πρέπει τα επόμενα χρόνια για να εξέλθει της κρίσεως».
- Κάποιοι λένε «ας πάμε σε εκλογές και να επιβληθεί η συναίνεση μέσω της κάλπης»...
«Τα πολιτικά κόμματα πρέπει να βάλουν το συμφέρον της Ελλάδας πάνω από τα δικά τους. Αυτό που πρέπει να κάνει η Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει όπως έδειξαν και οι περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Εκεί έγιναν εκλογές, η αντιπολίτευση κέρδισε και κατέληξε να εφαρμόζει το ίδιο πρόγραμμα. Είναι αυταπάτη να πιστεύετε ότι μπορούν να αλλάξουν οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα σας. Διακυβεύεται η αξιοπιστία της και κανένας δεν μπορεί να παίζει με αυτό». ΒΗΜΑ 16/2/2011
- Πολλές οι συζητήσεις τελευταία για το ελληνικό χρέος και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, όπως η επαναγορά ομολόγων ή ένα είδος «σχεδίου Μπρέιντι»;
«Κατ΄ αρχάς, οι κυβερνήσεις ζήτησαν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (ΡSΙ). Πιστεύουμε ότι αν αυτή γίνει πρέπει να είναι εθελοντική και επί τη βάσει της εφαρμογής ενός αξιόπιστου προγράμματος προσαρμογής από την Ελλάδα. Αυτό θα έπειθε τις αγορές να επιστρέψουν και να επενδύσουν στην Ελλάδα. Αν είναι να υπάρξει ΡSΙ πρέπει να το σχεδιάσουν οι κυβερνήσεις. Είπαμε επίσης ότι ένα τέτοιο σχήμα δεν πρέπει να αποτελεί πιστωτικό γεγονός, ώστε να μη δημιουργηθεί αναστάτωση. Αναφορικά με την επιλογή της επαναγοράς (buy back), είπαμε στο παρελθόν ότι μια χρήσιμη επιλογή θα ήταν να αγοράζει ο προσωρινός μηχανισμός χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕFSF) ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Αυτό θα επέτρεπε στον ιδιωτικό τομέα να πουλήσει ομόλογα στην αγοραστική τους αξία, η οποία αυτή τη στιγμή είναι χαμηλότερη από την ονομαστική τους αξία. Και παράλληλα, ο δημόσιος τομέας θα μπορούσε να κερδίσει χρήματα. Αυτή η επιλογή όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στον σχεδιασμό του ΕFSF. Αν υπήρχε τρόπος αυτό να αλλάξει, θα ήταν χρήσιμο».
- Εχετε παρατηρήσει την αυξανόμενη ανησυχία της ελληνικής κοινωνίας για το πρόγραμμα προσαρμογής.Μήπως είναι πολύ σκληρό και μπορεί να «εκπυρσοκροτήσει»;
«Η Ελλάδα είχε εκτροχιαστεί πριν αρχίσει το πρόγραμμα. Επί 10 χρόνια ο δημόσιος τομέας αυξανόταν, η φορολόγηση ήταν ανεπαρκής και η Ελλάδα είχε μια οικονομία ασύμβατη στην ευρωζώνη. Αυτό είναι σήμερα το πρόβλημα. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει σε δύο χρόνια όσα δεν έκανε μέσα σε 10 χρόνια. Δεν μπορεί κάποιος να καταναλώνει συνεχώς περισσότερα από όσα παράγει».
- Θα μπορούσε η Ελλάδα να τα κάνει όλα αυτά σε περισσότερο χρόνο;
«Οχι, επειδή για να έχεις περισσότερο χρόνο χρειάζεται κάποιος να σε εμπιστευθεί ώστε να σε χρηματοδοτήσει. Και οι αγορές δεν εμπιστεύονται την Ελλάδα. Οι μόνοι που έχουν απομείνει να χρηματοδοτούν την Ελλάδα είναι οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Η εμπειρία δείχνει ότι όσο περισσότερα κάνετε τα δύο πρώτα χρόνια τόσο το καλύτερο για την επιτυχία του προγράμματοςμοιάζει με όταν καταπίνει κάποιος ένα χάπι: στην αρχή δεν έχει ωραία γεύση. Αν καθυστερήσετε, τότε θα επέλθει μεταρρυθμιστική κόπωση. Χρειάζονται χρόνο με τον χρόνο νέοι νόμοι και νέα μέτρα. Μία κυβέρνηση δεν μπορεί να το αντέξει αυτό επί μακρόν».
- Πόσο μεγάλος είναι ο φόβος διάχυσης της κρίσης σε άλλες χώρες της ευρωζώνης;
«Αν δεν λύσουμε όπως πρέπει το ελληνικό πρόβλημα, και ιδιαίτερα αν οι αγορές αισθανθούν ότι οι επενδύσεις τους είναι παγιδευμένες, τότε υπάρχει αυξημένος κίνδυνος όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά και για άλλες χώρες. Τι σημαίνει αυτό; Οτι η συμμετοχή των ιδιωτών πρέπει να είναι απολύτως εθελο ντική και οι αγορές να μπορούν να μπουν και να βγουν σε μια χώρα. Διαφορετικά θα δημιουργηθεί η άποψη ότι όλοι όσοι επενδύουν στην Ευρώπη μπορεί να παγιδευθούν. Αυτή η αντίληψη πρέπει να αλλάξει».
- Υποστηρίζετε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης;
«Δεν πιστεύω ότι θα λύσει το σημερινό πρόβλημα. Νομίζω ότι οι ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να κατανοήσουν τα όρια των οίκων αξιολόγησης. Οι οίκοι αξιολόγησης δημιουργούν ένα πρόβλημα, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν αποδιοπομπαίος τράγος».
- Εν αναμονή και των «τεστ αντοχής», κινδυνεύουν οι ελληνικές τράπεζες;
«Αν υπάρξει αναδιάρθρωση του χρέους, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα επηρεαστεί. Ο τραπεζικός τομέας είναι κρίσιμος για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Αλλά χρειαζόμαστε αρκετά χρήματα και να είμαστε παρόντες εφόσον οι τράπεζες χρειαστούν επανακεφαλαιοποίηση. Για αυτό δημιουργήσαμε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στην Ελλάδα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να είναι υγιές. Οι τράπεζες πρέπει να πουλήσουν περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό, να βάλουν φρέσκο χρήμα στο σύστημα και να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις με ξένες τράπεζες ώστε να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια. Αν σκεφθείτε το ακραία υποθετικό σενάριο ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες ήταν ιδιοκτησία του ξένου κεφαλαίου, όπως συμβαίνει στην Ανατολική Ευρώπη, τότε πολλά από τα προβλήματα της Ελλάδας θα διευκολύνονταν. Στην Ανατολική Ευρώπη δεν υπήρξε πιστωτική ασφυξία επειδή οι τράπεζες μπορούσαν να αναχρηματοδοτηθούν εύκολα από τις διεθνείς αγορές μέσω των μητρικών τραπεζών τους. Δεν προτείνω την εξαγορά όλων των ελληνικών τραπεζών από ξένες, αλλά αν μπορούσατε να προσελκύσετε ξένες τράπεζες θα βοηθούσατε την ανάπτυξη. Και αυτό θα έλυνε το πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στον τραπεζικό κίνδυνο και στον κίνδυνο του δημοσίου χρέους».
- Θα συνυπογράφατε την πρόσφατη πρόταση του Ζαν-Κλοντ Τρισέ για έναν ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών που να συντονίζει την οικονομική πολιτική στην ευρωζώνη;
«Αυτή θα ήταν μια μακροπρόθεσμη λύση που θα βελτίωνε τη λήψη αποφάσεων, επί της οποίας θα έπρεπε να αρχίσουμε να εργαζόμαστε. Πρέπει όμως να βελτιώσουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης εντός του σημερινού πλαισίου όπου το Εurogroup έχει ισχυρές ευθύνες».
«Τα ευρωομόλογα δεν είναι εύκολη διέξοδος»
- Πόσο εφικτή είναι η έκδοση ευρωομολόγων; «Πιστεύω ότι σήμερα, όπου υπάρχει πρόβλημα εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα μεταξύ πιστωτών και όσων έχουν χρέη, η θόλωση των ευθυνών θα ήταν προβληματική. Δεν είμαι βέβαιος ότι τα ευρωομόλογα είναι η εύκολη οδός εξόδου από την κρίση. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η δέσμευση ότι όσοι έχουν χρέη θα τα αποπληρώσουν. Ενα από τα προβλήματα, από τους κινδύνους αν προτιμάτε, τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα είναι ότι ο λαός και η κυβέρνηση πίστεψαν ότι υπάρχει εύκολη διέξοδος. Αυτό τράβηξε την προσοχή από την εφαρμογή του προγράμματος με σκοπό την εξεύρεση “εύκολων” οικονομικών λύσεων. Αυτό είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα. Νομίζω ότι αυτό το οποίο είναι κρίσιμο σήμερα είναι να παραμείνει η Ελλάδα δεσμευμένη στο πρόγραμμα προσαρμογής, ίσως να κάνει και ένα βήμα παραπάνω. Είναι ο μόνος τρόπος να είστε αξιόπιστοι έναντι των ευρωπαίων εταίρων και των αγορών».
«Συναίνεση διότι διακυβεύεται η αξιοπιστία σας»
- Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, οι οποίες επίσης έχουν πρόγραμμα προσαρμογής, τα πάνε καλύτερα; «Εφαρμόζουν πιστά το πρόγραμμα και στην Πορτογαλία έχουν ανακοινώσει ορισμένα περαιτέρω μέτρα. Υπάρχει επίσης σε αυτές τις δύο χώρες μια διακομματική συναίνεση που λείπει από την Ελλάδα. Το πρόγραμμα θα διαρκέσει πάνω από έναν χρόνο. Είναι κρίμα που η ελληνική αντιπολίτευση δεν προσφέρει στήριξη ώστε η ελληνική οικονομία να κάνει όσα πρέπει τα επόμενα χρόνια για να εξέλθει της κρίσεως».
- Κάποιοι λένε «ας πάμε σε εκλογές και να επιβληθεί η συναίνεση μέσω της κάλπης»...
«Τα πολιτικά κόμματα πρέπει να βάλουν το συμφέρον της Ελλάδας πάνω από τα δικά τους. Αυτό που πρέπει να κάνει η Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει όπως έδειξαν και οι περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Εκεί έγιναν εκλογές, η αντιπολίτευση κέρδισε και κατέληξε να εφαρμόζει το ίδιο πρόγραμμα. Είναι αυταπάτη να πιστεύετε ότι μπορούν να αλλάξουν οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα σας. Διακυβεύεται η αξιοπιστία της και κανένας δεν μπορεί να παίζει με αυτό». ΒΗΜΑ 16/2/2011
10 ερωτήσεις - απαντήσεις για το χρέος της Ελλάδας
Πότε θα ανακοινωθεί; Και τι θα γίνει; «Κούρεμα» τελικά ή επαναγορά ομολόγων; Τι θα πει ανταλλαγή; Και τι είναι το roll over;
Δεν έχει νόημα να συνεχιστεί η απλή καταγραφή των ερωτήσεων που γίνονται από όλους τις τελευταίες μέρες. Οι ερωτήσεις πολλές, η αβεβαιότητα μεγάλη και η αγωνία ακόμα μεγαλύτερη για το εάν τελικά το κράτος θα συνεχίσει να πληρώνει μισθούς και συντάξεις ή εάν οι τράπεζες θα έχουν την απαραίτητη ρευστότητα.
Αλλωστε, αυτές τις μέρες προσθέσαμε μία ακόμα νέα έκφραση στο λεξιλόγιό μας. «Επιλεκτική χρεοκοπία» ή «selective default» και ως είθισται, το άγνωστο πάντα προκαλεί φόβο. Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα με μία σειρά:
1. Υπάρχει κίνδυνος να χρεοκοπήσει η Ελλάδα;
Ο κίνδυνος αυτός θα υπάρχει -σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό- έως ότου η Ελλάδα αποκτήσει σταθερά και αυξανόμενα πρωτογενή πλεονάσματα, τα οποία θα της εξασφαλίζουν την αυτόνομη αποπληρωμή των υποχρεώσεών της. Ωστόσο, η εξασφάλιση ενός νέου μεγάλου πακέτου στήριξης μπορεί να αποτρέψει τον κίνδυνο αυτό, ακόμα κι αν στο πακέτο συμμετέχουν και ιδιώτες.
2. Πώς θα συμμετέχουν οι ιδιώτες;
Οι τρόποι είναι πολλοί. Επί της ουσίας, οι ιδιώτες (δηλαδή τράπεζες, ασφαλιστικά ταμεία και ασφαλιστικές εταιρείες) εθελοντικά θα δεχθούν να μην εισπράξουν μέρος των κεφαλαίων που έχουν δανείσει στην Ελλάδα.
Τον τελευταίο καιρό, έχουν ακουστεί πολλά σενάρια. Ωστόσο, τρία φαίνεται είναι τα επικρατέστερα. Πρώτον, η παροχή της δυνατότητας να γίνουν επαναγορές ελληνικών ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά. Δεύτερον, η ανταλλαγή ομολόγων με νέα ομόλογα είτε στη λήξη τους είτε τώρα. Τρίτον, ένας συνδυασμός των δύο παραπάνω επιλογών.
3. Δηλαδή, το «κούρεμα» του χρέους της το αποφεύγει η Ελλάδα;
Υπό την αυστηρή έννοια του όρου, ναι. Δηλαδή, δεν φαίνεται ότι θα χρειαστεί να ανακοινωθεί πως η Ελλάδα δεν μπορεί να πληρώσει ολόκληρο το ποσό των υποχρεώσεών της. Ομως, ένα «κούρεμα» της αξίας των ελληνικών ομολόγων υποκρύπτεται στις παραπάνω λύσεις. Τόσο σε εκείνη της επαναγοράς ομολόγων όσο και της ανταλλαγή των ομολόγων αυτή τη στιγμή. Κι αυτό γιατί οι συναλλαγές -εφ' όσον γίνουν- δεν θα πραγματοποιηθούν στις ονομαστικές τιμές των ομολόγων, αλλά σε αυτές που έχουν τώρα στην αγορά. Ετσι, δεδομένου ότι οι τιμές των ελληνικών ομολόγων κινούνται στο 40% - 70% της αρχικής τους τιμής, θα προκύψει ένα «κούρεμα».
4. Και γιατί γίνεται όλη αυτή η διαδικασία;
Για να εκμηδενιστούν οι πιθανότητες οι οίκοι να θεωρήσουν την όποια συμφωνία «πιστωτικό γεγονός» (credit event) ή αλλιώς χρεοκοπία, αλλά και για να περιοριστούν όσο το δυνατόν περισσότερο γίνεται οι ζημίες των ιδιωτών. Πάντως, υπάρχουν ακόμα αρκετοί στην Ευρωζώνη που υποστηρίζουν ότι το «κούρεμα» της αξίας των ελληνικών ομολόγων δεν θα αποφευχθεί.
5. Η «επιλεκτική χρεοκοπία» είναι και πραγματική χρεοκοπία;
Επί της ουσίας, πρόκειται για μία βαθμίδα αξιολόγησης των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης, όπως αυτή των «σκουπιδιών» (junk) όπου βρίσκονται ήδη τα ελληνικά ομόλογα. Δεν αποτελεί πραγματικό γεγονός, παρά το ότι για να τοποθετηθεί μία χώρα σε αυτό το καθεστώς, σημαίνει ότι έχει αθετήσει κάποιες από τις υποχρεώσεις της.
6. Αφού θα έχει αθετήσει μέρος των υποχρεώσεών της, γιατί δεν είναι χρεοκοπία;
Γιατί το «κόλπο» είναι στη λέξη «μέρος». «Xρεοκοπία» χαρακτηρίζεται η πλήρης στάση πληρωμών ενός κράτους. Στην περίπτωση της «επιλεκτικής χρεοκοπίας», το Δημόσιο δεν θα πληρώσει κάποιους πιστωτές του, αλλά τους υπόλοιπους θα συνεχίσει να τους πληρώνει κανονικά.
7. Γιατί τα σενάρια που επεξεργάζεται η Ευρώπη για τη συμμετοχή των ιδιωτών στο νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδας οδηγούν την χώρα σε «επιλεκτική χρεοκοπία», σύμφωνα με τους οίκους αξιολόγησης;
Η στάση αυτή των οίκων δικαιολογείται από το γεγονός ότι ορισμένοι κάτοχοι των ελληνικών ομολόγων θα καταγράψουν κάποιες απώλειες. Ετσι, θεωρείται πως η Ελλάδα δεν θα έχει ανταποκριθεί σε μέρος των υποχρεώσεών της, αλλά όχι σε ολόκληρες.
Πρακτικές πλην κρίσιμες διαφορές
8. Ποια είναι η πρακτική διαφορά της «χρεοκοπίας» και της «επιλεκτικής χρεοκοπίας»;
Στην πρώτη περίπτωση, το κράτος δεν θα μπορεί να πληρώσει μισθούς και συντάξεις και να κάνει εισαγωγές βασικών αγαθών (πετρέλαιο, τρόφιμα κ. λπ.).
Στη δεύτερη περίπτωση, κανένα από αυτά τα προβλήματα ρευστότητας δεν θα υπάρχει. Ενδεχομένως οι τράπεζες να αντιμετωπίσουν κάποια προβλήματα παροδικά, αλλά αυτό θα συμβεί στην περίπτωση που η Ελλάδα παραμείνει για πολύ καιρό σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας».
Ο λόγος που οι τράπεζες πιθανόν να έχουν προβλήματα ρευστότητας, είναι γιατί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεν θα τους παρέχει ρευστότητα με εγγύηση τα ελληνικά ομόλογα.
9. Γιατί καθυστερεί η Ευρωζώνη να λάβει μία απόφαση;
Το ζήτημα της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα στο νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδας είναι ένα πολύπλοκο θέμα και με πολλές τεχνικές λεπτομέρειες. Κυβερνήσεις και τράπεζες πρέπει να κινηθούν σε λεπτές ισορροπίες, καθώς μία λάθος κίνηση θα μπορούσε να οδηγήσει σε μη επιθυμητά αποτελέσματα, όπως η χρεοκοπία, αφού οι οίκοι αξιολόγησης «καραδοκούν».
10. Πότε θα ξέρουμε τι θα συμβεί;
To γεγονός ότι για την προσεχή Πέμπτη έχει προγραμματιστεί έκτακτη σύνοδος κορυφής μπορεί να σηματοδοτεί από μόνο του εξελίξεις. Κι αυτό, γιατί όλα δείχνουν ότι τα τελευταία 24ωρα στη Ρώμη βρέθηκε ένα modus vivendi. Κανείς, ωστόσο, δεν μπορεί να πει με σιγουριά πότε θα ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις, οι οποίες εξελίσσονται.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 17/2/2011
«Είναι ώρα να ξυπνήσει η Ευρώπη»
Κόκκινη γραμμή είναι το συμφέρον της χώρας και των πολιτών
Οσοι μιλούν για εκλογές στην παρούσα συγκυρία λειτουργούν ανεύθυνα
Αν δεν καταπολεμήσουμε τη φοροδιαφυγή, θα κάνουμε μία ακόμη τρύπα στο νερό
Τέλος στα σενάρια περί πρόωρων εκλογών θέτει μέσω συνέντευξης προς την «Κ» ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου. Ο κ. Παπανδρέου σημειώνει χαρακτηριστικά ότι η χώρα δίδει κρίσιμη μάχη «και όσοι μιλούν για εκλογές στην παρούσα συγκυρία λειτουργούν ανεύθυνα και θέλουν να τη σύρουν σε επικίνδυνες εξελίξεις», ενώ καταλογίζει στη Ν.Δ. «ανεύθυνη στάση». Μάλιστα, αναφερόμενος στον πρόεδρο της Ν.Δ. κ. Αντ. Σαμαρά υποστηρίζει πως «έχει την πολυτέλεια να πολιτεύεται ανεύθυνα γιατί εμείς πράξαμε υπεύθυνα».
Παράλληλα, ενόψει της καθοριστικής συνόδου κορυφής της Ε.Ε. την προσεχή Πέμπτη, ο πρωθυπουργός τονίζει πως «είναι ώρα να ξυπνήσει η Ευρώπη». Στο ίδιο πλαίσιο και σε σχέση με τις διαβουλεύσεις για το ελληνικό χρέος και τη δημόσια συζήτηση περί «επιλεκτικής χρεοκοπίας», ο κ. Παπανδρέου τονίζει πως «κόκκινη γραμμή είναι το συμφέρον της χώρας και των πολιτών». Επίσης, σημειώνει ότι «κάποιοι έφτασαν στο σημείο να αμφισβητήσουν τον πατριωτισμό μου, ενώ πήρα στις πλάτες μου αμαρτίες άλλων, για να μη ζήσει η χώρα μια τραγωδία». Τέλος, ο πρωθυπουργός δεσμεύεται ότι «θα χτυπηθούν αλύπητα» νησίδες παρανομίας που συνθέτουν οι μεγαλοοφειλέτες των ασφαλιστικών ταμείων, τα κυκλώματα στο ποδόσφαιρο, η λαθρεμπορία καυσίμων και η φοροδιαφυγή.
– Κύριε πρόεδρε, οι διαπραγματεύσεις για τη χορήγηση νέας βοήθειας προς την Ελλάδα βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη και απ’ ό, τι φαίνεται υπάρχουν δυσκολίες λόγω των διαφωνιών μεταξύ των εταίρων στην Ε.Ε. Υπάρχουν κάποιες «κόκκινες γραμμές» για την κυβέρνηση σ’ αυτές τις διαπραγματεύσεις; Θα αποδεχόσασταν μια φόρμουλα που θα οδηγούσε τη χώρα σε καθεστώς «επιλεκτικής χρεοκοπίας»;
– Κύριε Παπαδιόχο, κόκκινη γραμμή είναι το συμφέρον της χώρας και των Ελλήνων πολιτών. Παραμένει κεντρική προτεραιότητα και μέλημά μας η καθημερινότητα. Η εξασφάλιση της συνέχισης της ομαλής λειτουργίας του κράτους, η κανονική καταβολή μισθών και συντάξεων, η προστασία των καταθέσεων των πολιτών. Γι’ αυτά παλεύουμε τόσους μήνες και τα έχουμε καταφέρει. Κάνουμε κάθε τι όχι μόνο να εξασφαλίσουμε την καλύτερη διαχείριση του χρέους μας, αλλά και το πέρασμα σε μια καλύτερη κατάσταση να γίνει με ασφάλεια και προστασία της ελληνικής οικονομίας. Και είναι η πρώτη φορά που στην Ευρώπη αναγνωρίζεται και τίθεται στο τραπέζι η μείωση του βάρους του ελληνικού χρέους για τον Ελληνα πολίτη. Αυτό από μόνο του αποτελεί πολύ θετική εξέλιξη. Και βρισκόμαστε στη φάση αξιολόγησης των καλύτερων δυνατών λύσεων. Λύσεις που δεν προκαλούν παράπλευρους κραδασμούς. Για κάποιες από τις λύσεις που συζητούνται πια και δημοσίως ακούστηκε από οίκους αξιολόγησης ότι μπορεί να βαθμολογηθεί η Ελλάδα με τον όρο «selective default», εάν οι λύσεις αυτές εφαρμοστούν. Αρα όσοι παίζουν με τις λέξεις για να δημιουργήσουν πανικό είναι είτε ανεύθυνοι είτε παίζουν με τη φωτιά. Καταφέραμε να μη χρεοκοπήσει η Ελλάδα και ούτε πρόκειται να χρεοκοπήσει. Αντιθέτως, τώρα είμαστε στη φάση εξεύρεσης μακροπρόθεσμης ανάσας στο χρέος για την Ελλάδα. Σε αυτή τη δύσκολη και περίπλοκη διαπραγμάτευση δεν χωρούν ανεύθυνες φωνές που καλλιεργούν φόβο, ποντάρουν στην αποτυχία και διαστρεβλώνουν την αλήθεια. Αρκετά πια με την ανεύθυνη πολιτική εις βάρος της χώρας. Παλεύουμε για λύσεις που θα οδηγήσουν σε βελτίωση και όχι σε επιδείνωση της πραγματικής κατάστασης της οικονομίας μας και του φόρτου των πολιτών. Αυτό που επισημαίνω στο εξωτερικό και προς κάθε κατεύθυνση είναι ότι εμείς καταβάλαμε ως χώρα μια προσπάθεια άνευ προηγουμένου, πετύχαμε πρωτοφανή αποτελέσματα, λάβαμε τις όποιες αναγκαίες αποφάσεις, όσο δύσκολες και αν ήταν. Τώρα είναι η ώρα της Ευρώπης να λάβει τις δικές της. Εδώ και ενάμιση χρόνο επαναλαμβάνω συνεχώς στους εταίρους μας ότι πρέπει από κοινού να λάβουμε γενναίες αποφάσεις. Οχι μόνο για το μέλλον της Ελλάδας, αλλά και ολόκληρης της Ευρώπης. Είναι η ώρα να ξυπνήσει η Ευρώπη.
– Λέγεται πως οι Αμερικανοί βοηθούν την Ελλάδα παρασκηνιακώς και δεν θέλουν βεβαίως την κατάρρευσή της. Ισχύει αυτό και τι μορφή παίρνει αυτή η βοήθεια;
– Χορτάσαμε θεωρίες συνωμοσίας, κύριε Παπαδιόχο. Οσοι κρύβονται πίσω από τις θεωρίες συνωμοσίας δεν θέλουν να καταλάβουν ότι η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει. Και πρώτοι εμείς έχουμε αυτήν την ευθύνη. Σε αυτήν την πορεία αλλαγών και βέβαια θα διαπραγματευτούμε στήριξη από παντού. Δημοσίως και όχι παρασκηνιακά, μιλάω με τους πάντες για να προωθήσω τα συμφέροντα της πατρίδας μας. Το αντίθετο θα ήταν έγκλημα για τη χώρα.
– Συζητάτε με τις Βρυξέλλες ρυθμίσεις που θα οδηγήσουν σε ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, όπως για παράδειγμα την κατάργηση της εθνικής συμμετοχής σε έργα που πραγματοποιούνται με κοινοτική συγχρηματοδότηση. Τι απαντάτε στην κριτική ότι το σχετικό αίτημα διατυπώθηκε με μεγάλη καθυστέρηση;
– Δεν υπήρξε καμία καθυστέρηση. Από την αρχή, από το πρώτο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που συμμετείχα ως πρωθυπουργός τον Οκτώβριο του 2009, διαβάστε τότε τις δηλώσεις μου, υπογράμμισα την ανάγκη ευρωπαϊκών πρωτοβουλιών υπέρ της ανάπτυξης στους Ευρωπαίους εταίρους μας, παράλληλα με ένα σύνολο προτάσεών μας για την καλύτερη διαχείριση του χρέους. Νομίζετε ότι μας άκουγε κανένας, τότε; Με αυτά που είχαν προηγηθεί από την προηγούμενη κυβέρνηση; Δώσαμε μάχη για να μας θεωρήσουν και πάλι αξιόπιστους συνομιλητές ως χώρα και να αρχίσουν να μας ακούν. Βλέπετε σήμερα πόσα ζητήματα είναι στο τραπέζι των συζητήσεων, ενώ τα απέρριπταν ασυζητητί όταν τα έλεγα πριν από ένα-ενάμιση χρόνο: το θέμα της ανάπτυξης, των ευρωομολόγων, της επαναγοράς χρέους, του ελέγχου των οίκων αξιολόγησης, του φόρου επί των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, τη μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία. Σε μια άκρως συντηρητική Ευρώπη, θα έλεγα και φοβική, η αλήθεια είναι ότι χρειάστηκε χρόνος για να ωριμάσουν οι σκέψεις αυτές στους εταίρους μας, αλλά και για να πειστούν ότι αυτές οι προτάσεις μας δεν είναι άλλοθι για να αποφύγουμε τις δικές μας ευθύνες. Πείσαμε για την ισχυρή βούλησή μας να βάλουμε τάξη στα του οίκου μας, γι’ αυτό μας ακούν όλο και περισσότερο. Αυτό αποδεικνύει ότι δεν πήγαν χαμένες οι θυσίες των Ελλήνων πολιτών. Τώρα όλοι αντιλαμβάνονται ότι η Ελλάδα πρέπει να βοηθηθεί να βγει από την ύφεση όσο γίνεται γρηγορότερα. Οι σχετικές διαπραγματεύσεις σημειώνουν πρόοδο και ελπίζω να ολοκληρωθούν τα ταχύτερο δυνατό. Μία πρώτη, πολύ θετική εξέλιξη, ήταν η συμφωνία μας με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για τα προγράμματα του ΕΣΠΑ. Θέλω, όμως, να συμπληρώσω και το εξής. Ολοι θέλουμε ανάπτυξη, πρώτος εγώ. Και κάνουμε όσες προσπάθειες μπορούμε στις δύσκολες συνθήκες που βρέθηκε η χώρα μας. Είναι υποκριτικό, όμως, να λέμε ότι η προσπάθεια δημοσιονομικής εξυγίανσης υπονομεύει την ανάπτυξη. Το αντίθετο, είναι προϋπόθεση για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στη χώρα μας και να προσελκύσουμε επενδύσεις. Οπως προϋπόθεση για βιώσιμη ανάπτυξη είναι να γίνει το ίδιο το κράτος μοχλός ανάπτυξης, να σπάσει η γραφειοκρατία, να ολοκληρωθούν όλες οι μεταρρυθμίσεις.
Η Νέα Δημοκρατία πολιτεύεται ανεύθυνα
– Οι συζητήσεις για τη νέα βοήθεια από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ αναμένεται να ολοκληρωθούν στο προσεχές διάστημα. Διάφορα κυβερνητικά στελέχη έχουν τοποθετηθεί για τον τρόπο κύρωσής της από τη Βουλή. Ποια είναι η δική σας απόφαση; Θα ψηφιστεί, όπως το Μνημόνιο Ι, με απλή πλειοψηφία 151 ψήφων;
– Προτεραιότητά μας αυτή την περίοδο είναι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις αυτές το συντομότερο δυνατόν και με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για τη χώρα μας. Δεν είναι η αριθμητική λογιστική του πώς θα υπερψηφιστεί η όποια νέα συμφωνία. Μακάρι να ψηφιστεί από 180, ακόμα και από 200 βουλευτές. Αλλά, αν τα άλλα κόμματα δεν ανταποκριθούν και πάλι, εμείς θα κάνουμε το καθήκον μας. Δεν θα βάλουμε σε κίνδυνο το μέλλον της πατρίδας μας και των παιδιών μας, διότι κάποιοι άλλοι έχουν διαλέξει να καιροσκοπούν εκ του ασφαλούς.
Ζήτημα θεσμών
– Εκλεγήκατε με μια εντελώς διαφορετική πλατφόρμα απ’ αυτήν που έχετε αναγκαστεί να ακολουθήσετε λόγω της δημοσιονομικής κρίσης. Αισθάνεστε ότι υπάρχει ένα θέμα νομιμοποίησης της πολιτικής σας και πώς μπορεί να λυθεί;
– Δεν άλλαξε καθόλου ο πυρήνας της πολιτικής μας. Λέγαμε πάντα ότι το πρόβλημα της χώρας δεν είναι κυρίως οικονομικό, αλλά ζήτημα λειτουργίας θεσμών. Αυτή είναι η ρίζα του προβλήματος της χώρας. Είχαμε απόλυτο δίκιο. Και αυτό το πρόβλημα θέλουμε να αντιμετωπίσουμε με όλες τις τομές που έχουμε προωθήσει για τη διαφάνεια και την αξιοκρατία στο κράτος και στους θεσμούς. Οσο για την κατάσταση της οικονομίας, ένα πράγμα θα θυμίσω: η κατάσταση αυτή ανάγκασε την προηγούμενη κυβέρνηση να σηκωθεί και να φύγει τρομοκρατημένη. Εμείς αποφασίσαμε να κάνουμε το πατριωτικό μας καθήκον και να παλέψουμε. Καθήκον μας ήταν να μην πέσει η χώρα στον γκρεμό. Δεν υπήρχε άλλη επιλογή για μια υπεύθυνη κυβέρνηση. Γιατί, τι είναι τελικά η δημοκρατική νομιμοποίηση; Δεν είναι και η αυτονόητη υποχρέωση, το εθνικό καθήκον οποιασδήποτε κυβέρνησης να αντιμετωπίσει μια πολύ έκτακτη ανάγκη ή ένα μεγάλο και πέραν πάσης πρόβλεψης πρόβλημα;
Πρόσφατα, η Βουλή ανανέωσε την εμπιστοσύνη της στην κυβέρνησή μας. Η χώρα μας δίνει την πιο κρίσιμη μάχη της σύγχρονης ιστορίας της. Γι’ αυτό και όσοι μιλούν για εκλογές σε μια τόσο κρίσιμη συγκυρία λειτουργούν ανεύθυνα και θέλουν να σύρουν τη χώρα σε επικίνδυνες εξελίξεις.
– Πολλοί εκτιμούν πως λόγω της πίεσης που δέχεται η κυβέρνηση, των επώδυνων μέτρων και των κοινωνικών εντάσεων, είναι πιθανό να βρεθεί εκ νέου σε στενωπό, όπως πριν από μερικές εβδομάδες. Είναι στις σκέψεις σας –εάν οι περιστάσεις το απαιτήσουν– το ενδεχόμενο να προτείνετε εκ νέου στον κ. Σαμαρά συνεργασία με πρωθυπουργό κοινής αποδοχής, ή το σχετικό κεφάλαιο έκλεισε μετά τα όσα διημείφθησαν στην πολυσυζητημένη τηλεφωνική σας επικοινωνία;
– Από την πρώτη στιγμή κάλεσα όλες τις πολιτικές δυνάμεις να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων και να δουλέψουμε όλοι μαζί. Θα επιμείνω, αν και δεν τρέφω ιδιαίτερες ελπίδες ότι θα αλλάξει η ανεύθυνη στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Μέχρι στιγμής ο κύριος Σαμαράς έχει επιλέξει να στέκεται απέναντι, να κάνει κριτική και να μην αναλαμβάνει καμία απολύτως ευθύνη. Εχει την πολυτέλεια να πολιτεύεται ανεύθυνα, γιατί εμείς πράξαμε υπεύθυνα, διασφαλίζοντας ότι η χώρα μας δεν θα μπει σε περιπέτειες. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Αλλά θέλω να προσθέσω και ένα τελευταίο σημείο: Κύριε Παπαδιόχο, ορισμένοι έφτασαν στο σημείο να τολμήσουν να αμφισβητήσουν τον πατριωτισμό μου, ενώ εγώ πήρα στις πλάτες μου αμαρτίες άλλων για να μη ζήσει η χώρα μια τραγωδία. Και αυτοί που τα υπονοούν αυτά είναι συνήθως εκείνοι που έφεραν την Ελλάδα σε αυτό το σημείο. Που είχαν επί χρόνια συνηθίσει να ζουν απομυζώντας τον κρατικό κορβανά. Που αντιστέκονται σε κάθε προσπάθεια μεγάλης αλλαγής που κάνουμε γιατί θίγονται τα αθέμιτα συμφέροντά τους. Δεν θα με πτοήσουν όμως. Οι επιθέσεις αυτές με πείθουν ότι είμαστε σε σωστό δρόμο.
Οι «Αγανακτισμένοι»
– Θεωρείτε πως κινήσεις όπως το δημοψήφισμα μπορούν να κατευνάσουν το κίνημα των «Αγανακτισμένων»; Και συμμερίζεστε τη θέση στελεχών σας, πως πίσω από τις αποδοκιμασίες κυβερνητικών στελεχών κρύβονται μέλη του ΣΥΡΙΖΑ;
– Το δημοψήφισμα δεν έχει σκοπό να κατευνάσει, αλλά να οδηγήσει σε νέες δημοκρατικές κατακτήσεις για τους πολίτες. Διευρύνουν τη δημοκρατία μας μέσω της ουσιαστικής συμμετοχής των πολιτών στις αποφάσεις που λαμβάνονται για κρίσιμες αλλαγές. Δεν είναι ούτε τέχνασμα ούτε αντιπερισπασμός. Χρόνια μιλάω για την ανάγκη δημοψηφισμάτων. Και πιστεύω ότι στις ειρηνικές συγκεντρώσεις των πολιτών που προηγήθηκαν ήταν έντονο και το αίτημα για περισσότερη δικαιοσύνη, διαφάνεια και συμμετοχή των πολιτών στα κοινά.
Θέλω να είμαι σαφής: Η ελευθερία της έκφρασης είναι βασική δημοκρατική κατάκτηση των τελευταίων δεκαετιών και κανείς δεν έχει το δικαίωμα να την περιορίζει. Η ιστορία μας έχει αποδείξει ότι, όταν επικράτησαν οι ακρότητες, όποιος κι αν τις υποκίνησε, εις βάρος του δημοκρατικού διαλόγου και της ελεύθερης έκφρασης, η Ελλάδα βυθίστηκε στην παρακμή. Κατανοώ λοιπόν την όποια αμφισβήτηση, δεν δέχομαι όμως την επίθεση στους πιο βασικούς δημοκρατικούς μας θεσμούς. Οπως το Κοινοβούλιο. Το οποίο παντού, όχι μόνο στην Ελλάδα, πολιορκείται από ισχυρά συμφέροντα για να αλλοιωθεί η βούληση του λαού. Αποτελεσματικότερη και ισχυρότερη κοινοβουλευτική δημοκρατία χρειαζόμαστε. Οχι λιγότερη και χειραγωγούμενη. Η πορεία εξόδου από την κρίση μπορεί να γίνει μόνο μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες – δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις, δεν υπάρχουν από μηχανής θεοί.
Η βία φέρνει βία
– Οπως όλοι οι πολιτικοί και τα δημόσια πρόσωπα, υποθέτω ότι αντιμετωπίζετε τον κίνδυνο μιας έντονης συνομιλίας από κάποιον πολίτη. Πόσο αλλάζει η ζωή ενός πρωθυπουργού σε αυτές τις συνθήκες και πόσο τον επηρεάζει να πηγαίνει από μια χαλαρή κατάσταση ασφαλείας σε μια πολύ έντονη και συνεχή επαγρύπνηση;
– Είναι γνωστό ότι δεν έχω κανένα πρόβλημα με τη διαφωνία, ακόμα και με την έντονη αντιπαράθεση απόψεων. Αλλο όμως η διαφωνία, ο διάλογος, η δημοκρατική αντιπαράθεση απόψεων, και άλλο ο προπηλακισμός, που συνιστά μορφή βίας. Και να ξέρετε, η βία φέρνει τη βία. Αν νομίζει κάποιος ότι η άσκηση βίας είναι με το αζημίωτο, αύριο θα βρεθεί θύμα της. Εχοντας η οικογένειά μου ζήσει τη βία, έχω βαθιά συναίσθηση των συνεπειών της. Γι’ αυτό και την αποστρέφομαι, σε κάθε της μορφή. Μιλάω συχνά με πολίτες και μάλιστα με πολλούς που δυσανασχετούν. Το θεωρώ όχι απλώς καθήκον μου, αλλά και ανάγκη μου, γιατί με βοηθάει να διαπιστώσω ενδεχόμενα σφάλματά μας. Και καταλαβαίνω την πικρία που νιώθουν πολλοί πολίτες. Το μόνο που τους λέω, και το λέω πολύ ειλικρινά, είναι ότι είμαι δίπλα τους για να παλέψουμε μαζί για να αλλάξουμε όλα αυτά που για χρόνια μάς πλήγωσαν όλους και που οδήγησαν την Ελλάδα σε αυτό το σημείο της έσχατης παρακμής.
Θα χτυπήσουμε τις εστίες ανομίας
– Σύμφωνα με πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο, το φθινόπωρο προετοιμάζεται μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις και συμμετοχή ιδιωτών στην είσπραξη φόρων. Γιατί όλα αυτά δεν έγιναν νωρίτερα, όταν ειδικά σε σχέση με τους φορολογικούς συντελεστές υπήρχαν εδώ και καιρό σχετικές προτάσεις της Ν.Δ.;
– Ο,τι συντελεστές και να έχουμε, αν δεν καταπολεμήσουμε τη φοροδιαφυγή, θα κάνουμε μία ακόμη τρύπα στο νερό – όπως γινόταν δεκαετίες τώρα. Πρώτο πρόβλημα λοιπόν είναι η φοροδιαφυγή: οι μηχανισμοί είσπραξης, η διαφάνεια, η φορολογική συνείδηση. Αλλιώς αδικούμε τον καλοπληρωτή. Και αντλούμε έσοδα μόνο από αυτούς που δύσκολα φοροδιαφεύγουν. Αυτό αποτελεί κοινωνική αδικία. Δεύτερο πρόβλημα είναι η δίκαιη κατανομή των βαρών. Αυτό ήδη το έχουμε προβλέψει στη νομοθεσία που ψηφίσαμε. Τρίτο ζήτημα είναι το ύψος των συντελεστών, που όμως πρέπει να συνδυαστεί και με τα δύο παραπάνω. Δηλαδή, το χτύπημα της φοροδιαφυγής θα μας επιτρέψει ουσιαστικά να μειώσουμε και τους συντελεστές. Σε κάθε περίπτωση, αναζητούμε λύσεις δημοσιονομικά ουδέτερες με καλύτερη κατανομή των βαρών, και δεν τάζουμε μη ρεαλιστικές φορολογικές μειώσεις προς όλους όπως κάνει η Ν.Δ. Η χώρα μας χρειάζεται φορολόγηση δίκαιη και αποτελεσματική. Οχι πελατειακή και ανεπαρκή.
– Ποια πιστεύετε ότι είναι τα μεγαλύτερα πρακτικά εμπόδια για την προσέλκυση επενδύσεων στην Ελλάδα; Μπορείτε να τα λύσετε ή μήπως είναι πέραν των δυνάμεων κάθε πολιτικού;
– Φοβάμαι ότι και εδώ η βαθιά πελατειακή και αντιαναπτυξιακή αντίληψη και δομή του κράτους είναι το βασικό εμπόδιο. Εξέθρεψε γραφειοκρατίες, συντεχνίες, νοοτροπίες, παρασιτική και τελικά μια αντιπαραγωγική οικονομία. Γι’ αυτό και η δήθεν εύκολη λύση «μειώνω τους φορολογικούς συντελεστές» απλώς δεν θα αρκούσε. Το πρόβλημα είναι βαθύτερο. Για να επενδύσει κάποιος τα χρήματά του, χρειάζεται σταθερό οικονομικό περιβάλλον, απλοποιημένες διαδικασίες και ένα ρυθμιστικό πλαίσιο που ευνοεί τον υγιή ανταγωνισμό. Με αυτό το τρίπτυχο στόχων κινούμαστε εδώ και 20 μήνες. Πρώτα απ’ όλα, επιχειρώντας να βρούμε μια μόνιμη και βιώσιμη λύση για το δημοσιονομικό μας πρόβλημα, ώστε να υπάρχει ασφάλεια για όποιον θέλει να επενδύσει στη χώρα μας. Αλλά και αίροντας προβλήματα στην επιχειρηματικότητα, όπως με τις υπηρεσίες μιας στάσης για την ίδρυση επιχειρήσεων, την απλοποίηση έκδοσης αδειών για τη δόμηση, αλλά και με τις αλλαγές για την επιτάχυνση απονομής της δικαιοσύνης. Εχουμε ακόμα πολλή δουλειά, όμως τα θεμέλια για να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον φιλικό στις επενδύσεις και την επιχειρηματικότητα έχουν μπει και έτσι θα συνεχίσουμε.
– Είναι σαφές πλέον ότι υπάρχουν νησίδες παρανομίας στην ελληνική κοινωνία, στις κρατικές προμήθειες, στο ποδόσφαιρο, σε μέρος των μέσων ενημέρωσης κ.ά. Η εκάστοτε κυβέρνηση μοιάζει ανίσχυρη στην επιβολή του νόμου και ακόμη και όταν αποκαλύπτονται διάφορα σκάνδαλα, ο κρατικός μηχανισμός φοβάται και η Δικαιοσύνη αργεί να κάνει τη δουλειά της. Τι κάνετε εσείς γι’ αυτό;
– Κάνουμε μια μεγάλη προσπάθεια για να ξεριζώσουμε την ατιμωρησία, που προσβάλλει την κοινωνία μας. Ξεκινώντας από το ίδιο το πολιτικό σύστημα και τα δημόσια αξιώματα, όπως π.χ. με την επιτάχυνση των διαδικασιών για τη δίωξη πολιτικών προσώπων και διευθυντικών στελεχών δημοσίων φορέων, που καταχράστηκαν τη θέση τους. Κάνουμε επίσης ό,τι θα έπρεπε να έχει γίνει εδώ και χρόνια: κινητοποιούμε όλους τους διαθέσιμους μηχανισμούς. Γιατί δεν αρκεί πλέον απλώς να διαπιστώνουμε την ύπαρξη των χρόνιων εστιών ανομίας, που λειτουργούν παρασιτικά εις βάρος του κοινωνικού συνόλου. Εφτασε η ώρα να βάλουμε τέλος σε θλιβερά φαινόμενα, όπως την ατιμωρησία των μεγαλοοφειλετών των ασφαλιστικών ταμείων, τα κυκλώματα στο ποδόσφαιρο, το λαθρεμπόριο καυσίμων, τη φοροδιαφυγή μέσω φορολογικών παραδείσων και offshore. Αυτά τα φαινόμενα θα τα χτυπήσουμε αλύπητα. Οσο δύσκολη και αν είναι η μάχη, δεν θα την εγκαταλείψουμε. Κάναμε πρόσφατα ένα πρόσθετο σημαντικό βήμα με την άρση του απορρήτου όλων των τραπεζικών λογαριασμών. Και κάτι τελευταίο: απομένει και στην ίδια τη Δικαιοσύνη να ανταποκριθεί και εκείνη στην επιτακτική ανάγκη της εποχής μας για εμπέδωση της ευνομίας.
Το παρασκήνιο πίσω από τη μάχη χρέους στις ΗΠΑ
Η τελική μάχη για την αύξηση του ορίου χρέους της αμερικανικής κυβέρνησης μόλις ξεκίνησε, αλλά οι τεταμένες συζητήσεις της περασμένης εβδομάδας μεταξύ των εκπροσώπων των δύο βασικών πολιτικών κομμάτων των ΗΠΑ καταδεικνύουν ότι δεν πρόκειται τόσο για μια αντιπαράθεση που αφορά σεντς και δολάρια, όσο για μια ιδεολογική σύγκρουση για το μέγεθος του κράτους γενικότερα.
Ο λόγος που δεν έχει επιτευχθεί μέχρι στιγμής διακομματική συναίνεση για τον αμερικανικό προϋπολογισμό δεν είναι τόσο η διαφωνία ως προς τα νούμερα, για τα οποία άλλωστε θα μπορούσε να συμφωνηθεί κάποιος συμβιβασμός, όσο για τις ιδεολογικές αρχές της κάθε πλευράς. Το κάθε κόμμα μάλιστα αρνείται να διανύσει τον μισό δρόμο μέχρι τις θέσεις του άλλου. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, θέλει να επιτύχει τη μείωση του ελλείμματος μέσω της αύξησης της φορολογίας στους πλουσιότερους Αμερικανούς και στις επιχειρήσεις. Οι Ρεπουμπλικανοί στο Κογκρέσο, υπό την καθοδήγηση μιας ομάδας νέων βουλευτών, θέλουν να μειωθεί το μέγεθος του κράτους, μέσω του περιορισμού της χρηματοδότησής του από φόρους. Είναι δύο διαφορετικές αντιλήψεις.
Από την έκβαση της σύγκρουσης δεν θα εξαρτηθεί μόνον η πορεία του διχασμένου Κογκρέσου, όπου στη Βουλή πλειοψηφούν οι Ρεπουμπλικανοί και στη Γερουσία οι Δημοκρατικοί, αλλά και οι εκλογές του 2012, καθώς και οι πιθανότητες του κ. Ομπάμα να επανεκλεγεί. Οι δύο πλευρές πραγματοποίησαν αλλεπάλληλες συναντήσεις αυτήν την εβδομάδα και οι πιθανότητες ενός συμβιβασμού έχουν απομακρυνθεί, προς όφελος ενός εναλλακτικού σχεδίου, που θα επιτρέψει την προσωρινή αύξηση του ορίου δανειοδότησης της αμερικανικής κυβέρνησης πριν από την προθεσμία της 2ας Αυγούστου, οπότε και εξαντλούνται τα ταμειακά διαθέσιμα του κράτους.
Οι διαπραγματευτές συζήτησαν τις προτάσεις για μείωση των δαπανών, αλλά και την πρόταση της κυβέρνησης για αύξηση των φόρων, την οποία οι Ρεπουμπλικανοί απορρίπτουν. Εάν δεν επιτυγχανόταν συμφωνία στη συνάντηση της Παρασκευής, οι διαπραγματεύσεις θα συνεχίζονταν καθ' όλη τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ώστε να συμφωνηθεί η πορεία μείωσης του ελλείμματος, η αύξηση του ορίου του χρέους από τα 14,3 τρισ. δολάρια που είναι σήμερα, με παράλληλη αναβολή των αποφάσεων για τις σημαντικότερες περικοπές δαπανών στο μέλλον.
Εκτός από το δράμα των διαπραγματεύσεων μεταξύ του Λευκού Οίκου και των Ρεπουμπλικανών, υπάρχει και το δράμα της σύγκρουσης στο εσωτερικό του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, το οποίο αναδεικνύει ένα χάσμα γενεών και ιδεολογίας. Στη μία πλευρά βρίσκονται πιο ηλικιωμένοι και υψηλόβαθμοι Ρεπουμπλικανοί, όπως ο πρόεδρος της Βουλής, Τζον Μποένερ, και ο γερουσιαστής Μιτς Μακόνελ, επικεφαλής των Ρεπουμπλικανών στη Γερουσία, οι οποίοι θυμούνται τις αιματηρές μάχες για τον προϋπολογισμό στη δεκαετία του 1990 και θέλουν να συμφωνηθεί ένας συμβιβασμός. Στην άλλη πλευρά, βρίσκει κανείς τους περήφανους και ασυμβίβαστους νέους βουλευτές, πολλοί εκ των οποίων προέρχονται από τις τάξεις των «Πάρτι τσαγιού». To συγκεκριμένο ριζοσπαστικό κίνημα της Δεξιάς ενίσχυσε σημαντικά τη θέση τους στις τάξεις του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, μετά τις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Νοεμβρίου. Ο βουλευτής Ερικ Κάντορ, από τη Βιρτζίνια, έχει αναδειχθεί σε ανεπίσημο σημαιοφόρο των «Πάρτι τσαγιού».
Ο γερουσιαστής της Αριζόνα, Τζον Μακέιν, εκπρόσωπος της παλιάς γενιάς, περιέγραψε τη συγκεκριμένη σύγκρουση σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Bloomberg TV, την Πέμπτη: «Νομίζω ότι ο Ερικ Κάντορ εκτελεί τη λαϊκή εντολή που του δόθηκε τον περασμένο Νοέμβριο, η οποία επιτάσσει να σταματήσουμε να χρεώνουμε τα παιδιά μας, ενώ ο πρόεδρος Ομπάμα συζητά μόνο το πώς θα ξοδέψει περισσότερα χρήματα». Ο κ. Μακέιν στη συνέχεια, πάντως, υιοθέτησε την πρόταση του κ. Μακόνελ, να δοθεί η εξουσιοδότηση στον κ. Ομπάμα να αυξήσει το όριο χρέους σε τρία στάδια μέχρι τις εκλογές του 2012, χωρίς προηγουμένως να έχουν προηγηθεί δραστικές περικοπές δαπανών. Ο κ. Κάντορ όμως και οι περισσότεροι Ρεπουμπλικανοί διαφωνούν.
Καταληκτική ημερομηνία η 2α ΑυγούστουΠόλεμος χαρακωμάτων μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών διεξάγεται στην Ουάσιγκτον, με αιτία την αύξηση κατά 2 τρισ. δολάρια του ορίου του αμερικανικού χρέους, ύψους 14, 3 τρισ., που προτείνει ο Μπαράκ Ομπάμα, ώστε να αποφευχθεί η στάση πληρωμών κατά την καταληκτική ημερομηνία της 2ας Αυγούστου. Ο Αμερικανός πρόεδρος ζητεί μακροπρόθεσμες λύσεις, καθώς και αύξηση της φορολογίας στους εύπορους και στις επιχειρήσεις, ώστε να κατανεμηθούν δίκαια τα βάρη για τη διάσωση της αμερικανικής οικονομίας. Με τις προεδρικές εκλογές του 2012 να διαγράφονται στον ορίζοντα, οι Ρεπουμπλικανοί αρνούνται τις φορολογικές αυξήσεις.
Αμεσες αποφάσεις, συγκεκριμένο και αποτελεσματικό σχέδιο ζήτησε την Παρασκευή στη συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο ο κ. Ομπάμα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι υπήρξαν κωλυσιεργίες. «Δεν είμαστε ούτε Ελλάδα ούτε Πορτογαλία, παρά τα όσα λέγονται», είπε. Την ίδια ώρα οι Ρεπουμπλικανοί ανακοίνωσαν ότι θα θέσουν προς ψήφιση στη Βουλή των Αντιπροσώπων σχέδιο για την αύξηση του ορίου του χρέους κατά 2,4 τρισ. δολάρια, για περικοπές δαπανών και για συνταγματική αναθεώρηση προς εξισορρόπηση του προϋπολογισμού, χωρίς να γίνει λόγος για αύξηση της φορολογίας. Το σχέδιο ίσως περάσει στη Ρεπουμπλικανική Βουλή, η τύχη του είναι όμως αμφίβολη στη Δημοκρατική Γερουσία. Οπότε η ασυμφωνία ίσως να παραταθεί.
ΚΑΘΗΜΡΤΙΝΗ 17/2/2011
Ολη η εξουσία στους... τραπεζίτες!
«Το μέλλον του καπιταλισμού τίθεται υπό αμφισβήτηση και η οικονομία της αγοράς απειλείται». Η δραματική προειδοποίηση δεν προέρχεται από κάποιον ακραίο σχολιαστή του κίτρινου Τύπου, όπως θα μπορούσε να υποθέσει κανείς, αλλά από τον αξιότιμο κύριο Τόμας Χένινγκ, ανώτατο στέλεχος της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας. Το πιο ενδιαφέρον στοιχείο πρόσφατης ομιλίας του Αμερικανού αξιωματούχου στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης ήταν ότι εντόπισε την τρομερή απειλή όχι στο ενδεχόμενο κοινωνικής εξέγερσης, ανόδου αντικαπιταλιστικών δυνάμεων ή κάποιου είδους αριστερού λαϊκισμού τύπου Τσάβες, αλλά στις... μεγάλες τράπεζες!
Τα μεγαθήρια της Γουόλ Στριτ, που έφεραν την παγκόσμια οικονομία στο χείλος της αβύσσου το 2008, «είναι θεμελιωδώς ασύμβατα με τον καπιταλισμό», υποστήριξε ο Χένινγκ. «Για να λειτουργήσει ο καπιταλισμός, οι επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοπιστωτικών, πρέπει να έχουν τη δυνατότητα ή και να υποχρεωθούν να συναγωνίζονται ελεύθερα και ανοιχτά, πληρώνοντας το τίμημα των αποτυχιών τους». Ωστόσο, τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν σύμφωνα με τα εγχειρίδια του κλασικού φιλελευθερισμού. Οι προβληματικές μεγα-τράπεζες ονομάστηκαν με περίσσεια κυνισμού «Συστημικά Σημαντικά Χρηματοπιστωτικά Ιδρύματα» (SFISs) και διασώθηκαν με δημόσιο χρήμα, μόνο και μόνο για να γίνουν ακόμη μεγαλύτερες και τοξικότερες. «Σήμερα, παρότι έχουν καταβροχθίσει δισεκατομμύρια δολάρια των φορολογουμένων, τα SFISs έγιναν ακόμη μεγαλύτερα», εξανίσταται ο Χένινγκ.
Εξίσου δριμύ όσο και απροσδόκητο «κατηγορώ» εναντίον των μεγάλων τραπεζών διατύπωσε ο Αμερικανός οικονομολόγος Ιρβιν Στέλτσερ από τις στήλες της Wall Street Journal, της εφημερίδας που απηχεί όσο καμία άλλη τα συμφέροντα του διεθνούς χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου. Με αφορμή το πρόβλημα χρέους της Ελλάδας και των άλλων περιφερειακών χωρών της Ευρωζώνης, που ήδη απειλεί να πλήξει και την τρίτη ευρωπαϊκή οικονομία, την Ιταλία, ο Στέλτσερ υποστηρίζει στον εύγλωττο τίτλο του άρθρου του ότι «Η κρίση είναι του παγκόσμιου τραπεζικού συστήματος». Και επεξηγεί:
«Εντάξει, αντιμετωπίζουμε μια κρίση, μόνο που αυτή δεν εξαντλείται στην Ελλάδα… Ανάγοντας την αδυναμία εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους στο μοναδικό πρόβλημα του κόσμου, τεντώνουμε τόσο πολύ τη λέξη «κρίση» για να την εφαρμόσουμε στα βάσανα και τα δημοσιονομικά αδιέξοδα μιας μικροσκοπικής χώρας. Αυτό που οφείλουμε να αναγνωρίσουμε είναι ότι το ελληνικό πρόβλημα αντανακλά πρωτίστως μια κρίση του διεθνούς τραπεζικού συστήματος».
ΠολεμικήΗ εντεινόμενη εκ των ένδον πολεμική δεν ξενίζει, καθώς σχεδόν τρία χρόνια μετά την κατάρρευση της LehmaBrothers τα μαύρα σύννεφα μαζεύονται ξανά στον ουρανό της παγκόσμιας οικονομίας. Ολα προδιαθέτουν για ένα δράμα με τρεις πράξεις: Σε πρώτο χρόνο, η θύελλα έπληξε την καρδιά του «καπιταλισμού του καζίνο», τα μεγαθήρια της Γουόλ Στριτ και του Σίτι που είχαν συσσωρεύσει τρισεκατομμύρια «τοξικών αποβλήτων», με επισφαλή στεγαστικά δάνεια, παράγωγα και κάθε είδους επενδυτικά σκουπίδια. Παρέχοντας αστρονομικά κονδύλια για να αποτρέψουν τη συστημική κατάρρευση, οι δυτικές κυβερνήσεις διέσωσαν τους μεγάλους ασθενείς, με αντίτιμο να μετατρέψουν, σε δεύτερο χρόνο, την κρίση ιδιωτικού χρέους σε κρίση δημοσίου χρέους - και να φορτώσουν το κόστος στις πλάτες των πολιτών. Σήμερα, όλα δείχνουν ότι εισερχόμαστε στην τρίτη φάση του δράματος, όπου το φίδι δαγκώνει την ουρά του: καθώς το δημόσιο χρέος γίνεται ανεξέλεγκτο, η αποσταθεροποίηση επιστρέφει στις μεγάλες τράπεζες, που συσσωρεύουν ομόλογα-σκουπίδια, απειλώντας να παρασύρουν μαζί τους τον κόσμο όλο σε μια δεύτερη ύφεση, ίσως δραματικότερη από εκείνη του 2008.
Κύρια ευθύνηΣτο τελευταίο του βιβλίο («Μετά το Τέλος»), ο Κώστας Βεργόπουλος σημειώνει: «Οι τράπεζες βαρύνονται με την κύρια ευθύνη για την τρέχουσα κρίση: αντί να μετριάζουν τις οικονομικές διακυμάνσεις, τις εξωθούν κάθε φορά στα άκρα… Στην Ευρώπη, πώς είναι δυνατόν ενώ η οικονομία αυξάνεται με 3%, τα κέρδη να αυξάνονται κατά 15% και τα μπόνους των τραπεζών και των κερδοσκοπικών κεφαλαίων κατά 40% έως 80% ετησίως; Η συντηρητική Figaro αποδέχεται ότι στο σημείο αυτό πρόκειται για «κοινωνική αναίδεια»… Οι τράπεζες με τις επιλογές τους απέβησαν κατά την τελευταία δεκαετία βασική αιτία αποσταθεροποίησης της οικονομίας και της κοινωνίας».
Πρόσφατη μελέτη του γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος (L' Hebdo des socialistes, 16/4/2011) καταδεικνύει ότι «τη χρονιά που ακολούθησε την κρίση των στεγαστικών δανείων, οι δυτικές κυβερνήσεις προσέφεραν στις τράπεζες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα περισσότερα χρήματα απ' όσα είχε ξοδέψει όλος ο κόσμος για τη στήριξη των φτωχών χωρών σε διάστημα μεγαλύτερο του μισού αιώνα». Από την πλευρά του, ο διευθυντής της Le Monde Diplomatique Σερζ Αλιμί στηλιτεύει την προκλητική ατιμωρησία των υπολόγων για μεγάλης κλίμακας οικονομικά εγκλήματα:
«Η GoldmaSachs, η MorgaStanley, η JP Morgaείχαν ποντάρει στη χρεοκοπία ριψοκίνδυνων επενδυτικών προγραμμάτων, τα οποία συνιστούσαν με επιμονή στους πελάτες τους. Βγήκαν από την κρίση στη χειρότερη περίπτωση με κάποια πρόστιμα, στην καλύτερη με περισσότερα μπόνους. Στα τέλη της δεκαετίας του '80, ύστερα από αλυσίδα χρεοκοπιών αποταμιευτικών ιδρυμάτων στις ΗΠΑ, 800 τραπεζίτες κατέληξαν στη φυλακή. Εκτοτε, η ισχύς των τραπεζών, γιγαντωμένη από τις συγχωνεύσεις και τη συγκέντρωση κεφαλαίων, μοιάζει να τους έχει εξασφαλίσει ατιμωρησία απέναντι στα κράτη, τα οποία αποδυναμώνονται από το χρέος. Οι υποψήφιοι στις προσεχείς προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ, με πρώτο τον Μπαράκ Ομπάμα, ζητιανεύουν ενισχύσεις από την GoldmaSachs». Με αυτά τα δεδομένα, είναι να απορεί κανείς για τη θλιβερή εικόνα ομηρίας της εικονικής «πολιτικής εξουσίας» -κυβερνήσεων και Κοινοβουλίων- έναντι της πραγματικής εξουσίας του χρήματος;
Ιnfo- Κώστας Βεργόπουλος, «Μετά το Τέλος», Α. Α. Λιβάνη, 2011
- Γιάννης Τόλιος, «Κρίση, απεχθές χρέος και αθέτηση πληρωμών», Τόπος, 2011
- ChristiaMarazzi, «The Violence of Financial Capital», Semiotext (e), 2011
- Serge Halimi, «Quatre ans apres...», Le Monde Diplomatique, Mai 2011
Η κρίση στην Eλλάδα άρχισε από το 1980
Ο Βρετανός ιστορικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης Μαρκ Μαζάουερ μιλάει για την παγκόσμια κρίση
Για τους εκκολαπτόμενους ιστορικούς, η Ελλάδα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα σίγουρα θα είναι ελκυστικότατο θέμα μελέτης: μια μικρή χώρα, με μόλις 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ, κατάφερε να προκαλέσει εξελίξεις σε θεσμικό και πολιτικό επίπεδο, δυσανάλογες του οικονομικού της μεγέθους, αλλά αντάξιες των παγκοσμιοποιημένων συστημικών κινδύνων. Κοντολογίς, έγινε πεδίο πειραματισμού για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τις πολιτικές ηγεσίες, τους οίκους αξιολόγησης. Με αφορμή το κράτος και την καθημαγμένη οικονομία του, αποφασίστηκαν οι νέοι κανόνες του διεθνούς παιχνιδιού και παγιώθηκαν οι καινούργιοι συσχετισμοί.
Σε πρόσφατο άρθρο του στην εφημερίδα New York Times, ο Μαρκ Μαζάουερ υποστηρίζει ακριβώς αυτό: «Η Ελλάδα πολεμάει στην πρώτη γραμμή του μέλλοντος» τονίζοντας πως στην πολυκύμαντη πρόσφατη ιστορία της βρισκόταν πάντα στο επίκεντρο των παγκόσμιων αλλαγών. Ο Βρετανός ιστορικός δεν χρειάστηκε να περιμένει την πρόσφατη κρίση για να στρέψει το βλέμμα του σε αυτήν την άκρη της Ευρώπης. Ηδη είχε συγγράψει μια σειρά από σημαντικά βιβλία που φώτιζαν άλλες δύσκολες περιόδους της πορείας μας στον 20ό αιώνα, όπως ο αφανισμός των εβραϊκού στοιχείου της Θεσσαλονίκης, η κρίση του Μεσοπολέμου, η Κατοχή.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης εχει καταπιαστεί με μας όχι ως αποστασιοποιημένος μελετητής αρχείων, αλλά σχεδόν με το πάθος του ανθρωπολόγου που έχει γνωρίσει τον τόπο από κοντά Η φωνή του στην άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής αποκαλύπτει έμφυτη ευγένεια και ζεστασιά. Η πρώτη ερώτηση είναι σχεδόν αναπόφευκτη: Αισθάνεται σήμερα ότι είναι ένας από τους ελάχιστους φιλλέληνες που έχουν απομείνει;
«Δεν θα ήθελα να χρησιμοποιήσουμε τη λέξη “φιλέλληνας” διότι θα πρέπει να εντάξουμε τη συζήτησή μας σε ένα δίπολο, το οποίο θα συμπεριλάμβανε και τους “ανθέλληνες”. Οταν η κατάσταση είναι τόσο ρευστή, δυστυχώς επικρατούν πολλές γενικεύσεις και υπεραπλουστεύσεις, στις οποίες πρέπει κανείς να ασκεί κριτική. Η αλήθεια είναι ότι στο διεθνές περιβάλλον σήμερα κυριαρχεί μια αρνητική στερεοτυπική εντύπωση για τη χώρα. Νομίζω ότι ένα μέρος του προβλήματος έχει πράγματι να κάνει με την ελληνική κρίση και τις παρενέργειές της στην Ευρώπη και ένα άλλο αφορά το γεγονός ότι κάποιοι κάνουν αναλύσεις και βγάζουν συμπεράσματα χωρίς να γνωρίζουν σε βάθος την Ελλάδα και την ιστορία της. Το έχω πει και στο παρελθόν: η χώρα εμφανίζεται ως κατά συρροήν αφερέγγυα, ενώ έχει χρεοκοπήσει δύο φορές τον 19ο αιώνα και μία τον 20ό. Γιατί λ. χ. δεν αναφέρει κανείς σήμερα ότι επετράπη στη Γερμανία το 1953 να διαγράψει τα πολεμικά της χρέη, έτσι ώστε αργότερα να μπορέσει να ορθοποδήσει οικονομικά και να αναπτυχθεί; Οταν εξετάζουμε ένα πρόβλημα, πρέπει να κοιτάζουμε τα πράγματα σε βάθος, να συνεκτιμούμε πολλούς παράγοντες και όχι να βγάζουμε γρήγορα και επιφανειακά συμπεράσματα, κάτι το οποίο νομίζω ότι συμβαίνει αυτήν τη στιγμή στην περίπτωση της Ελλάδας. Ακούω αναλύσεις για τα αίτια της κρίσης που ξεκινούν από τον οθωμανικό ζυγό και φτάνουν ώς τον Εμφύλιο ή τηχούντα. Ειλικρινά, νομίζω ότι τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Η απαρχή της οικονομικής κρίσης τοποθετείται στην περίοδο μετά το 1980 και σχετίζεται με τον χαρακτήρα της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατία».
Ο Μαζάουερ ήρθε για πρώτη φορά στη χώρα μας το 1977 και έκτοτε μας επισκέπτεται συχνά. Ξέρει τη νοοτροπία μας. Περίμενε ότι κάποια στιγμή θα φτάναμε στο χείλος του γκρεμού; «Ηταν εμφανές ότι υπήρχαν ορισμένα προβλήματα όπως η έλλειψη ενός αποτελεσματικού μηχανισμού για τον φορολογικό έλεγχο, κάτι που είναι ακόμα η αχίλλειος πτέρνα σας. Ηταν επίσης εμφανές ότι οι Ελληνες πολιτικοί διόγκωναν τον δημόσιο τομέα ως υποκατάστατο ενός δικτύου κοινωνικής πρόνοιας, αλλά και ως πεδίο για τη δική τους ευνοιοκρατία. Η είσοδος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα έδωσε στους Ελληνες την ευκαιρία να ανεβάσουν το βιοτικό τους επίπεδο και να αφήσουν πίσω ορισμένες από τις πληγές που τους δίχασαν στο παρελθόν. Ομως, η ευμάρεια αυτή δεν σας αφύπνισε έτσι ώστε να λύσετε μερικά από τα δομικά προβλήματα που μάστιζαν την οικονομία και απαιτούσαν νωρίτερα λύσεις. Η οικονομική πολιτική των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου και των περισσότερων διαδόχων του στην πρωθυπουργία ενδυνάμωσαν τις πελατειακές σχέσεις και επιδείνωσαν τα πράγματα όπως αποκαλύπτουν και τα στατιστικά στοιχεία. Κάπως έτσι καταλήξατε σε ένα αδιέξοδο, το οποίο πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις εξαιτίας των διεθνών συνθηκών. Ας ξεκαθαρίσουμε όμως εδώ ποιο είναι τελικά το ζήτημα: Ναι μεν έχουμε την ελληνική οικονομική κρίση, αλλά από την άλλη υπάρχει η δραματική ολιγωρία και αναποφασιστικότητα των Ευρωπαίων να δώσουν λύσεις σε ένα θέμα που δεν αφορά μόνον εσάς αλλά ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση και το κοινό της νόμισμα. Υστερα από όλα αυτά που έχουν γίνει ώς τώρα, η μπάλα για την επίλυση του προβλήματος της Ελλάδας είναι στο γήπεδο των ξένων και όχι στα χέρια σας. Ας μη γελιόμαστε».
«Νομίζω ότι οι ίδιες οι εξελίξεις πρέπει να κάνουν επιτέλους τους Ευρωπαίους να δουν ότι η σωτηρία σας είναι δικό τους συμφέρον. Δυστυχώς ώς σήμερα δεν φαίνεται να μπορούν να βρουν έναν άξονα συνεννόησης. Νομίζω ότι αν δεν οργανωθεί γρήγορα ένα ικανό σχέδιο διάσωσης, το αποτέλεσμα θα είναι να καταλήξει η Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης» λέει ο Μαρκ Μαζάουερ.
«Η παρούσα ιστορική συγκυρία δεν μπορεί παρά να με κάνει να σκέφτομαι τη μεταπολεμική περίοδο, όπου σπουδαίοι ηγέτες κατάφεραν να ξαναφτιάξουν την κατεστραμμένη από τον πόλεμο Ευρώπη» συνεχίζει. «Η ανοικοδόμηση τότε ήταν πρωτίστως θέμα πολιτικής διακυβέρνησης. Το ίδιο ισχύει και σήμερα. Λέτε αν ήταν στη ζωή ο Τζορτζ Μάρσαλ ή ο πρόεδρος Τρούμαν να σκέφτονταν ποιο θα ήταν το αντίκτυπο των αποφάσεών τους στους οίκους αξιολόγησης; Και βέβαια όχι. Το ίδιο πρέπει να κάνουν και οι σημερινοί πολιτικοί, οι οποίοι δίνουν τεράστια βαρύτητα στις αγορές. Ξεχνούν όμως ίσως κάτι που ήξερε καλά ο Μάρσαλ. Μια ισχυρή πολιτική απόφαση που θα τηρηθεί σε βάθος χρόνου μπορεί να καθησυχάσει τις αγορές και να επιβάλει τους όρους του παιχνιδιού. Αλλιώς ο έλεγχος χάνεται από τα χέρια των πολιτικών και περνάει αλλού».
Μια γενιά κινδυνεύει να χαθείΣύμφωνα με τον Μαζάουερ, το απότοκο της... αναποτελεσματικότητας των Ευρωπαίων να ανταποκριθούν στο ύψος των περιστάσεων είναι δυστυχώς ότι καλούνται να πληρώσουν τον λογαριασμό της ύφεσης δύο ομάδες.
«Η πρώτη είναι οι φορολογούμενοι των πλουσιότερων ευρωπαϊκών χωρών, που πρέπει να επωμιστούν χρέη που δεν τους αναλογούν και ως εκ τούτου συσσωρεύουν οργή. Η δεύτερη ομάδα είναι οι Ελληνες νέοι, που βλέπουν ότι το μέλλον τους προδιαγράφεται δυσοίωνο» υπογραμμίζει ο ιστορικός, προσθέτοντας:
«Προσωπικά πιστεύω πως η μεγαλύτερη τραγωδία της ελληνικής κρίσης είναι ότι μια ολόκληρη γενιά κινδυνεύει να χαθεί. Νέα μορφωμένα παιδιά σε καλά πανεπιστήμια, στα οποία οι γονείς αλλά και η ίδια η ελληνική κοινωνία έχουν επενδύσει πολλά, δεν μπορούν να βρουν δουλειά και κινδυνεύουν να πάρουν τον δρόμο της μετανάστευσης. Αν συμβεί αυτό δεν θα έχετε να αντιμετωπίσετε μονάχα το λεγόμενο brain drain, δηλαδή την αποστέρηση της χώρας από το πιο μορφωμένο, ικανό τμήμα του πληθυσμού.
» Η φυγή των προικισμένων αυτών μυαλών θα καθυστερήσει ακόμα περισσότερο την ανάκαμψη της οικονομίας. Πρέπει λοιπόν να γίνει απόλυτη προτεραιότητα της πολιτικής ηγεσίας να βρεθούν τρόποι να κρατήσετε τους νέους εδώ. Αλλιώς θα σας είναι πολύ δύσκολο να βρείτε άξια στελέχη για νέες επιχειρήσεις, για τους υγιείς δημόσιους οργανισμούς, για όποιες νέες κρίσιμες θέσεις προκύψουν.
Στην εποχή μας, ο πλούτος μιας χώρας δεν είναι μόνο υλικός, αλλά και ανθρώπινος. Φροντίστε λοιπόν να προφυλάξετε αυτό το κεφάλαιο που αυτή τη στιγμή φυλλορροεί. Υπάρχουν και ορισμένοι που λένε ότι η Ελλάδα από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα στέλνει τα καλύτερά της μυαλά εκτός συνόρων. Oτι είναι μια χώρα που αντλεί δύναμη και θετική ενέργεια από τη διασπορά, που σπεύσει κάθε φορά να στηρίξει τη χώρα όταν υπάρχουν δυσκολίες. Σύμφωνοι.
Σήμερα, περισσότερο από ποτέ, έχετε ανάγκη να τα κρατήσετε εντός, αλλά και να τους δώσετε την ευκαιρία να ξεδιπλώσουν τις ικανότητες, τα ταλέντα τους, τις δεξιότητές τους. Να υπάρξει ζωτικός χώρος ώστε να μπορέσουν να ανθήσουν» υπογραμμίζει ο Βρετανός ιστορικός.
Χώρα σε έκτακτη ανάγκηΤου ζητάμε να σχολιάσει τις συγκεντρώσεις στην πλατεία Συντάγματος: «Ενα από τα χαρακτηριστικά που θαυμάζω περισσότερο στους Ελληνες είναι ότι για τον λαό η πολιτική δεν είναι μια υπόθεση που απλώς προκαλεί κυνικά σχόλια, όπως σε άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Αντιθέτως, είναι συνδεδεμένη με την πεποίθηση ότι τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν προς το καλύτερο. Η μαχητικότητα του χαρακτήρα σας πάντα έχει αποτελέσματα. Οι “Αγανακτισμένοι” του Συντάγματος πέτυχαν κάτι σημαντικό. Ασκησαν τέτοιες πιέσεις που κατάφεραν ώς ένα βαθμό να επηρεάσουν τη διεθνή πολιτική ατζέντα.»
ΕλιγμοίΡωτάμε τον Μαζάουερ πώς ακριβώς έγινε αυτό, την στιγμή που τελικά ψηφίστηκε το Μεσοπρόθεσμο, το οποίο είναι επαχθές για τα μεσαία και τα χαμηλά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας και ότι οι πολίτες παρά τις ήπιες αντιδράσεις ή τις δυναμικές κινητοποιήσεις αισθάνονται ότι δεν έχουν πλέον λόγο στη χάραξη της πολιτικής:
«Μη βλέπετε έτσι τα πράγματα. Η Ελλάδα είναι μια χώρα σε εκτακτη ανάγκη που έχει πολύ μικρό περιθώριο ελιγμών στη διεθνή σκακιέρα. Εντούτοις, οι “Αγανακτισμένοι” έκαναν αισθητή την παρουσία τους και ανάγκασαν τους Ελληνες αλλά και τους ξένους πολιτικούς να δουν αυτό το μαζικό κίνημα σοβαρά. Η ψήφιση του μεσοπρόθεσμου σχεδίου ήταν η μόνη επιλογή. Νομίζω ότι έτσι και αλλιώς ο κόσμος έχει κατανοήσει πως η ευμάρεια που είχε πριν από την κρίση προερχόταν από πακτωλούς ευρωπαϊκού χρήματος και δανεισμό. Συνεπώς, τα επόμενα χρόνια η κατάσταση θα είναι εντελώς διαφορετική από αυτήν που διαμορφώθηκε στη χώρα από την δεκαετία του 1990 και μετά. Ολοι το έχουν συνειδητοποιήσει αυτό.
» Μου κάνει πάντως εντύπωση ότι ορισμένοι Ελληνες παρομοιάζουν τις σημερινές δυσκολίες με την Κατοχή. Ρωτήστε κάποιον που έζησε εκείνη την περίοδο και θα σας διαβεβαιώσει ότι δεν υπάρχει μέτρο σύγκρισης. Χρειάζεται λοιπόν μέτρο και ψυχραιμία και από τη δική σας πλευρά στην αντιμετώπιση της κρίσης. Αν τα έχετε αυτά, τότε μπορείτε να καταστρώσετε σχέδια για το μέλλον».
ΘυματοποίησηΜήπως υπάρχει στους περισσότερους Ελληνες η αίσθηση ότι καθώς υπέστημεν αδικίες από την Τουρκοκρατία ώς και τη χούντα οι ξένοι μάς οφείλουν; Πώς το σχολιάζει ο ιστορικός;
«Νομίζω ότι ο ελληνικός λαός είναι αρκετά ώριμος και έχει κλείσει τα κεφάλαια του παρελθόντος. Οντως συνέβησαν πολλά στη χώρα από την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό ώς και την ένταξη στην Ευρωζώνη. Εχετε πλούσια ιστορία, που όπως επεσήμανα σας τοποθετούσε πάντα στην εμπροσθοφυλακή των διεθνών εξελίξεων. Ομως διαφωνώ με την άποψη ότι οι Ελληνες αισθάνονται θύματα. Μου έκανε εντύπωση όταν πρωτοήρθα στην Ελλάδα, λίγα χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, πως η κοινωνία ήδη λειτουργούσε ομαλά, υπήρχε ένα δικομματικό σύστημα, τα αίτια του διχασμού είχαν υποχωρήσει και η χώρα ατένιζε το μέλλον με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Η πρόοδος σε όλα τα επίπεδα ήταν ορατή.
» Θεωρώ λοιπόν ότι μπορείτε να κάνετε αυτοκριτική και να πάτε μπροστά αξιοποιώντας την ευκαιρία που σας δίνει η κρίση να ανασχεδιάσετε ό, τι είναι δυσλειτουργικό στον δημόσιο τομέα. Η αίσθηση της θυματοποίησης -αν υπάρχει- δεν βοηθάει καθόλου. Χρειάζεστε ισχυρές δόσεις πραγματισμού και σθένους για να τα βγάλετε τώρα πέρα».
Μεταρρυθμίσεις, η μόνη επιλογήΜήπως ο ελληνικός λαός επιδεικνύει πραγματισμό, αλλά τον προδίδουν οι αδυναμίες του πολιτικού συστήματος να ανταποκριθεί στην κρίση;
«Γνωρίζω ότι η κυβέρνηση έχει συγκεντρώσει τα πυρά και ότι την κατηγορούν για αναποτελεσματικότητα και ολιγωρία. Ομως μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα έχει καταφέρει να περάσει νόμους που θα ήταν αδιανόητο να ψηφιστούν κάτω από άλλες συγκυρίες.
Οπως σας είπα και πριν, η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα ευάλωτη και δεν έχει μεγάλη διαπραγματευτική ισχύ αυτήν την περίοδο. Συνεπώς οι μεταρρυθμίσεις και τα μέτρα λιτότητας είναι η μόνη επιλογή.
Θεωρώ ότι ο κ. Παπανδρέου δεν είναι λαϊκιστής και ότι έχει προσπαθήσει να κάνει τις απαιτούμενες αλλαγές, κάτι που τον έχει φέρει σε σύγκρουση με πολλές ομάδες πληθυσμού που απολάμβαναν ορισμένα προνόμια εις βάρος των άλλων. Ο μεγαλύτερος αγώνας είναι η αλλαγή της νοοτροπίας, των απαρχαιωμένων δομών που κάνουν τη χώρα να έχει χάσει την ανταγωνιστικότητά της. Χρειάζονται καίριες αποφάσεις, αλλά και κάποιος χρόνος προσαρμογής» υπογραμμίζει ο Μαζάουερ.
Ο καθηγητής του πανεπιστημίου θεωρεί ότι η στάση που έχει τηρήσει ο πρόεδρος της αξιωματικής αντιπολίτευσης ήταν ελεγκτέα:
«Οπως τόνισα προηγουμένως, τα περιθώρια ελιγμών και διαπραγματεύσεων της Ελλάδας είναι εξαιρετικά στενά. Ο κ. Σαμαράς διατείνεται ότι μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα και να αναδιαπραγματευτεί ορισμένες παραμέτρους.
Νομίζω ότι αυτό δεν ισχύει και συνεπώς δεν είναι ωφέλιμο να πιστεύουν οι πολίτες ότι υπάρχουν άλλες ευκολότερες ίσως λύσεις, που θα ανατρέψουν άρδην το σκηνικό. Η πραγματικότητα είναι σκληρή και οι όροι που έχουν θέσει οι δανειστές, επαχθείς.
Οσο πιο νωρίς το συνειδητοποιήσουν οι Ελληνες τόσο πιο γρήγορα θα μπουν στον δρόμο της ανάκαμψης και της προόδου. Αλλωστε, πρέπει να δώσετε και στους Ευρωπαίους την αίσθηση ότι έχετε ένα σχέδιο για την επόμενη ημέρα, έτσι ώστε να τους ωθήσετε να σας παράσχουν άμεσα την απαιτούμενη βοήθεια».
– Τι θα πρέπει λοιπόν να κάνουμε εμείς οι Ελληνες ώστε να αρχίσουμε να αντιστρέφουμε το κλίμα;
– Δύο άμεσες κινήσεις. Πρώτον, να επιτύχετε ένα είδος συναίνεσης. Είναι αδύνατον να ζητάτε συμπαράσταση και στο εσωτερικό της χώρας να μην υπάρχει ένα κοινό μέτωπο.
Δεύτερον, πρέπει άμεσα να βελτιώσετε τον μηχανισμό για την είσπραξη των φόρων.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 17/7/2011
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)