"Η σωστή λύση για το χρέος είναι η επαναγορά ομολόγων"

Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι

Τη συμφωνία στην αλλαγή του προσωρινού μηχανισμού σταθερότητας επισημαίνει ο ιταλός τραπεζίτης

 Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΗΣ ΕΝΤΟΛΗΣ του προσωρινού μηχανισμού χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕFSF), ώστε να μπορεί να αγοράζει ελληνικά ομόλογα στη δευτερογενή αγορά, θα μπορούσε να επιτρέψει τόσο τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα όσο και την ελάφρυνση του δημοσίου χρέους της χώρας μας. Αυτό εκτιμά στην αποκλειστική συνέντευξη που παραχώρησε στο «Βήμα της Κυριακής» ο κ. Λορέντζο Μπίνι Σμάγκι. Το μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας βρέθηκε στην Ελλάδα το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, συμμετέχοντας στο ετήσιο ευρωπαϊκό συνέδριο του ΕΛΙΑΜΕΠ, στον Πόρο. Από τότε ως σήμερα οι εξελίξεις υπήρξαν ραγδαίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσον αφορά την ελληνική κρίση, αλλά τα όσα είπε ο κ. Σμάγκι έχουν αυτόνομη σημασία. Ο ιταλός τραπεζίτης μιλά χαμηλόφωνα, αλλά με ευθύτητα. Ξεκαθαρίζει πως ό,τι και αν γίνει η Αθήνα πρέπει να εφαρμόσει απαρεγκλίτως το πρόγραμμα της τρόικας ώστε να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη των αγορών και των εταίρων της. Δεν ωφελεί, όπως εξήγησε, να αναζητεί η Ελλάδα εύκολες λύσεις διότι αυτές απλώς δεν υπάρχουν. Και κάλεσε τα πολιτικά κόμματα- και ιδιαιτέρως αυτά της αντιπολίτευσης- «να βάλουν το συμφέρον της χώρας πάνω από τα δικά τους». Επιπλέον, ο κ. Σμάγκι αναφέρθηκε στην ανάγκη οι ελληνικές τράπεζες να αναζητήσουν συνεργασίες με ξένες τράπεζες για να αντλήσουν κεφάλαια, ενώ για την έκδοση ευρωομολόγου παρατηρεί: «Δεν είμαι βέβαιος ότι τα ευρωομόλογα είναι η εύκολη οδός εξόδου από την κρίση».

- Πολλές οι συζητήσεις τελευταία για το ελληνικό χρέος και τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα; Υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις, όπως η επαναγορά ομολόγων ή ένα είδος «σχεδίου Μπρέιντι»;

«Κατ΄ αρχάς, οι κυβερνήσεις ζήτησαν τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα (ΡSΙ). Πιστεύουμε ότι αν αυτή γίνει πρέπει να είναι εθελοντική και επί τη βάσει της εφαρμογής ενός αξιόπιστου προγράμματος προσαρμογής από την Ελλάδα. Αυτό θα έπειθε τις αγορές να επιστρέψουν και να επενδύσουν στην Ελλάδα. Αν είναι να υπάρξει ΡSΙ πρέπει να το σχεδιάσουν οι κυβερνήσεις. Είπαμε επίσης ότι ένα τέτοιο σχήμα δεν πρέπει να αποτελεί πιστωτικό γεγονός, ώστε να μη δημιουργηθεί αναστάτωση. Αναφορικά με την επιλογή της επαναγοράς (buy back), είπαμε στο παρελθόν ότι μια χρήσιμη επιλογή θα ήταν να αγοράζει ο προσωρινός μηχανισμός χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΕFSF) ομόλογα στη δευτερογενή αγορά. Αυτό θα επέτρεπε στον ιδιωτικό τομέα να πουλήσει ομόλογα στην αγοραστική τους αξία, η οποία αυτή τη στιγμή είναι χαμηλότερη από την ονομαστική τους αξία. Και παράλληλα, ο δημόσιος τομέας θα μπορούσε να κερδίσει χρήματα. Αυτή η επιλογή όμως δεν συμπεριλαμβάνεται στον σχεδιασμό του ΕFSF. Αν υπήρχε τρόπος αυτό να αλλάξει, θα ήταν χρήσιμο».

- Εχετε παρατηρήσει την αυξανόμενη ανησυχία της ελληνικής κοινωνίας για το πρόγραμμα προσαρμογής.Μήπως είναι πολύ σκληρό και μπορεί να «εκπυρσοκροτήσει»;

«Η Ελλάδα είχε εκτροχιαστεί πριν αρχίσει το πρόγραμμα. Επί 10 χρόνια ο δημόσιος τομέας αυξανόταν, η φορολόγηση ήταν ανεπαρκής και η Ελλάδα είχε μια οικονομία ασύμβατη στην ευρωζώνη. Αυτό είναι σήμερα το πρόβλημα. Η Ελλάδα πρέπει να κάνει σε δύο χρόνια όσα δεν έκανε μέσα σε 10 χρόνια. Δεν μπορεί κάποιος να καταναλώνει συνεχώς περισσότερα από όσα παράγει».

- Θα μπορούσε η Ελλάδα να τα κάνει όλα αυτά σε περισσότερο χρόνο;

«Οχι, επειδή για να έχεις περισσότερο χρόνο χρειάζεται κάποιος να σε εμπιστευθεί ώστε να σε χρηματοδοτήσει. Και οι αγορές δεν εμπιστεύονται την Ελλάδα. Οι μόνοι που έχουν απομείνει να χρηματοδοτούν την Ελλάδα είναι οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Η εμπειρία δείχνει ότι όσο περισσότερα κάνετε τα δύο πρώτα χρόνια τόσο το καλύτερο για την επιτυχία του προγράμματοςμοιάζει με όταν καταπίνει κάποιος ένα χάπι: στην αρχή δεν έχει ωραία γεύση. Αν καθυστερήσετε, τότε θα επέλθει μεταρρυθμιστική κόπωση. Χρειάζονται χρόνο με τον χρόνο νέοι νόμοι και νέα μέτρα. Μία κυβέρνηση δεν μπορεί να το αντέξει αυτό επί μακρόν».

- Πόσο μεγάλος είναι ο φόβος διάχυσης της κρίσης σε άλλες χώρες της ευρωζώνης;

«Αν δεν λύσουμε όπως πρέπει το ελληνικό πρόβλημα, και ιδιαίτερα αν οι αγορές αισθανθούν ότι οι επενδύσεις τους είναι παγιδευμένες, τότε υπάρχει αυξημένος κίνδυνος όχι μόνον για την Ελλάδα αλλά και για άλλες χώρες. Τι σημαίνει αυτό; Οτι η συμμετοχή των ιδιωτών πρέπει να είναι απολύτως εθελο ντική και οι αγορές να μπορούν να μπουν και να βγουν σε μια χώρα. Διαφορετικά θα δημιουργηθεί η άποψη ότι όλοι όσοι επενδύουν στην Ευρώπη μπορεί να παγιδευθούν. Αυτή η αντίληψη πρέπει να αλλάξει».

- Υποστηρίζετε τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού οίκου αξιολόγησης;

«Δεν πιστεύω ότι θα λύσει το σημερινό πρόβλημα. Νομίζω ότι οι ευρωπαίοι πολιτικοί πρέπει να κατανοήσουν τα όρια των οίκων αξιολόγησης. Οι οίκοι αξιολόγησης δημιουργούν ένα πρόβλημα, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σαν αποδιοπομπαίος τράγος».

- Εν αναμονή και των «τεστ αντοχής», κινδυνεύουν οι ελληνικές τράπεζες;

«Αν υπάρξει αναδιάρθρωση του χρέους, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα επηρεαστεί. Ο τραπεζικός τομέας είναι κρίσιμος για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Αλλά χρειαζόμαστε αρκετά χρήματα και να είμαστε παρόντες εφόσον οι τράπεζες χρειαστούν επανακεφαλαιοποίηση. Για αυτό δημιουργήσαμε το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στην Ελλάδα. Είναι πάρα πολύ σημαντικό για το ελληνικό τραπεζικό σύστημα να είναι υγιές. Οι τράπεζες πρέπει να πουλήσουν περιουσιακά τους στοιχεία στο εξωτερικό, να βάλουν φρέσκο χρήμα στο σύστημα και να προχωρήσουν σε συγχωνεύσεις με ξένες τράπεζες ώστε να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια. Αν σκεφθείτε το ακραία υποθετικό σενάριο ότι όλες οι ελληνικές τράπεζες ήταν ιδιοκτησία του ξένου κεφαλαίου, όπως συμβαίνει στην Ανατολική Ευρώπη, τότε πολλά από τα προβλήματα της Ελλάδας θα διευκολύνονταν. Στην Ανατολική Ευρώπη δεν υπήρξε πιστωτική ασφυξία επειδή οι τράπεζες μπορούσαν να αναχρηματοδοτηθούν εύκολα από τις διεθνείς αγορές μέσω των μητρικών τραπεζών τους. Δεν προτείνω την εξαγορά όλων των ελληνικών τραπεζών από ξένες, αλλά αν μπορούσατε να προσελκύσετε ξένες τράπεζες θα βοηθούσατε την ανάπτυξη. Και αυτό θα έλυνε το πρόβλημα της σχέσης ανάμεσα στον τραπεζικό κίνδυνο και στον κίνδυνο του δημοσίου χρέους».

- Θα συνυπογράφατε την πρόσφατη πρόταση του Ζαν-Κλοντ Τρισέ για έναν ευρωπαίο υπουργό Οικονομικών που να συντονίζει την οικονομική πολιτική στην ευρωζώνη;

«Αυτή θα ήταν μια μακροπρόθεσμη λύση που θα βελτίωνε τη λήψη αποφάσεων, επί της οποίας θα έπρεπε να αρχίσουμε να εργαζόμαστε. Πρέπει όμως να βελτιώσουμε το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης εντός του σημερινού πλαισίου όπου το Εurogroup έχει ισχυρές ευθύνες».

«Τα ευρωομόλογα δεν είναι εύκολη διέξοδος»

- Πόσο εφικτή είναι η έκδοση ευρωομολόγων;

«Πιστεύω ότι σήμερα, όπου υπάρχει πρόβλημα εμπιστοσύνης, ιδιαίτερα μεταξύ πιστωτών και όσων έχουν χρέη, η θόλωση των ευθυνών θα ήταν προβληματική. Δεν είμαι βέβαιος ότι τα ευρωομόλογα είναι η εύκολη οδός εξόδου από την κρίση. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι η δέσμευση ότι όσοι έχουν χρέη θα τα αποπληρώσουν. Ενα από τα προβλήματα, από τους κινδύνους αν προτιμάτε, τους τελευταίους μήνες στην Ελλάδα είναι ότι ο λαός και η κυβέρνηση πίστεψαν ότι υπάρχει εύκολη διέξοδος. Αυτό τράβηξε την προσοχή από την εφαρμογή του προγράμματος με σκοπό την εξεύρεση “εύκολων” οικονομικών λύσεων. Αυτό είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα. Νομίζω ότι αυτό το οποίο είναι κρίσιμο σήμερα είναι να παραμείνει η Ελλάδα δεσμευμένη στο πρόγραμμα προσαρμογής, ίσως να κάνει και ένα βήμα παραπάνω. Είναι ο μόνος τρόπος να είστε αξιόπιστοι έναντι των ευρωπαίων εταίρων και των αγορών».

«Συναίνεση διότι διακυβεύεται η αξιοπιστία σας»

- Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, οι οποίες επίσης έχουν πρόγραμμα προσαρμογής, τα πάνε καλύτερα;

«Εφαρμόζουν πιστά το πρόγραμμα και στην Πορτογαλία έχουν ανακοινώσει ορισμένα περαιτέρω μέτρα. Υπάρχει επίσης σε αυτές τις δύο χώρες μια διακομματική συναίνεση που λείπει από την Ελλάδα. Το πρόγραμμα θα διαρκέσει πάνω από έναν χρόνο. Είναι κρίμα που η ελληνική αντιπολίτευση δεν προσφέρει στήριξη ώστε η ελληνική οικονομία να κάνει όσα πρέπει τα επόμενα χρόνια για να εξέλθει της κρίσεως».

- Κάποιοι λένε «ας πάμε σε εκλογές και να επιβληθεί η συναίνεση μέσω της κάλπης»...

«Τα πολιτικά κόμματα πρέπει να βάλουν το συμφέρον της Ελλάδας πάνω από τα δικά τους. Αυτό που πρέπει να κάνει η Ελλάδα δεν πρόκειται να αλλάξει όπως έδειξαν και οι περιπτώσεις της Ιρλανδίας και της Πορτογαλίας. Εκεί έγιναν εκλογές, η αντιπολίτευση κέρδισε και κατέληξε να εφαρμόζει το ίδιο πρόγραμμα. Είναι αυταπάτη να πιστεύετε ότι μπορούν να αλλάξουν οι δεσμεύσεις που έχει αναλάβει η χώρα σας. Διακυβεύεται η αξιοπιστία της και κανένας δεν μπορεί να παίζει με αυτό».   ΒΗΜΑ 16/2/2011