Η αλήθεια για την Παλαιστίνη
Το βιβλίο “Η ιστορία της σύγχρονης Παλαιστίνης”, όπως γράφει ο συγγραφέας του, Ιλάν Παπέ, στην εισαγωγή: “είναι γραμμένο από κάποιον που υιοθετεί τη συμπάθεια έναντι του αποικιοκρατούμενου και όχι του αποικιοκράτη, που συμπάσχει με τους κατακτημένους και όχι με τους κατακτητές, και παίρνει το μέρος των εργατών και όχι των αφεντικών.” Ο Ιλάν Παπέ είναι ισραηλινός ιστορικός που μέχρι το 2007 δίδασκε στο πανεπιστήμιο της Χάιφα. Αναγκάστηκε να φύγει από το Ισραήλ και να διδάσκει πλέον στη Βρετανία, κάτω από την πίεση που δεχόταν για τη φιλοπαλαιστινιακή του στάση. Αναφέρεται συνήθως ως ένας από τους “νέους Ιστορικούς”, όπως αποκαλούν τη γενιά αυτή των ισραηλινών ιστορικών που αξιοποίησαν τη δημοσιοποίηση ως τότε απόρρητων αρχείων από τη δεκαετία το 1980 και μετά και άρχισαν να αρθρώνουν επιστημονικό λόγο που απομακρυνόταν από το σιωνισμό. Ομως ο Ιλάν Παπέ είναι κάτι παραπάνω από αυτό. Είναι γνήσιος αντισιωνιστής που υποστήριξε την καμπάνια βρετανών πανεπιστημιακών για μποϊκοτάζ σε βάρος των ισραηλινών πανεπιστήμιων και πάνω από όλα είναι από τους λίγους υπερασπιστές του δικαιώματος των παλαιστίνιων προσφύγων να επιστρέψουν στα κλεμμένα εδάφη του 1948.

Το βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κέδρος είναι λοιπόν σημαντικό για δύο λόγους. Πρώτον γιατί αποτελεί την πιο πλήρη ιστορία της Παλαιστίνης που κυκλοφορεί στα ελληνικά. Δεύτερον γιατί είναι μια θεμελίωση της στάσης του Παπέ που έχει μεγάλη αξία ακριβώς γιατί είναι Ισραηλινός. Τα γραπτά του Παπέ έχουν πολύ μεγάλη διαφορά από αυτούς που συνήθως αποκαλούνται “ειρηνιστές Ισραηλινοί”. Δεν ψάχνει να βρει την αλήθεια “κάπου στη μέση”, ούτε ισχυρίζεται ότι θα αφήσει τους εθνικισμούς στην άκρη. Αντίθετα προσπαθεί να ξαναστήσει την ιστορία στα πόδια της μέσα από τα γεγονότα, ερμηνεύοντας ταυτόχρονα και τα γεγονότα και τους εθνικισμούς.

Αυτή η επισήμανση έχει σημασία, γιατί προβάλλεται ως ειρηνιστική στάση αυτή που προτείνει να “αφήσουμε την ιστορία πίσω και να μη μας καθορίζει για το παρόν” και να “βρουμε μια βιώσιμη λύση τώρα”. Η άποψη αυτή καταλήγει να σβήνει όλα τα εγκλήματα του Ισραήλ και να απαιτεί από τους Παλαιστίνιους να συμβιβαστούν. Ο Παπέ κινείται σε διαφορετικό δρόμο και αναδεικνύει δύο παράγοντες που συνήθως λείπουν από την αφήγηση. Ο πρώτος είναι ο σιωνισμός ως αποικιακό σχέδιο. Η ιδεολογία ότι οι Εβραίοι έπρεπε πάση θυσία να αποκτήσουν ένα δικό τους εθνικό κράτος, ξέφυγε από το να είναι ένας “εθνικισμός” και έγινε “αποικιακό σχέδιο” όταν προσδιορίστηκε συγκεκριμένα ότι το κράτος αυτό έπρεπε να ιδρυθεί στην Παλαιστίνη, μια χώρα που ήδη κατοικούνταν.

Κάνοντας αυτή την αναδρομή, ο Παπέ αναδεικνύει σημαντικά στιγμιότυπα. Για παράδειγμα φέρνει στο φως το ρόλο που έπαιζε η Histadrut, η σιωνιστική εργατική συνομοσπονδία, διαλύοντας τις πραγματικές προσπάθειες εργατικής αλληλεγγύης. Στόχος των εβραίων συνδικαλιζόμενων σύμφωνα με την Histadrut: “Δεν είναι να συναδελφωθούν μέσω της αμοιβαίας βοήθειας με τους Αραβες εργάτες, αλλά να βοηθήσουν στη θωράκιση του σιωνιστικού σχεδίου για τη χώρα”.

Το δεύτερο σημείο που αναδεικνύει ο Παπέ είναι η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ και ο πόλεμος του 1948. Η ίδρυση του κράτους του Ισραήλ κατά τον Παπέ ήταν αδιαχώριστη από την εθνοκάθαρση σε βάρος των Παλαιστίνιων: “Από τους 850.000 Παλαιστίνιους που ζούσαν στα εδάφη τα οποία ορίστηκαν από τον ΟΗΕ ως επικράτεια του εβραϊκού κράτους μόνο 160.000 παρέμειναν μέσα ή κοντά στη γη και στις εστίες τους. Αυτοί που παρέμειναν έγιναν η παλαιστινιακή μειονότητα του Ισραήλ. Οι υπόλοιποι εκδιώχθηκαν ή έφυγαν υπό την απειλή της εκδίωξης και λίγες χιλιάδες σφαγιάστηκαν”.

Ο Παπέ εξηγεί ότι αυτός ο σχεδιασμός δεν ήταν ένα “ατύχημα” της λάθος εφαρμογής των συμφωνιών του ΟΗΕ αλλά η κατεύθυνση στην οποία στόχευαν οι σιωνιστές τουλάχιστον από τα τέλη της δεκαετίας του '30. Ηταν το σύνθημα: “Γη, περισσότερη γη!” που σήμαινε αναγκαστικά λιγότεροι Παλαιστίνιοι.

Ομως ο Παπέ τονίζει ότι σημαντικότερο δεν είναι το πραγματικό έγκλημα που συνέβη το 1948, αλλά η αντιμετώπιση του εγκλήματος, η επιλογή από τον ΟΗΕ και όλες τις μεγάλες δυνάμεις να συγχωρέσουν αυτό το έγκλημα. Ο Παπέ αντίθετα θεωρεί ότι αν δεν έχεις μια ξεκάθαρη αντιμετώπιση του μεγάλου εγκλήματος δεν μπορείς να καταλάβεις ούτε τον πόλεμο του 1967, ούτε την αποτυχία του Οσλο το 1993, ούτε τα σημερινά γεγονότα.

Ο Παπέ είναι από τους πιο οξυδερκείς επικριτές της λεγόμενης λύσης των δύο κρατών: “Η τραγωδία της Παλαιστίνης είναι ότι το επόμενο σχέδιο ειρήνης, όποτε εμφανιστεί θα βασίζεται πάλι στην εσφαλμένη υπόθεση ότι ειρήνη σημαίνει απόσυρση των ισραηλινών στα σύνορα του 1967 και ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους δίπλα τους”. Αντίθετα λέει: “Η αναγνώριση της ίδιας της πράξης της αποστέρησης, με την αποδοχή κατ' αρχήν του δικαιώματος επιστροφής των Παλαιστίνιων προσφύγων θα μπορούσε να είναι μια κρίσιμη ενέργεια που ανοίγει την πύλη προς μια διέξοδο από τη σύγκρουση”.