Η ΠΟΛΙΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΑΣ

Του ΧΡΗΣΤΟΥ ΓΕΩΡΓΙΟΥ*
Η επιστήμη της Βιολογίας αποτελεί πεδίο πολιτικο-ιδεολογικών μαχών περισσότερο από κάθε άλλη, γιατί είναι η επιστήμη της ζωής και του ανθρώπου. Κι αυτό, διότι οι εκάστοτε κρατούντες (πολιτικοί και κεφάλαιο) τη χρησιμοποιούν ως πανίσχυρο ιδεολογικό εργαλείο επιβολής τους για να αποδεχθούμε μοιρολατρικά τη θέση μας στην κοινωνία. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η Θεωρία της Εξέλιξης μέσω φυσικής επιλογής, του περίφημου βρετανού φυσιοδίφη Κάρολου Δαρβίνου (1809-1882) -παράλληλα με την ανεκτίμητη συνεισφορά της στη ραγδαία ανάπτυξη της σύγχρονης Βιολογίας.

Οι ιδέες του και οι μετέπειτα διαστρεβλώσεις τους χρησιμοποιήθηκαν για την πολιτικοποίηση της Βιολογίας σε βαθμό που να αντιμάχεται την πολιτική χειραφέτηση του ανθρώπου έως και σήμερα.

*Ο Δαρβίνος επηρέασε τις δυτικές κοινωνίες σε δύο ιδεολογικο-φιλοσοφικά επίπεδα:

 Επληξε καίρια την εβραιο-χριστιανική αντίληψη για τη δημιουργία του έμβιου κόσμου, αποκαθηλώνοντας το Θεό από δημιουργό του ανθρώπου κι εξηγώντας την προέλευσή του ως εξέλιξη από προϋπάρχοντες απλούστερους οργανισμούς -γι' αυτόν το λόγο ιερατείο και κυβερνήσεις άμεσα/έμμεσα εμποδίζουν τη διδασκαλία της θεωρίας της εξέλιξης στα σχολεία μας ακόμη και μέχρι σήμερα.

 Συντέλεσε στην εμφάνιση πολιτικών ιδεολογιών που παρείχαν ψευδοεπιστημονική νομιμοποίηση στην ευγονική και, με συγκαλυμμένη μορφή σήμερα, στον κοινωνικό και φυλετικό ρατσισμό.

*Βασικές ιδέες του Δαρβίνου αξιοποιήθηκαν για την ανάπτυξη της αντιδραστικής ιδεολογίας του Κοινωνικού Δαρβινισμού, κάτι που φαίνεται και από τον τίτλο του σπουδαιότερου έργου του, «Για την καταγωγή των ειδών μέσω της φυσικής επιλογής», ή η προφύλαξη των ευνοημένων φυλών στον αγώνα για την ύπαρξη. Στο άλλο σημαντικό έργο του, «Η προέλευση του ανθρώπου», υποστηρίζει την ύπαρξη μιας ιεραρχίας στις φυλές ως προκύψασας εξελικτικά μέσω της φυσικής επιλογής: στις κατώτερες φυλές κατατάσσει τους «άγριους» Αφρικανούς, Ινδιάνους κ.ά., και στις ανώτερες τους «πολιτισμένους» Ευρωπαίους. Το ίδιο πίστευε και για τους ανθρώπους γενικά, τους οποίους διέκρινε σε πνευματικά ανώτερους και κατώτερους.

*Αυτές οι απόψεις του επηρεάστηκαν κυρίως από τον κοινωνικο-πολιτικό του περίγυρο. Οντας παντρεμένος με την ξαδέλφη του μεγαλοβιομήχανου πολυτελών κεραμικών J. Wedgewood, επηρεάστηκε από την ιεραρχική στατικότητα που ήθελε να επιβάλει η τότε αστική τάξη στη βρετανική κοινωνία προκειμένου να παγιώσει την εξουσία της. Επίσης, επηρεάστηκε και από το Δοκίμιο για την Αρχή του Πληθυσμού του Τ. Malthus (θεωρούσε τον υπερπληθυσμό ως αιτία των ανταγωνισμών), απ' όπου δανείστηκε και την ιδέα του «αγώνα για την επιβίωση».

*Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός επιδιώκει την πολιτική εφαρμογή της θεωρίας της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου στην κοινωνία.

Θεωρεί ότι οι άνθρωποι γεννιούνται άνισοι και με διαφορετικές «έμφυτες» (γενετικές) ικανότητες («ανώτερες» και «κατώτερες»), και ότι η ζωή είναι ένας αμείλικτος «αγώνας για επιβίωση». Ετσι, θεωρεί ως φυσικό, βιολογικό νόμο το ότι «οι πιο ικανοί» πλουτίζουν, κατέχουν, διευθύνουν επιχειρήσεις και κρατούν τους μοχλούς της οικονομικής και πολιτικής εξουσίας, και ότι οι «λιγότερο ικανοί» είναι εκτελεστικά όργανα ή φτωχοί και άνεργοι ανάξιοι επιβίωσης.

*Η «επιβίωση του ικανότερου» είναι ιδέα του Η. Spencer, που θα συνδέσει τον Κοινωνικό Δαρβινισμό με την οικονομική και πολιτική ασυδοσία και με τις ρατσιστικές ιδέες και την ευγονική. Η τελευταία ως δόγμα θεμελιώθηκε από τον εξάδελφο του Δαρβίνου, F. Galton, προκειμένου να βελτιωθεί η «βρετανική φυλή» μέσω αποθάρρυνσης της αναπαραγωγής των λιγότερο ικανών και με χαμηλή ευφυΐα. Μαζί του θα συμφωνήσει και ο Δαρβίνος (στο βιβλίο του «Η προέλευση του ανθρώπου»), υποστηρίζοντας ότι «τα μέλη του ενός και του άλλου φύλου θα έπρεπε να αποφεύγουν να παντρεύονται σε περίπτωση κατωτερότητας, σωματικής ή πνευματικής». Από το σημείο αυτό, ήταν θέμα χρόνου η έλευση του ευγονικού χιτλερισμού της Αριας Φυλής, όπως και του ρατσισμού σε παγκόσμιο επίπεδο -που δυστυχώς τον υφίστανται έως σήμερα οι μετανάστες στη χώρα μας και στη Δύση.

*Συγκαλυμμένη εξέλιξη του Κοινωνικού Δαρβινισμού αποτέλεσε η νεοδαρβινική ιδεολογία της Κοινωνιοβιολογίας (του Ε.Ο. Wilson) -Εξελικτικής Ψυχολογίας (των R. Dawkins και S. Pinker) επί το ηπιότερο. Αφού πρώτα οι κοινωνιοβιολόγοι στιγματίζουν τα ζώα και τις συμπεριφορές τους με ανθρωποκεντρικούς χαρακτηρισμούς όπως «άγριος», «επιθετικός», «αρχηγός», «εργάτης», «βασίλισσα», «υποτελής» κ.λπ., τους επανασυσχετίζουν με την «ανθρώπινη φύση» με ψευδοεπιστημονικά κυκλικά επιχειρήματα βιολογικού αναγωγισμού, παραβλέποντας βασικές γνώσεις βιοχημείας και το ότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος δικτυώνεται διανοητικά μετά τη γέννηση και σε απόκριση στο κοινωνικό περιβάλλον.

*Ετσι, υποστηρίζουν ότι και οι άνθρωποι συμπεριφέρονται και ταξινομούνται στην κοινωνία με παρόμοιο τρόπο με τα ζώα· ότι δηλαδή οι υφιστάμενες μορφές οικονομικής και πολιτικής οργάνωσης και ιεραρχίας της καπιταλιστικής κοινωνίας είναι ανάλογες του τρόπου με τον οποίο «οργανώνουν» τη ζωή τους και άλλα έμβια όντα όπως οι μέλισσες και οι πίθηκοι. Παράλληλα, βιολογικοποιούν, ιατρικοποιούν, αποκοινωνικοποιούν και αποπολιτικοποιούν κάθε είδους ατομική συμπεριφορά και δραστηριότητα, εφευρίσκοντας γονίδια για κάθε περίσταση («ταλέντων», «χαρισμάτων», ευφυΐας, επιχειρηματικότητας, θρησκοληψίας, αυτοκτονικής τάσης, ομοφυλοφιλίας, τζόγου, παιδεραστίας, ναρκομανίας, γυναικείας κατωτερότητας, κατάθλιψης και λοιπών διαταραχών κ.ά.).

*Ο Δαρβίνος για τις ρατσιστικές αντιλήψεις του είχε το ελαφρυντικό της περιορισμένης εξέλιξης των βιολογικών επιστημών στην εποχή του. Οι κοινωνιοβιολόγοι, έχοντας διαψευστεί από την κατάρρευση της ζουγκλοειδούς οικονομίας της αγοράς που παρουσιάζουν ως... βιολογικό νόμο, είναι ικανοί να εφεύρουν ακόμη και γονίδια ανίκανου γκόλντεν μπόι, πολιτικού, τραπεζίτη, κ.λπ., για να δικαιολογήσουν την παταγώδη αποτυχία τής ιεραρχικά και κοινωνικο-ρατσιστικά οργανωμένης καπιταλιστικής οικονομίας!

* Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι καθηγητής Βιοχημείας, στο Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.
ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ - 15/02/2009