Του ΠΕΡΙΚΛΗ ΚΟΡΟΒΕΣΗ*
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, Κράτος και Βία είναι αδέρφια. Σύμφωνα με τον Αισχύλο, αυτό το εξουσιαστικό ζευγάρι μόνο είχε τη δύναμη να αλυσοδέσει τον Προμηθέα. Το έγκλημά του ήταν τρομερό. Εκλεψε περιουσιακό στοιχείο των θεών, τη φωτιά, και την έδωσε στους ανθρώπους. Αν ζούσε σήμερα ο Προμηθέας, ίσως το ξανασκεφτόταν. Οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν αυτή την ευεργετική ενέργεια για να δημιουργήσουν όπλα μαζικής καταστροφής, αιματηρούς πολέμους και σφαγές και η βία από τη μυθολογία πέρασε στην Ιστορία και έγινε αποκλειστικό προνόμιο της κρατικής εξουσίας.
Οταν έγραφε ο Αισχύλος την τριλογία του Προμηθέα, δεν υπήρχαν κράτη με την έννοια που τα εννοούμε σήμερα, αλλά εντούτοις πρόλαβε τον Μαξ Βέμπερ. Το κράτος αποκτάει το μονοπώλιο της φυσικής βίας, την οποία κατοχυρώνει νομικά και μόνο το κράτος έχει το δικαίωμα να δολοφονεί (νόμιμη θανατική ποινή), να ασκεί βία εναντίον οποιασδήποτε κοινωνικής ομάδας και να ποινικοποιεί τη βία σε όλους τους άλλους κοινωνικούς φορείς ή σε διάφορα πεδία δράσης. Στην καλύτερη περίπτωση, αυτό έγινε για να ελεγχθεί η βία και να υπάρχουν συνταγματικές εγγυήσεις με το αντίστοιχο νομικό οπλοστάσιο για τον περιορισμό της. Αλλά η βία του κράτους, φανερή ή κρυφή, υπάρχει πάντα ως συστατικό του στοιχείο.
Εντούτοις η βία δεν ξεριζώθηκε από την κοινωνική συνείδηση. Οπως έδειξε η Χάνα Αρεντ μελετώντας την εμπειρία του ναζισμού, η «κοινοτοπία του κακού» προϋπήρχε της ναζιστικής ιδεολογίας. Απλώς κάτω από αυτό το καθεστώς βρήκε διέξοδο. Οι ναζί εγκληματίες πολέμου, όπως ο Αϊχμαν, ήταν απλώς γραφειοκράτες που έκαναν το καθήκον τους. Οπως και οι φρικαλέες πράξεις των ναζί στρατιωτών δεν έγιναν από ανθρωπόμορφα τέρρατα αλλά από τον άνθρωπο της διπλανής μας πόρτας. Το ίδιο ήταν και οι βασανιστές της χούντας. Συχνά φιλήσυχοι νοικοκυραίοι και οικογενειάρχες.
Η ελληνική κοινωνία δεν είναι πια ίδια με αυτή που ξέραμε.
Τουλάχιστον την τελευταία δεκαετία ζούμε τη βία ως ένα ενδημικό φαινόμενο της καθημερινότητάς μας. Και το βλέπουμε παντού. Από τη βία των οδηγών στη βία των συναλλαγών, στη διάθεση για αυτοδικία που ακούγεται φυσιολογικά σε κάθε τραπέζι (θα πάω να του σπάσω τα μούτρα), στις αστικές ή οικογενειακές διαφορές. Και αν οι κοινωνικές συνθήκες δημιουργήσουν κάποιες προϋποθέσεις (ανεργία, φτώχεια, αποκλεισμός), τότε έχουμε παραβατικότητα και εγκληματικότητα. Ή ακόμα μορφές οργανωμένης βίας που μπορεί να φτάνουν σε συμπεριφορές παθολογικού χαρακτήρα. Ολοι εναντίον όλων, η βία για τη βία, άσχετα από τα αποτελέσματα που φέρνει. Να μη μιλήσουμε εδώ για μαφίες, οργανωμένο έγκλημα, οργανωμένο χουλιγκανισμό ή ακόμα για πολιτική βία που στην ουσία αναιρεί την πολιτική. Η βία, στην όποια της μορφή και τηρουμένων των σχετικών αναλογιών, δεν ήταν ποτέ επαναστατική. Ηταν εξουσιαστική γιατί αναιρεί το επιχείρημα και τον διάλογο και υποτάσσει την αντίπαλη άποψη με την εξουσία της βίας. Η βία του Ισραήλ και η βία της Χαμάς δεν συμψηφίζονται και ούτε μπορούν να έχουν κάποια σύγκριση. Αλλά σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία και από τις δύο πλευρές υπάρχουν παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτό που διαφέρει είναι η κλίμακα. Αλλο 13 θύματα και άλλο 1.300. Αλλά με μια λογική αντιπολεμική και μη βίαιη όλοι τους είναι άνθρωποι και έχουν τα ίδια δικαιώματα.
Ησημερινή κατάσταση της βίας στη χώρα μας μοιάζει να βρίσκεται εκτός κοινωνικού ελέγχου. Και η κυβέρνηση, αντί να ψάξει να βρει τα βαθύτερα αίτια και αυτά να θεραπεύσει, ασχολείται με τα επιφαινόμενα. Τα μέτρα που έχουν αναγγελθεί από την κυβέρνηση, είναι στη λογική του «μεγάλου τσαμπουκά», δηλαδή στη χρήση ακόμα μεγαλύτερης βίας από την πλευρά των κατασταλτικών μηχανισμών, που σίγουρα θα τροφοδοτήσουν φαινόμενα μεγαλύτερης βίας. Και ίσως αυτά τα μέτρα να αποδειχτούν η αχίλλειος πτέρνα της Ν.Δ.
* Συγγραφέας-βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Α' Αθηνών perkor29@gmail.com
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 20/03/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου