Η Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς

Εκπρόσωποι 44 χωρών καθόρισαν το μεταπολεμικό σύστημα
διεθνούς οικονομικής διακυβέρνησης που διήρκεσε περίπου 30 χρόνια
67 χρόνια πριν
Ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος ακόμη μαινόταν, όταν από την 1η έως την 22α Ιουλίου 1944, στο ξενοδοχείο «Μάουντ Ουάσιγκτον» του Μπρέτον Γουντς, μιας δασώδους περιοχής στο Νιου Χαμσάιρ των ΗΠΑ, 44 κράτη συμμετείχαν στη νομισματική και χρηματοπιστωτική συνδιάσκεψη που θα καθόριζε τον χαρακτήρα της παγκόσμιας οικονομίας στον μεταπολεμικό κόσμο. Ανάμεσα στους στόχους ήταν η ανοικοδόμηση χωρών και η αποφυγή των παγίδων του Μεσοπολέμου, με έμφαση στη διατήρηση ανοιχτών αγορών. Αξονας έπρεπε να είναι η διεθνής συνεργασία. Στη Διάσκεψη του Μπρέτον Γουντς, όπως έμεινε στην Ιστορία, αποφασίστηκε έτσι η δημιουργία της Παγκόσμιας Τράπεζας, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, της GATT -η οποία το 1995 αντικαταστάθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου- καθώς και η υιοθέτηση συστήματος σταθερών συναλλαγματικών ισοτιμιών, γνωστού αργότερα και ως συστήματος του Μπρέτον Γουντς. Οι δεκαετίες του 1950 και του 1960 γνώρισαν ευημερία και ανάπτυξη. Ωστόσο, λόγω της στήριξής του στο δολάριο, το σύστημα περιείχε ήδη από τη γέννησή του στοιχεία αστάθειας. Αυτά εντάθηκαν με τον πόλεμο στο Βιετνάμ και το 1971 ο Νίξον ανακοίνωσε την παύση μετατρεψιμότητας του δολαρίου σε χρυσό. Το νέο καθεστώς ήταν πλέον αυτό των κυμαινόμενων ισοτιμιών και το σύστημα του Μπρέτον Γουντς παρελθόν. Φορείς, όμως, που προέκυψαν από τη συνδιάσκεψη του 1944, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ, συνεχίζουν τη λειτουργία τους και σήμερα.
Το αμερικανικό Σχέδιο Γουάιτ και το βρετανικό Σχέδιο Κέινς
Παρά τη συντονισμένη προετοιμασία της συνδιάσκεψης δεν έλειψε η αγωνία για το τελικό αποτέλεσμα. Ηνωμένες Πολιτείες και Βρετανία αναμετρήθηκαν σχετικά με το μέλλον στη διάρκεια της συνδιάσκεψης, με τις ΗΠΑ, βέβαια, να κερδίζουν τελικά. Η Βρετανία κατέθεσε το Σχέδιο Κέινς, το οποίο προέβλεπε τη δημιουργία ενός λογιστικού νομίσματος, που ο Τζον Μέιναρντ Κέινς αποκάλεσε «μπάνκορ». Το νόμισμα αυτό θα μπορούσε, σύμφωνα με το σχέδιο του Κέινς, να εξελιχθεί σε μελλοντικό παγκόσμιο νόμισμα, στο οποίο θα δανειοδοτούνταν ειδικά φτωχότερες χώρες. Το εναλλακτικό, αμερικανικό σχέδιο του Χάρι Ντέξτερ Γουάιτ απέβλεπε στην επιβεβαίωση της ισχύος του δολαρίου μεταπολεμικά και δεν ήθελε άλλο κοινό νόμισμα διενέργειας και τακτοποίησης των διεθνών πληρωμών.

Πιο συγκεκριμένα, κατά τον Κέινς χρειαζόταν ένα συντονισμένο σχέδιο μακράς πνοής και αποφυγής των δεινών του μεσοπολέμου. Κατά τον ίδιο έπρεπε να δημιουργηθεί μία Διεθνής Ενωση Συμψηφισμών που θα ήταν τράπεζα και οίκος συμψηφιστικών πράξεων ταυτόχρονα. Διεθνή χρέη θα τακτοποιούνταν σε πολυμερή βάση με όλα τα συμμετέχοντα μέλη να συμβάλλουν στην επίλυσή τους. Πρόσκαιρα ελλειμματικές χώρες θα μπορούσαν να δανείζονται σε μπάνκορ, νόμισμα προσδεδεμένο στον χρυσό, που θα μπορούσε στην πορεία του χρόνου να μετεξελιχθεί σε παγκόσμιο νόμισμα. Η Ενωση θα έπρεπε να αποτρέπει με κατάλληλους χειρισμούς, είτε επίμονα ελλείμματα είτε συνεχή πλεονάσματα ισοζυγίων πληρωμών, εξασφαλίζοντας μακροχρόνια παγκόσμια ισορροπία εξωτερικών λογαριασμών όλων των κρατών-μελών του συστήματος.

Το Σχέδιο Γουάιτ δεν ήταν τόσο φιλόδοξο. Αποτύπωνε την πιστοποίηση της ισχύος του δολαρίου από τη διεθνή κοινότητα και διατύπωνε ένα ελάχιστο θεσμικό πλαίσιο παρέμβασης που θα εγγυόταν τη διαφύλαξη ισορροπίας της παγκόσμιας οικονομίας σε περίπτωση κλυδωνισμού. Δεν λάμβανε υπόψη τη μακροχρόνια περίοδο όπως στο Σχέδιο Κέινς.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 13-2-2011