Το «σύνδρομο της Βαϊμάρης» πάνω από το Βερολίνο

Τα δύο μεγάλα κόμματα ψήφισαν συνταγματική ρύθμιση σύμφωνα με την οποία η ομοσπονδιακή κυβέρνηση καλείται να μειώσει ως το 2016 το χρέος στο 0,35% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος

ΒΕΡΟΛΙΝΟ Το νόμισμα είναι η ψυχή τους. Οι Γερμανοί δίνουν τόσο μεγάλη σημασία στο χρήμα όσο οι Ελληνες στις ιστορικές ονομασίες όπως «Μακεδονία». Πίσω από τη μάλλον αντιπαθητική αυτή «παραδοπιστία» κρύβεται όμως ένα ιστορικό τραύμα: ο υπερπληθωρισμός στην πολύπαθη «Δημοκρατία της Βαϊμάρης», αποτέλεσμα των τεράστιων χρεών που κληροδότησε στο κράτος ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Τότε που η ισοτιμία του μάρκου έναντι του δολαρίου εκτοξευόταν καθημερινά σαν πύραυλος στα ύψη για να φθάσει από 10 εκατ. μάρκα προς 1 δολάριο στις αρχές Σεπτεμβρίου του 1923 στα 160 εκατ. προς 1 στο τέλος του ίδιου μήνα, σε 1 τρισ. προς 1 λίγο αργότερα, με αποτέλεσμα να εξανεμισθούν οι οικονομίες εκατομμυρίων καταθετών. «Από τότετο σταθερό νόμισμα έγινε έμμονη ιδέα στους Γερμανούς» γράφει ένας ιστορικός. Η Γερμανία έγινε έτσι μεταπολεμικά η μοναδική οικονομική υπερδύναμη που διακανονίζει το χρέος της μέσω του Συντάγματος.

Η πρόσφατη συνταγματική ρύθμιση, που ισχύει από τον Μάιο του 2009, επιτάσσει ότι- αρχής γενομένης από το 2011 - η χώρα θα πρέπει να μηδενίσει εντός ολίγων ετών το νέο ετήσιο χρέος της: το ομοσπονδιακό κράτος ως το 2016, τα κρατίδια ως το 2020. Για τα τελευταία η ρύθμιση έχει απόλυτο χαρακτήρα· το ομοσπονδιακό κράτος, αντίθετα, θα μπορεί να κάνει και μελλοντικά χρέη, που δεν θα πρέπει όμως να υπερβαίνουν το 0,35% του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος. Εξαιρέσεις προβλέπονται επίσης για τις περιπτώσεις φυσικών καταστροφών ή βαριών οικονομικών υφέσεων. Ο γενικός κανόνας είναι: σε εποχές ευνοϊκής συγκυρίας ο προϋπολογισμός θα πρέπει να παράγει πλεονάσματα, τα οποία θα συμψηφίζονται με τα ελλείμματα στα χρόνια ύφεσης- έτσι ώστε στο τέλος ενός οικονομικού κύκλου το έλλειμμα να φθάνει στο μηδέν.

Η ρύθμιση αυτή, η οποία ψηφίστηκε από την προηγούμενη κυβέρνηση Χριστιανοδημοκρατών- Σοσιαλδημοκρατών και επικυρώθηκε από τα δύο τρίτα των βουλευτών στην Κάτω και Ανω Βουλή (Βundestag και Βundesrat), ακολουθεί πλήρως τη λογική του ευρωπαϊκού Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης που επιτάσσει τον μηδενισμό των δημόσιων ελλειμμάτων. Ανάλογη ήταν και η αντίδραση πολλών αναλυτών. «Πρόκειται για το άκρον άωτον της νεοφιλελεύθερης λογικής» έλεγε ένας από αυτούς. «Το κράτος βάζει στα χέρια του χειροπέδες, την ίδια στιγμή που απελευθερώνει εντελώς τα χέρια των ιδιωτών επενδυτών».

Τα αποτελέσματα της ρύθμισης, προειδοποιούν οι ίδιοι, θα είναι μοιραία για τη γερμανική οικονομία. «Τα γερμανικά νοικοκυριά εξοικονομούν κάθε χρόνο 120 δισ. ευρώ» λέει ο εκ των «σοφών» της γερμανικής οικονομικής επιστήμης Πέτερ Μπόφινγκερ. «Από τη στιγμή που η Γερμανία βάλει φρένο στην έκδοση ομολόγων, οι καταθέτες θα στραφούν αναγκαστικά προς τα αμερικανικά. Το αποτέλεσμα θα είναιοι Γερμανοί να χρηματοδοτούν τα δημόσια προγράμματα του Ομπάμααντί για τα γερμανικά».

Η σύναψη χρεών, προσθέτει, δεν αποτελεί εκ προοιμίου «αμαρτία». Ενα χρέος μπορεί να αποβεί κερδοφόρο, αν το μέρισμα που αποδίδει είναι μεγαλύτερο από τους τόκους που εξυπηρετεί. Αυτό συμβαίνει, λέει, με δάνεια που συνάπτονται για δημόσια έργα, όπως για νοσοκομεία και δρόμους ή για την Παιδεία. «Η Γερμανία πληρώνει σήμερα τόκο ύψους 3% για τα χρέη της·οι επενδύσεις στο ανθρώπινο κεφάλαιο, όμως, όπως στην έρευνα και στην Παιδεία, αποδίδουν κέρδη ύψους 10% και πλέον» τονίζει.
ΒΗΜΑ 6-2-2011