Το «κρυφό» Γκουαντάναμο

Η περίπτωση του Λιβανέζου επιχειρηματία, που ως ύποπτος δωροδοκίας εστάλη σε στρατιωτική φυλακή χωρίς διευκρινίσεις, δεν είναι μοναδική για το Μπαγκράμ. Σύμφωνα με τον Αμερικανό ειδικό σε θέματα στρατιωτικού δικαίου και καθηγητή στο Γέιλ, Γιουτζίν Φιντέλ, «πρόκειται για το λησμονημένο, δεύτερο Γκουαντάναμο, το οποίο έχει ανάγκη ακόμη και η κυβέρνηση Ομπάμα».

Τόπος βασανιστηρίων

Το Μπαγκράμ, η μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική φυλακή εκτός ΗΠΑ, ήταν εξ αρχής χειρότερο απ' ό,τι το Γκουαντάναμο, διατείνεται η Νεοϋορκέζα νομικός Τίνα Φόστερ, «ένας τόπος βασανιστηρίων».

Ιδρύθηκε το 2002 στις εγκαταστάσεις της παλιάς ρωσικής αεροπορικής βάσης και βρίσκεται ΒΑ της Καμπούλ. Σήμερα διαθέτει μεγάλα κελιά με θέση για 25-30 κρατουμένους στο καθένα, ενώ συνολικά μπορεί να «φιλοξενήσει» έως και 1.000 τροφίμους. Για την επέκτασή της, μάλιστα, εγκρίθηκε πρόγραμμα 60 εκατ. δολαρίων.

Αντίθετα με το Γκουαντάναμο, το Μπαγκράμ βρίσκεται στο... πεδίο της μάχης. Ωστόσο, όλοι οι κρατούμενοί του δεν συνελήφθησαν στο Αφγανιστάν. Πολλοί ύποπτοι για τρομοκρατική δράση προέρχονται από αναπτυσσόμενες χώρες, αλλά όλοι θεωρούνται «μαχητές του εχθρού» και όχι αιχμάλωτοι πολέμου, που θα υπόκεινταν στις διατάξεις της Συνθήκης της Γενεύης. «Οι συνθήκες κράτησης κάνουν το Γκουαντάναμο να φαίνεται συμπαθητικό ξενοδοχείο» είναι η μαρτυρία του στρατιωτικού εισαγγελέα Στιούαρντ Κάουτς, που επισκέφθηκε και τις δύο φυλακές.

Εξ αρχής η συγκεκριμένη φυλακή ιδρύθηκε ως τόπος «μετανοίας». Πρώην τρόφιμοι κατήγγειλαν στέρηση ύπνου και ποικίλες κακοποιήσεις, ενώ γνωστές είναι τουλάχιστον δύο περιπτώσεις θανάτου κρατουμένων λόγω βασανιστηρίων. Οι κακοποιήσεις κρατουμένων στο Αμπού Γράιμπ του Ιράκ είχαν ως πρότυπο το Μπαγκράμ, διαπίστωσε στρατιωτική έρευνα.

Απαγόρευση στα ΜΜΕ

Μέχρι σήμερα ελάχιστες φωτογραφίες του Μπαγκράμ έχουν δει το φως της δημοσιότητας και σε δημοσιογράφους δεν επετράπη ποτέ η είσοδος. Αγνωστος είναι ο πραγματικός αριθμός των κρατουμένων. Σήμερα, υπολογίζονται σε 600, σχεδόν τριπλάσιοι απ' ό,τι στο Γκουαντάναμο. Πολύ πρόσφατη -και μη δημοσιευμένη- έκθεση του Πενταγώνου αφήνει να εννοηθεί πως οι 400 θα μπορούσαν ν' απελευθερωθούν αμέσως λόγω έλλειψης στοιχείων ενοχής. Μέχρι τώρα οι κρατούμενοι δεν είχαν καμία νομική κάλυψη και συχνά παραμένουν εκεί για χρόνια χωρίς να γνωρίζουν τον λόγο και χωρίς φυσικά να υπάρχει κανένα επιβαρυντικό στοιχείο εναντίον τους.

Η νέα -ανεπίσημη- γραμμή της κυβέρνησης Ομπάμα προβλέπει κάποιες αλλαγές. Ενας Αμερικανός στρατιωτικός θ' αναλάβει κάθε κρατούμενο, όχι ως συνήγορος, αλλά ως προσωπικός σύμβουλος και μεταξύ άλλων θα συλλέγει στοιχεία για την υπόθεσή του, που μετά θα τα υποβάλλει σε ειδική επιτροπή που θα κρίνει την «ενοχή» του. Το μέτρο αυτό έχει στηλιτευθεί από τον νομικό κόσμο των ΗΠΑ.

Η Τίνα Φόστερ, ως μέλος του Κέντρου Υπεράσπισης Συνταγματικών Δικαιωμάτων Ν. Υόρκης από το 2005, ασχολείται αποκλειστικώς με υποθέσεις του Μπαγκράμ. Η Αμερικανίδα δικηγόρος ενώ δηλώνει απογοητευμένη από το είδωλό της, τον Ομπάμα, ωστόσο θα συνεχίσει ν' αγωνίζεται, παρ' όλο που ο κύριος μάρτυράς της για το Μπαγκράμ εκτελέστηκε -πιθανότατα από τους Ταλιμπάν- λίγο μετά την αποφυλάκισή του. Ο δημοσιογράφος της καναδικής τηλεόρασης στο Αφγανιστάν, Τζότζο Γιαζαμί, ήταν μόλις 22 ετών.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ ΟΛΓΑ ΚΟΛΙΑΤΣΟΥ koliatsu@enet.gr 26/9/2009