To Αίτημα των Κηροποιών

Frédéric Bastiat, Οικονομικές Σοφιστείες, Κεφάλαιο VII 

ΠΡΟΤΑΣΗ ΝΟΜΟΥ

των κατασκευαστών κηρών, σπαρματσέτων, λαμπών, πολυελαίων, φανών δρόμου, ψαλιδιών καύτρας και κηροσβεστών και των παραγωγών ζωικού λίπους, ελαίου, ρητίνης, οινοπνεύματος, και γενικά όσων προϊόντων σχετίζονται με το φωτισμό.

Ανοικτή επιστολή προς το Γαλλικό Κοινοβούλιο, αρχικά δημοσιευμένη το 1845

Προς τα Αξιότιμα Μέλη της Βουλής των Αντιπροσώπων

Κύριοι

βρίσκεστε στο σωστό δρόμο. Απορρίπτετε αόριστες θεωρίες και έχετε μικρό ενδιαφέρον για την αφθονία και τις χαμηλές τιμές. Απασχολείστε κυρίως με την τύχη του παραγωγού. Επιθυμείτε να τον απαλλάξετε από τον ξένο ανταγωνισμό, με μία λέξη, επιθυμείτε να διαφυλάξετε την εγχώρια αγορά για την εγχώρια βιομηχανία. 

Ερχόμαστε να σας προσφέρουμε μια θαυμάσια ευκαιρία για την – πώς να την αποκαλέσουμε; Τη θεωρία σας; Όχι, τίποτα δεν είναι πιο παραπλανητικό από τη θεωρία. Το δόγμα σας; Το σύστημά σας; Την αρχή σας; Δεν σας αρέσουν όμως τα δόγματα, τρομάζετε με τα συστήματα και όσο για τις αρχές, διακηρύσσετε πως δεν υπάρχουν στην πολιτική οικονομία. Ας πούμε λοιπόν για την πρακτική σας· την χωρίς θεωρία και χωρίς αρχή πρακτική σας. Υφιστάμεθα τον καταστρεπτικό ανταγωνισμό ενός ξένου αντιπάλου, ο οποίος προφανώς εργάζεται υπό συνθήκες τόσο ανώτερες από τις δικές μας στην παραγωγή φωτός, ώστε να κατακλύζει με αυτό την εγχώρια μας αγορά σε τιμή απίστευτα χαμηλότερη· την στιγμή που εμφανίζεται οι πωλήσεις μας παύουν , όλοι οι καταναλωτές στρέφονται σε αυτόν και ένας κλάδος της γαλλικής βιομηχανίας με αμέτρητες διασυνδέσεις απομειούται στην πλέον απόλυτη στασιμότητα. Ο ανταγωνιστής αυτός, ο οποίος δεν είναι άλλος από τον ήλιο, διεξάγει τόσο ανελέητα πόλεμο εναντίον μας, που υποπτευόμαστε πως παρακινείται από την παράσπονδη Αλβιόνα (εξαιρετική διπλωματία επί του παρόντος!), κυρίως επειδή λαμβάνει για εκείνο το ξιπασμένο νησί προφυλάξεις, τις οποίες παραλείπει έναντι ημών.

Σας ζητούμε να ευαρεστηθείτε να ψηφίσετε ένα νόμο, ο οποίος θα διατάσσει το κλείσιμο όλων των παραθύρων, φεγγιτών, αμπαζούρ, παραθυρόφυλλων, κουρτινών, πατζουριών, στοριών, φιλιστρινιών, και περσίδων - εν ολίγοις κάθε ανοίγματος, τρύπας,  χαραμάδας και σχισμής μέσω των οποίων το φως του ήλιου συνηθίζει να εισχωρεί σε σπίτια, προς ζημίαν της ευαγούς βιομηχανίας με την οποία, είμαστε περήφανοι να πούμε πως έχουμε προικίσει τη χώρα. Μια χώρα που δεν μπορεί αχάριστα να μας εγκαταλείψει σήμερα σε μία τόσο άνιση μάχη. Επιδείξετε καλοσύνη, αξιότιμοι βουλευτές, να λάβετε σοβαρά υπόψη το αίτημά μας, και να μην το απορρίψετε δίχως τουλάχιστον να ακούσετε τους λόγους που έχουμε να προτάξουμε προς επίρρωσή του. Κατά πρώτον, αν παρεμποδίσετε στο μέτρο του δυνατού κάθε πρόσβαση σε φυσικό φως, αν δημιουργήσετε έτσι την ανάγκη για τεχνητό φωτισμό, ποιά τελικά βιομηχανία στη Γαλλία δεν θα ενθαρρυνθεί; 

Αν καταναλώνεται περισσότερο ζωικό λίπος, θα χρειαζόμαστε περισσότερα βοοειδή και πρόβατα και κατά συνέπεια, θα δούμε μια αύξηση σε τεχνητούς αγρούς, κρέας, μαλλί, δέρμα, και κυρίως σε κοπριά, τη βάση όλου του αγροτικού πλούτου. Αν καταναλώνεται περισσότερο λάδι, θα δούμε την επέκταση της καλλιέργειας παπαρούνας, της ελιάς, της αγριοκράμβης.

Αυτά τα πλούσια αλλά απαιτητικά σε θρεπτικά συστατικά του εδάφους φυτά θα έρθουν ακριβώς την κατάλληλη στιγμή προς αξιοποίηση της αυξημένης παραγωγικότητας που θα προσδώσει στη γη μας η εκτροφή βοοειδών. Τα λιβάδια μας θα καλύπτονται από ρητινώδη δέντρα. Πολυάριθμα σμήνη μελισσών θα συλλέγουν στα βουνά μας αρωματικούς θησαυρούς, οι οποίοι σήμερα εξατμίζονται χωρίς χρησιμότητα, όπως τα λουλούδια από τα οποία προέρχονται. Δεν υπάρχει λοιπόν ούτε ένας κλάδος της γεωργίας που δεν θα γνωρίσει μεγάλη επέκταση. Το ίδιο ισχύει για τη ναυτιλία.

Χιλιάδες σκάφων θα δραστηριοποιηθούν στη φαλαινοθηρία, και σε σύντομο χρόνο θα διαθέτουμε έναν στόλο ικανό να διασφαλίσει την τιμή της Γαλλίας και να ανταποκριθεί στο πατριωτικό φιλότιμο των κάτωθι υπογεγραμμένων αιτούντων κηροποιών κ.α. Τι να πούμε όμως για τις κατασκευές της παρισινής βιοτεχνίας ;

Κοιτάξτε από εδώ τα επιχρυσώματα, το μπρούντζο και τους κρυστάλλους στα κηροπήγια, στις λάμπες, στους πολυελαίους και στα μανουάλια, να απαστράπτουν μέσα σε ευρύχωρα καταστήματα, μπροστά στα οποία τα σημερινά δεν είναι παρά αποθήκες.  Δεν θα υπάρξει φτωχός ρητινοσυλλέκτης στην κορυφή του αμμολόφου του, ούτε δύστυχος ανθρακωρύχος στο βάθος της μαύρης του στοάς, ο οποίος δεν θα δει τον μισθό και την ευημερία του να αυξάνονται. Αναλογιστείτε λίγο μόνο, κύριοι, και θα μείνετε πεπεισμένοι πως μάλλον δεν υπάρχει ούτε ένας Γάλλος, από τον πλούσιο μέτοχο της Εταιρείας Anzin μέχρι τον ταπεινότερο πωλητή σπίρτων, του οποίου η κατάσταση δεν θα βελτιωθεί από την ευόδωση του αιτήματος μας. Προβλέπουμε τις αντιρρήσεις σας, κύριοι.

Αλλά δεν θα μας αντιτάξετε ούτε μία που να μην την έχετε μαζέψει από τα παλιοκαιρισμένα βιβλία των υπερασπιστών του ελεύθερου εμπορίου. Σας προκαλούμε να αρθρώσετε μία λέξη ενάντια μας, που να μην στραφεί αμέσως ενάντια σε εσάς τους ίδιους και στις αρχές που διέπουν την κάθε σας πολιτική. 

Θα μας πείτε ότι, ακόμα και αν ωφεληθούμε από αυτήν την προστασία, η Γαλλία δεν θα ωφεληθεί καθόλου, καθώς το κόστος θα το επωμισθεί ο καταναλωτής; Θα σας απαντήσουμε:  Δεν διαθέτετε πλέον το δικαίωμα να επικαλείσθε τα συμφέροντα του καταναλωτή. Σε κάθε περίπτωση που τα συμφέροντα του βρέθηκαν ενάντια σε εκείνα του παραγωγού, τον θυσιάσατε. Αυτό το πράξατε προκειμένου να ενθαρρύνετε τη βιομηχανία , για να αυξήσετε την απασχόληση.

Για τον ίδιο λόγο πρέπει να το πράξετε και αυτή τη φορά. Εσείς οι ίδιοι άλλωστε έχετε βρεθεί μπροστά σε αυτήν την ένσταση. Όταν σας έλεγαν πως ο καταναλωτής αντλεί συμφέρον από την ελεύθερη εισαγωγή σιδήρου, άνθρακα, σουσαμιού, σιταριού, και υφασμάτων, εσείς απαντούσατε “Ναι, αλλά ο παραγωγός αντλεί συμφέρον από τον αποκλεισμό τους”.

Καλώς, αν βέβαια τα συμφέροντα των καταναλωτών εξυπηρετούνται από την ελεύθερη εισαγωγή φυσικού φωτός, τα συμφέροντα των παραγωγών εξυπηρετούνται από την απαγόρευση του. “Όμως”, θα μπορούσατε επιπλέον να πείτε, “ο παραγωγός και ο καταναλωτής δεν είναι παρά ένα και το αυτό πρόσωπο. Όταν ο κατασκευαστής κερδίζει από την προστασία, αυτό αποβαίνει επωφελές για τον γεωργό. Όταν πάλι η γεωργία ευημερεί, η αγορά για τα εργοστασιακά προϊόντα διευρύνεται. Ε καλώς!

Αν μας παραχωρήσετε το μονοπώλιο φωτισμού κατά τη διάρκεια της ημέρας, αρχικά θα αγοράσουμε μεγάλες ποσότητες ζωικού λίπους, άνθρακα, ελαίων, ρητίνης, κηρού, οινοπνεύματος, αργύρου, σιδήρου, χαλκού και κρυστάλλων, προκειμένου να τροφοδοτήσουμε τη βιομηχανία μας.

Και επιπλέον, έχοντας γίνει πλούσιοι εμείς και οι πολυάριθμοι προμηθευτές μας, θα καταναλώνουμε πολύ και θα διαχέουμε την ευημερία σε όλους τους κλάδους της εγχώριας βιομηχανίας. Θα πείτε οτι το φως του ήλιου είναι ένα δώρο της φύσης και ότι το να απορρίπτει κανείς τέτοια φυσικά δώρα θα ήταν σαν να απορρίπτει τον ίδιο τον πλούτο με το πρόσχημα πως ενθαρρύνει τα μέσα απόκτησης του; 

Προσέξτε όμως, καθώς επιφέρετε θανάσιμο χτύπημα στην καρδιά της πολιτικής σας. Προσέξτε, γιατί μέχρι τώρα αποκλείατε πάντοτε τα ξένα αγαθά επειδή τείνουν να ομοιάζουν με φυσικά δώρα και στο βαθμό που ομοιάζουν με φυσικά δώρα. Για την συμμόρφωση με τις απαιτήσεις των άλλων μονοπωλίων δεν είχατε παρά το μισό λόγο, ενώ για το δικό μας αίτημα έχετε έναν πλήρη λόγο. και το να μας απορρίψετε στη βάση του ότι το δικό μας αίτημα είναι πιο καλά θεμελιωμένο από των άλλων θα ήταν σαν να δεχόσασταν μια εξίσωση της μορφής(+) x (+) = - .

Με άλλα λόγια θα ήταν μια σώρευση παραλογισμού επί παραλογισμό. Η εργασία και η φύση συμβάλλουν σε διάφορες αναλογίες, ανάλογα με τη χώρα και το κλίμα, στην παραγωγή ενός προϊόντος. Το τμήμα που συμβάλλει η φύση είναι πάντοτε δωρεάν. Είναι το τμήμα που συνεισφέρεται από την ανθρώπινη εργασία εκείνο που προσδίδει αξία και πληρώνεται. 

 Όταν ένα πορτοκάλι από τη Λισσαβόνα πωλείται στο ήμισυ της τιμής ενός πορτοκαλιού από το Παρίσι, είναι γιατί μια θερμότητα φυσική και κατά συνέπεια δωρεάν, προσφέρει στο πρώτο αυτό που το δεύτερο οφείλει στην τεχνητή και ως εκ τούτου κοστοβόρα θέρμανση. 

Επομένως, όταν ένα πορτοκάλι μας έρχεται από την Πορτογαλία, μπορεί να πει κανείς ότι μας παρέχεται κατά το ήμισυ δωρεάν και κατά το ήμισυ κοστολογημένο ή, με άλλα λόγια, στη μισή τιμή συγκρινόμενο με εκείνο από το Παρίσι. 

Άρα, είναι ακριβώς επί τη βάσει αυτής της  ημι-δωρεάς (συγχωρήστε μου την έκφραση)που επιχειρηματολογείτε υπέρ του αποκλεισμού. Ρωτάτε: “Πώς μπορεί το εγχώριο εργατικό δυναμικό να αντέξει τον ανταγωνισμό του ξένου, όταν το μεν έχει να κάνει όλη τη δουλειά, ενώ το δεύτερο έχει να την κάνει μόνο κατά το ήμισυ, με τον ήλιο να φροντίζει για τα υπόλοιπα;” Εάν όμως η ημι-δωρεά σας οδηγεί στον αποκλεισμό του ανταγωνισμού, πώς γίνεται να σας οδηγούσε η πλήρης δωρεά στην αποδοχή του ανταγωνισμού;

Είτε δεν είστε λογικά συνεπείς, είτε θα πρέπει, μετά τον αποκλεισμό της  ημι-δωρεάς ως επιβλαβούς για την εγχώρια βιομηχανία μας, να αποκλείσετε εκ των προτέρων και με διπλάσιο ζήλο την πλήρη χαριστικότητα . Ακόμα μια φορά, όταν ένα προϊόν - άνθρακας, σίδηρος, σιτάρι, ή ύφασμα - έρχεται σε μας από το εξωτερικό, και μπορούμε να το αποκτήσουμε με λιγότερη εργασία από εάν το παρήγαμε οι ίδιοι, η διαφορά είναι μια ανέξοδη προσφορά, η οποία μας αποδίδεται. Αυτό το δώρο είναι περισσότερο ή λιγότερο αξιόλογο ανάλογα με το αν η διαφορά είναι περισσότερο ή λιγότερο μεγάλη.

Πρόκειται για το ένα τέταρτο, το ήμισυ, ή τα τρία τέταρτα της αξίας του προϊόντος, εάν ο ξένος δεν μας ζητά παρά μόνο τα τρία τέταρτα, το ήμισυ, ή το ένα τέταρτο της τιμής. Και είναι όσο πιο απόλυτο θα μπορούσε να είναι, όταν ο δωρητής, όπως κάνει ο ήλιος για το φως, δεν μας ζητάει τίποτα. Το ερώτημα, και το θέτουμε επισήμως, είναι εάν επιθυμείτε για τη Γαλλία το όφελος της δωρεάν κατανάλωσης ή τα υποτιθέμενα πλεονεκτήματα της επαχθούς παραγωγής.

Επιλέξτε, αλλά να είστε λογικοί. Καθώς για όσο χρονικό διάστημα αποκλείετε, όπως πράγματι κάνετε, το ξένο λάδι, τον σίδηρο, το σιτάρι και τα υφάσματα, κατ’ αναλογία με την προσέγγιση της τιμής τους στο μηδέν , τι οποία ασυνέπεια θα ήταν να επιτρέπετε το φως του ήλιου, του οποίου η τιμή είναι  μηδέν καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας;