Μεταρρυθμίσεις ή χρεοκοπία;

Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια κρίσιμη στιγμή που θα καθορίσει το μέλλον της: ευημερία με συμμετοχή σε μια δυναμική ευρωπαϊκή οικονομία ή ζοφερή φτώχεια και απομόνωση για δεκαετίες. Με τεράστιο χρέος που δεν μπορεί να εξυπηρετήσει, η Ελλάδα πρέπει να διαλέξει ή την άμεση χρεοκοπία ή ένα οικονομικό πρόγραμμα που περιλαμβάνει διαρθρωτικές αλλαγές, ιδιωτικοποιήσεις, αποτελεσματική είσπραξη φόρων και μείωση του δημοσίου τομέα. Ενα τέτοιο πρόγραμμα, σε γενικές γραμμές, έχει προταθεί και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΔΝΤ.
Μονομερής αναστολή πληρωμών του χρέους από την Ελλάδα θα την κατέστρεφε οικονομικά. Επειδή έχει πρωτογενές έλλειμμα, η Eλλάδα θα χρειαζόταν περικοπές μισθών και συντάξεων 25% ή και περισσότερο. Οι ελληνικές τράπεζες θα χρεοκοπούσαν κι αυτές, με συνέπεια την αδυναμία χρηματοδότησης των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών για πολλά χρόνια. Η πρόσβαση της Ελλάδας στις διεθνείς χρηματαγορές θα χανόταν επίσης για χρόνια, με πολύ δυσμενή αποτελέσματα στις επενδύσεις, στην ανάπτυξη αλλά και στην κατανάλωση. Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ θα ήταν ακόμα πιο καταστροφική, αφού θα δημιουργούσε υπερπληθωρισμό και πάρα πολύ υψηλό κόστος δανεισμού.
Το προτεινόμενο πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων εμπεριέχει πολλά, αλλά όχι όλα, από τα στοιχεία μιας λύσης. Διαρθρωτικές αλλαγές, όπως το άνοιγμα στον ανταγωνισμό κλειστών επαγγελμάτων και συντεχνιών και η απελευθέρωση της αγοράς εργασίας, είναι απαραίτητες σε μια σύγχρονη ευρωπαϊκή χώρα. Η ιδιωτικοποίηση κρατικών εταιρειών όχι μόνο μειώνει το χρέος του κράτους, αλλά αυξάνει την αποτελεσματικότητα και μειώνει τη διαφθορά στις προμήθειες και τη διοίκηση. Πρέπει όμως να συνοδεύεται από ενδυνάμωση των Αρχών που εποπτεύουν τις αγορές, ώστε να αποφευχθούν μονοπώλια, και από αλλαγές στο πλαίσιο που διέπει τη διακυβέρνηση των εταιρειών, ώστε αυτές να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Η μείωση του κρατικού τομέα είναι απόλυτα αναγκαία και επιτακτική, και πρέπει να συνοδευτεί από κίνητρα παραγωγικότητας και αξιολόγηση του έργου του. Η αποτελεσματική και δίκαιη είσπραξη φόρων από όλους, μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες, είναι επίσης πολύ σημαντική και θα μπορέσει να οδηγήσει και στη μείωση των φορολογικών συντελεστών, η οποία δεν είναι οικονομικά εφικτή τώρα. Επιπλέον, στην παρούσα περίοδο ύφεσης, είναι απόλυτα αναγκαίο το πακέτο αλλαγών να έχει και κονδύλια για καινούργιες επενδύσεις που θα συνδράμουν σε ταχύρρυθμη ανάπτυξη. Οι ελληνικές τράπεζες πρέπει επίσης να αυξήσουν τα κεφάλαιά τους για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις αβεβαιότητες της κρίσης. Τέλος, η αχαλίνωτη διαφθορά πρέπει να παταχθεί για να πλησιάσει η Ελλάδα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη, να προσελκύσει ξένες επενδύσεις και να αποφύγει το φάσμα ενός τριτοκοσμικού μέλλοντος σε διεθνή οικονομική απομόνωση. Απαραίτητες προϋποθέσεις γι’ αυτό είναι η υιοθέτηση νομικού πλαισίου που αποτρέπει την ατιμωρησία και κυρίως η πιστή εφαρμογή των νόμων, για την οποία χρειάζεται και βαθιά μεταρρύθμιση του δικαστικού συστήματος.
Δεδομένων των εντελώς καταστροφικών αποτελεσμάτων μιας μονομερούς αναστολής πληρωμών του χρέους, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ελλάδα πρέπει να διαλέξει την εναλλακτική επιλογή, όσο δύσκολη κι αν είναι αυτή. Η Ελλάδα είναι τυχερή που εξαιτίας των πολύ δυσμενών επιδράσεων που η χρεοκοπία της θα είχε στις ευρωπαϊκές τράπεζες, τον κίνδυνο μετάδοσης σε άλλες αδύναμες χώρες όπως η Ιρλανδία, η Πορτογαλία και η Ισπανία, και για άλλους πολιτικούς λόγους, οι Ευρωπαίοι εταίροι μας είναι προς το παρόν διατεθειμένοι να την υποστηρίξουν. Είναι η τελευταία ευκαιρία που έχει για να εκσυγχρονιστεί, αλλά δεν θα διαρκέσει για πολύ. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες μειώνουν την έκθεσή τους σε μια πιθανή μελλοντική ελληνική χρεοκοπία και γι’ αυτό τα ευρωπαϊκά κίνητρα για περαιτέρω βοήθεια στην Ελλάδα μειώνονται. Αυτό υπογραμμίζει τη σημασία μιας άμεσης εφαρμογής των αλλαγών.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι άμεσες και βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές είναι απαραίτητες και επιτακτικές για την Ελλάδα. Η εφαρμογή τους θα αποτρέψει την άμεση χρεοκοπία, που θα είχε τρομακτικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις για την Ελλάδα και θα την απομάκρυνε από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Η άμεση υιοθέτηση και εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων θα οδηγήσει την Ελλάδα σε τροχιά ανάπτυξης και ευημερίας. Ο ελληνικός λαός έχει υποφέρει πολύ τους τελευταίους 20 μήνες και οι μεταρρυθμίσεις αυτές θα δικαιώσουν τις θυσίες του.
• Κώστας Αζαριάδης, Mollincrodt Professor of Economics, Washington University, St. Louis • Δημήτρης Βαγιανός, London School of Economics • Νίκος Βέττας, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών • Γιάννης Μ. Ιωαννίδης, Neubauer Professor of Economics, Tufts University • Γιώργος Κωνσταντινίδης, Melamed Professor of Finance, University of Chicago • Κώστας Μεγήρ, University College London and Douglas A. Warner III Professor of Economics, Yale University • Στέλιος Μιχαλόπουλος, Tufts University • Χάρης Ντέλλας, University of Bern • Αναστάσιος Ξεπαπαδέας, Oικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών • Νίκος Οικονομίδης, New York University • Χριστόφορος Πισσαρίδης, Sosnow Chair in Economics, 2010 Nobel Laureate, London School of Economics • Στυλιανός Περράκης, RBC Professor of Financial Derivatives, Concordia University • Βασιλική Σκρέτα, New York University • Θανάσης Στέγγος, Guelph University • Χαρίδημος Τσούκας, University of Warwick and University of Cyprus • Μιχάλης Χαλιάσος, Goethe University, Frankfurt • Πάνος Χατζηπαναγιώτου, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.