Πριν από λίγες ημέρες ο Ulrich Beck, διάσημος Γερμανός καθηγητής Κοινωνολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, βρέθηκε στην Αθήνα. Προσκεκλημένος της Εταιρείας Κοινωνιολογικών Ερευνών, ο «πατέρας» των θεωριών της «κοινωνίας της διακινδύνευσης» και του «κοσμοπολιτισμού» ως αναγκαίου επιστημονικο-κοινωνικού γεγονότος που σέβεται τις εθνικές και άλλες διαφορές, ανέπτυξε τις απόψεις του για τις νέες μορφές οργάνωσης του σύγχρονου κόσμου.
Η«Ε» μίλησε μαζί του και με τη συνδρομή του γενικού γραμματέα της ΕΚΕ καθηγητή Σωτ. Χτούρτη, επιχειρεί να αποκωδικοποιήσει τις θέσεις του:
* Το παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο κυριάρχησε απόλυτα πάνω στην παλιά διάρθρωση της εργασίας. Τα εθνικά συνδικάτα για να αντιδράσουν πρέπει να αναδιοργανωθούν σε διεθνική βάση.
* Η οικονομική κρίση δημιουργήθηκε από τον καπιταλισμό, από τις μαζικές χρεοκοπίες του συστήματος και προκαλεί θεμελιώδεις αλλαγές. «Βρισκόμαστε στη μέση μιας επανάστασης χωρίς όμως επαναστατικό υποκείμενο. Μιας επανάστασης δομικής που γίνεται από τα κάτω καθώς το υπέδαφος των θεσμών της νεωτερικότητας αποσαθρώνεται».
* Υπεύθυνες της κρίσης είναι οι τράπεζες. Οι οικονομολόγοι νόμιζαν ότι μπορούν να ελέγξουν την κατάσταση. Η μεγαλύτερη επιστημονική γνώση δημιουργεί όμως διαρκώς νέες αβεβαιότητες, τις οποίες πρέπει να αναγνωρίσουμε.
* Το νέο κοινωνικό μοντέλο πρέπει να περιλαμβάνει ένα βασικό εισόδημα για όλους, ως θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα.
* Πρέπει να εφεύρουμε μια κοινωνική Ευρώπη και ένα νέο τρόπο επιβολής φόρων σε διεθνικό επίπεδο.
* Εάν οι παράνομοι μετανάστες πάψουν να εργάζονται, η κοινωνία θα καταρρεύσει.
* Η ενότητα δεν απαιτεί την ομοιομορφία. Εάν οι εθνικές ταυτότητες διαλυθούν, η Ευρώπη θα χάσει την ψυχή της.
* Η κήρυξη «πολέμου» στην τρομοκρατία δεν μπορεί να λύσει ένα μη στρατιωτικό πρόβλημα.
«Βρισκόμαστε στη μέση μιας επανάστασης χωρίς όμως επαναστατικό υποκείμενο»
Μιλάτε για κοσμοπολιτισμό και κοσμοπολιτοποίηση. Πού διαφέρουν αυτές οι έννοιες;
«Ο κοσμοπολιτισμός είναι μια φιλοσοφική ιδέα που στηρίζεται στην ελληνική φιλοσοφία και θεωρεί ότι ο καθένας είναι μέρος δύο κόσμων. Ο ένας είναι ο Κόσμος της Φύσης και των Κοινών Δικαιωμάτων, ενώ ο άλλος είναι η Πόλις, που σημαίνει διαφορετικές πόλεις, διαφορετικές θρησκείες, διαφορετικές ταυτότητες. Είμαστε και τα δυο ταυτόχρονα. Είμαστε ίσοι και διαφορετικοί. Αυτό είναι το φιλοσοφικό υπόστρωμα πάνω στο οποίο αναπτύχθηκε η ευρωπαϊκή σκέψη του Καντ, του Χάμπερμας και άλλων. Είναι μια σπουδαία παράδοση αλλά πολύ ιδεαλιστική, δεν συνδέεται ευθέως με τον πραγματικό κόσμο.
Στην αρχή του 21ου αιώνα συνέβη κάτι πολύ ενδιαφέρον. Το αποκαλούμε παγκοσμιοποίηση. Οι κοινωνικοί επιστήμονες μιλούν για διασυνδεσιμότητα (interconnectivity). Είμαστε όλοι συνδεδεμένοι με διάφορους τρόπους, μέσω του Ιντερνέτ, μέσω των αγορών, μέσω του ανταγωνισμού, μέσω των παγκόσμιων κινδύνων όπως η κλιματική αλλαγή, πέρα από σύνορα, με ένα πολύ εντατικό και εκτεταμένο τρόπο, όπως δεν ήμασταν ποτέ στο παρελθόν. Εάν δούμε όμως όλες τα συνέπειες αυτής της διασυνδεσιμότητας, θα διαπιστώσουμε ότι ο ένας τρόπος συγκρούεται με τον άλλο.
Στο εθνικό επίπεδο αποκλείουμε τους άλλους και τα άλλα έθνη, δεν χρειάζεται να νοιαζόμαστε γι' αυτά. Αλλά, ξαφνικά, είναι σημαντικό, για παράδειγμα, το πώς οι μάνατζερ τραπεζών στην Αμερική παίρνουν αποφάσεις, γιατί αυτές επηρεάζουν όλον τον κόσμο, ή ακόμα το πώς οι Κινέζοι συμπεριφέρονται σε σχέση με την κλιματική αλλαγή».
Τι σημαίνει αυτή η εξέλιξη;
«Οι αποφάσεις που παίρνουν οι άλλοι αποτελούν πλέον μέρος τη δικής μας ζωής, είτε το θέλουμε είτε όχι, και είναι μάλιστα μια δομική διαδικασία που δεν έχει σχέση με την ατομική μας δράση και τη συνειδητοποίηση των πράξεών μας. Συμβαίνει ξαφνικά και είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα κατάσταση που ξετυλίγεται από κάτω. Εχει στοιχεία του κοσμοπολιτισμού, αλλά μόνο στοιχεία. Ενα στοιχείο είναι ότι δεν μπορούν να αποκλεισθούν πια οι Αλλοι, όπως νομίζαμε παλιά σε εθνικό επίπεδο. Αυτή η διαδικασία κοσμοπολιτοποίησης έχει σοβαρές συνέπειες που επηρεάζουν το κράτος, την οικονομία, το δίκαιο, τη μετανάστευση και βέβαια συνολικά τους κινδύνους που αντιμετωπίζουμε.
Οι πολίτες δεν γίνονται κοσμοπολίτες λόγω της κοσμοπολιτοποίησης, το αντίθετο. Οι πολίτες επιζητούν να επιβεβαιώσουν την εθνική και θρησκευτική τους ταυτότητα γιατί τη θεωρούν πιο σημαντική. Λόγω της σύγκρουσης με τους Αλλους φτιάχνουμε νέα σύνορα, νέους κόσμους, νέες ταυτότητες.
Επομένως η κοσμοπολιτοποίηση είναι κοινωνικο-επιστημονικό γεγονός που αλλάζει πολλά πράγματα, αλλά δεν σημαίνει ότι ο κόσμος γίνεται «κοσμοπολίτικος» με συνειδητό τρόπο, όπως οι φιλόσοφοι ελπίζουν, αλλά είναι κάτι που συμβαίνει ξαφνικά λόγω αυτής της παγκόσμιας διασυνδεσιμότητας».
Πώς διαμορφώνεται, σήμερα, η κοινωνία της διακινδύνευσης;
«Εξετάζοντας την ιστορία της εκβιομηχάνισης βλέπουμε να αντικαθίστανται οι κίνδυνοι που προέρχονται από έξω, για παράδειγμα από τη φύση, τους θεούς κ.λπ., με κινδύνους που δημιουργούνται από εμάς τους ίδιους. Εκτοτε η θεωρία του κινδύνου έχει γίνει εσωτερική και είναι πλέον θέμα προσωπικών αποφάσεων ή θεσμικών επιλογών. Ο κίνδυνος δεν προέρχεται από τους θεούς και τη φύση αλλά είναι μέρος της προόδου, αποτελεί τη σκιά της προόδου. Τα πάντα είναι δυνατόν να συμβούν γιατί γινόμαστε συνεχώς πιο ισχυροί και τελικά χάνουμε τον έλεγχο».
Είμαστε δηλαδή τελείως αδύναμοι;
«Αυτό ακριβώς λέει η θεωρία της διακινδύνευσης. Προσπαθούμε να ελέγξουμε τις συνέπειες τού εκμοντερνισμού χρησιμοποιώντας πολλούς θεσμικούς τρόπους, όπως αναλύσεις κινδύνων, ασφάλειες και άλλους μηχανισμούς πρόβλεψης. Είμαστε προετοιμασμένοι για ατυχήματα, τα οποία αισθανόμαστε ικανοί να χειριστούμε. Ωστόσο, ενώ γινόμαστε τόσο ισχυροί στην παραγωγή μοντέρνων ιδεών και νέας τεχνολογίας, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα συμβεί. Περισσότερη επιστημονική γνώση, περισσότερος έλεγχος των πραγμάτων δημιουργούν νέες μορφές αβεβαιότητας. Για παράδειγμα, η τωρινή οικονομική κρίση. Οι οικονομολόγοι ήταν τόσο σίγουροι ότι ήξεραν τα πάντα και ότι όλα ήταν υπό έλεγχο, ωστόσο αυτή η κατασκευασμένη βεβαιότητα έγινε η αιτία της καταστροφής, επειδή κανείς δεν μιλούσε για όλα αυτά. Οι τράπεζες είναι οι κυρίως υπεύθυνες, αλλά οι οικονομολόγοι έλεγαν ότι μπορούμε να ελέγξουμε την κατάσταση. Πρέπει ωστόσο να παραδεχτούμε ότι δεν ξέρουμε τι ακριβώς κάνουμε και πρέπει να αναγνωρίσουμε την αβεβαιότητά μας, να γίνουμε πιο προσεκτικοί σε όλα τα επίπεδα».
Ποιοι είναι σήμερα οι μεγάλοι βασικοί κίνδυνοι;
«Υπάρχουν διαφορετικές συλλογιστικές για τους παγκόσμιους κινδύνους. Οι κλιματικές αλλαγές είναι μια συλλογιστική που συνδέεται με το περιβάλλον και ο καθένας μας αποτελεί μέρος αυτού του κινδύνου, γιατί είναι μέρος της φύσης. Πρόκειται για συλλογική μετάφραση αυτού του κινδύνου.
Η οικονομική κρίση είναι διαφορετική. Δημιουργήθηκε από τον καπιταλισμό, από μαζικές χρεοκοπίες του συστήματος, αλλά οι κίνδυνοι και οι καταστροφές αυτές μπορούν να εξατομικευτούν. Μπορεί να χρεοκοπήσεις ως άτομο ή ως επιχείρηση και αυτό να αποδοθεί σε έθνη.
Αυτά τα δύο είδη κινδύνων αποτελούν μέρος άγνωστων παρενεργειών και δεν είναι εσκεμμένες καταστροφές. Αντίθετα, οι τρομοκράτες επιδιώκουν ηθελημένες καταστροφές. Χρησιμοποιούν το "ευάλωτο" της σύγχρονης κοινωνίας για να δημιουργήσουν την εικόνα του κινδύνου. Ωστόσο, σε αυτό δεν έχουμε καλές απαντήσεις. Το ότι μας ψάχνουν στα αεροδρόμια, για παράδειγμα, απλά μάς κάνει να αισθανόμαστε καλύτερα, λίγο πιο ασφαλείς. Μια νέα τρομοκρατική επίθεση όμως δεν θα εμποδιστεί από αυτή την αντιμετώπιση».
Παίρνουμε όμως μέτρα που στρατιωτικοποιούν τη κοινωνία και θίγουν ανθρώπινα δικαιώματα.
«Υπάρχει επίσης εδώ μια αντίφαση όσον αφορά τα ατομικά δικαιώματα. Η απειλή της τρομοκρατίας χρησιμοποιείται από τις συντηρητικές κυβερνήσεις για αναδιοργάνωση του στρατού. Οταν έγινε η επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου, σοκαρίστηκα από τη λέξη "πόλεμος" που χρησιμοποίησε ο Μπους. Γιατί ο όρος αυτός έχει μεταφορική σημασία στην αμερικανική πολιτική. Μπορεί, για παράδειγμα, να μιλήσει κανείς για τον "πόλεμο" κατά της φτώχειας. Αλλά όταν τον χρησιμοποίησε ο Μπους είχα την αίσθηση ότι το εννοούσε. Αυτό ωστόσο αναμιγνύει διαφορετικούς αιώνες. Στον πόλεμο υπάρχει ένας εχθρός που μπορείς να αναγνωρίσεις, στρέφεσαι κατά συγκεκριμένου κράτους και στρατού που ξέρεις τι όπλα έχει και του οποίου οι στρατιώτες δεν θέλουν να πεθάνουν. Εδώ έχουμε τελείως διαφορετική κατάσταση. Οι "στρατιώτες" αυτοί, αντίθετα, θέλουν να σκοτωθούν. Δεν μπορείς να τους απειλήσεις, δεν ξέρεις πού ακριβώς βρίσκονται και δεν φοράνε στολές. Είναι μεγάλο λάθος να το ονομάζεις αυτό πόλεμο, που σημαίνει πόλεμο κατά συγκεκριμένου κράτους και στρατού. Η τρομοκρατία είναι ένα διεθνικό δίκτυο και εσύ θέλεις να το νικήσεις στο Αφγανιστάν. Αλλά δεν το έχεις νικήσει σε κανένα κράτος, γιατί η τρομοκρατία δεν είναι στρατιωτικό ζήτημα. Είναι περισσότερο θέμα μυστικών υπηρεσιών, αστυνομικής δράσης και συνεργασίας μεταξύ των κρατών».
Λέτε ότι το κεφάλαιο κρατά για τον εαυτό του το δικαίωμα να καθορίζει τους κανόνες. Είναι πλέον απόλυτα κυρίαρχο;
«Η διάκριση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας (ιδίως με την έννοια των εργατικών σωματείων) έχει αλλάξει. Το κεφάλαιο έχει νέους χώρους για δράση. Διεθνείς οργανισμοί, εξαγωγή εργατικών θέσεων, μη καταβολή φόρων στη χώρα παραγωγής. Το νέο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον δίνει στο κεφάλαιο πολλές δυνατότητες.
Η εργασία και τα συνδικάτα, από την άλλη, περιορίζουν τον εαυτό τους. Προσδιορίζονται από τα σύνορά τους και είναι εθνικά οργανωμένα. Στο Ινστιτούτο μου στο Μόναχο αναζητούμε τις επιπτώσεις από την εξέλιξη αυτή, δηλαδή τους χαμένους και τους κερδισμένους της παγκοσμιοποίησης. Είναι ενδιαφέρον ότι ο ανταγωνισμός προσδιορίζεται πρωταρχικά όχι από τη δράση των εργατών, αλλά από τους διαφορετικούς τύπους παραγωγής. Από τη μια έχουμε τους τύπους παραγωγής και οικονομίας που αυτοπροσδιορίζονται ως συνοριακά πεπερασμένες, ενώ, από την άλλη, όσοι επιδιώκουν να βγάλουν κέρδος οργανώνουν τη δράση τους σε διεθνή κλίμακα. Παρατηρούμε επίσης ότι όσο περισσότερη δύναμη έχουν τα εργατικά συνδικάτα, τόσο λιγότερο ευέλικτα και ανοικτά είναι στη διεθνική οργάνωση της παραγωγής. Αυτό συμβαίνει με τα γερμανικά συνδικάτα, που είναι αρκετά ισχυρά. Νομίζω όμως ότι μπορεί να υπάρξει πλήρης αλλαγή του πλαισίου αναφοράς και του τρόπου σκέψης των εργατών και των συνδικάτων τους. Αρκεί να "μεταφράσουμε", να προσδιορίσουμε δηλαδή την εργασία, όχι μόνο σε εθνικό αλλά σε διεθνές επίπεδο, πράγμα ασφαλώς δύσκολο».
Πρακτικά, μιλάτε για υπερ-εθνική οργάνωση των εργαζομένων;
«Το να οργανώσεις διεθνική εργατική αλληλεγγύη, να ενδιαφέρεσαι και να οργανώνεις διεθνώς τους Ευρωπαίους εργάτες, λαμβάνοντας υπόψη τούς διαφορετικούς εθνικούς ανταγωνισμούς, θα ήταν νομίζω ένα σημαντικό θέμα για το εργατικό κίνημα. Ενας πιθανός διεθνικός συνδυασμός καταναλωτή και εργαζόμενου θα μπορούσε να είναι πολύ ισχυρή αντίδραση απέναντι στο παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο».
Η εργασία, όπως την ξέραμε ώς τώρα, ηττήθηκε λοιπόν κατά κράτος από το διεθνοποιημένο κεφάλαιο;
«Αυτή είναι η προοπτική, και τα εργατικά σωματεία και οι εργάτες πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι η ευελιξία και η απο-επαγγελματοποίηση της εργασίας είναι ήδη μια παράγωγη συνέπεια της δικής τους χαμένης δύναμης. Αυτό θα συνεχίζεται διαρκώς και αν δεν βρεθεί τρόπος να αναδιοργανωθεί η εργασία σε διεθνικό επίπεδο, τα πράγματα θα γίνουν ακόμη πιο δύσκολα».
Τι εννοείτε;
«Για παράδειγμα, μαζί με άλλους, σκεφτόμαστε ένα κοινωνικό μοντέλο το οποίο θα οδηγεί σε ένα βασικό εισόδημα για τον καθένα, κάτι το οποίο θα αποτελεί θεμελιώδες κοινωνικό δικαίωμα. Ασφαλώς, σε κάποια έκταση, το έχουμε ήδη σήμερα με τη μορφή της κοινωνικής ασφάλισης. Θα έχουμε λοιπόν ένα βασικό εισόδημα για τον καθένα και οι πολίτες θα γίνουν περισσότερο ευέλικτοι στο τι θέλουν να κάνουν και τι όχι. Στην πράξη, θα μπορούσε να είναι ένα νέο είδος ελευθερίας. Ελευθερία να επιλέξεις ένα νέο τρόπο ζωής, να είσαι για παράδειγμα πατέρας ή μητέρα για κάποιο διάστημα και να ζεις με το βασικό εισόδημα και εάν θέλεις μετά, να κάνεις κάτι άλλο για να διατηρήσεις ή να αλλάξεις ένα συγκεκριμένο lifestyle.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που λένε ότι κάτι τέτοιο είναι καλή ιδέα. Εχουμε πολλές θετικές δυνατότητες στην εργασία. Ισως είναι η ώρα να ξανασκεφτούμε το μοντέλο της απασχόλησης και όχι μόνο να αρκούμαστε στην ιδέα ότι όλοι πρέπει να επιβιώνουν αποκλειστικά μέσα στην αγορά εργασίας, η οποία έτσι κι αλλιώς είναι ένας μηχανισμός που παράγει πολύ στρες στην κοινωνία».
Η οικονομική κρίση είναι προάγγελος της κατάρρευσης του σημερινού οικονομικού συστήματος;
«Είναι μια κρίση που προκαλεί θεμελιώδεις αλλαγές. Πρακτικά, οι αλλαγές αυτές ήδη συμβαίνουν. Από κοινωνιολογική σκοπιά θα έλεγα ότι ζούμε σε μια εποχή που την αποκαλώ "ανακλαστικό μοντερνισμό". Αυτό σημαίνει ότι η ριζοσπαστικοποίηση της νεωτερικότητας παράγει συνέπειες που υπονομεύουν τους ίδιους τους θεσμούς της νεωτερικότητας. Αυτό συμβαίνει στο κράτος πρόνοιας, στις σημερινές συνθήκες της παγκοσμιοποίησης. Είναι δύσκολο να αντιληφθούμε πλέον την κοινωνική ασφάλιση, όπως ήταν πριν, σε εθνικό επίπεδο. Ισως πρέπει να εφεύρουμε μια κοινωνική Ευρώπη, και θα πρέπει να εφεύρουμε ένα νέο τρόπο επιβολής φόρων σε διεθνικό επίπεδο. Δεν είναι όμως καθόλου εύκολη η συνεργασία των εθνικών κρατών σε αυτά τα ζητήματα.
Την ίδια στιγμή, οι συνέπειες των κλιματικών αλλαγών έχουν τεράστια επιρροή στον τρόπο οργάνωσης της οικονομίας, στο πώς πρέπει να αναφερόμαστε στους άλλους, π.χ. στις αναπτυσσόμενες χώρες, καθώς και στον τρόπο ζωής μας, δημιουργώντας μεγάλες ανισότητες.
Πρακτικά, βρισκόμαστε στη μέση μιας επανάστασης, χωρίς όμως επαναστατικό υποκείμενο. Η επανάσταση απλά συμβαίνει, ως δομικό φαινόμενο, επειδή το υπέδαφος (background) των θεσμών αποσαθρώνεται, εξαιτίας των συνεπειών του εκμοντερνισμού. Μέχρι τώρα νομίζαμε ότι η επανάσταση οφείλεται σε κάποιο κίνημα ή κόμμα, αλλά τώρα οι συνθήκες ζωής παράγουν ένα είδος επαναστατικών αλλαγών».
Στην Ελλάδα η μετανάστευση μας κάνει να φοβόμαστε τη διαφορά, τον ανόμοιο «Αλλο». Απειλούνται τελικά τα έθνη, όπως τα γνωρίζαμε ως τώρα;
«Πρώτα απ' όλα, εμείς οι Γερμανοί δεν έχουμε καθόλου σύνορα. Σύνορα έχετε εσείς οι Ελληνες, οι Ιταλοί, οι Ισπανοί. Το θέμα των συνόρων και της μετανάστευσης συνδέεται με την έλλειψη εργατικών χεριών και δημιουργεί ανισορροπίες στο εσωτερικό της Ευρώπης. Είναι απόλυτα κατανοητό ότι οι παρενέργειες της παράνομης μετανάστευσης, η σύγκρουση με τον "Αλλο", αναστατώνει τους ανθρώπους.
Θα σας πω ένα παράδειγμα που συνέβη στο Παρίσι. Ξαφνικά μια ομάδα 200 παράνομων μεταναστών, κατέλαβαν μια αποθήκη στο κέντρο. Δεν κρύβονταν πια, έκαναν διαδηλώσεις και διεκδικούσαν νομιμοποίηση. Ο Σαρκοζί αντιτίθεται στην παράνομη μετανάστευση, ωστόσο δεν έστειλε την αστυνομία, κι αυτό γιατί στη Γαλλία υπάρχει παράδοση κοινωνικών αγώνων και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οποία συνδέεται με την εθνική τους ταυτότητα. Υπάρχει όμως εδώ ένα παράδοξο. Η παρανομία έγινε ορατή στο κράτος, το οποίο όμως δεν επιτέθηκε. Αυτό δεν θα συνέβαινε στη Γερμανία, ακόμη περισσότερο στην Ιταλία».
Ποια είναι η θέση των μεταναστών στα ευρωπαϊκά κράτη σήμερα;
«Η γαλλική υπόθεση είναι ενδιαφέρουσα γιατί το θέμα της παράνομης μετανάστευσης απασχόλησε και τα πανίσχυρα εργατικά σωματεία. Είναι γεγονός ότι εάν οι παράνομοι μετανάστες σταματήσουν να εργάζονται στο εξής, η κοινωνία θα καταρρεύσει. Επειδή δεν συνειδητοποιούμε πόσο λειτουργικοί είναι οι μετανάστες. Ακριβώς λόγω της παρανομίας τους δεν κοστίζουν πολύ αλλά κάνουν όλες τις δουλειές που είναι αναγκαίες για τη λειτουργία της οικογένειας και της γραφειοκρατίας.
Ας μην ξεχνάμε, για παράδειγμα, ότι και ο συμβιβασμός μας για την ισότητα ανδρών και γυναικών χρειάζεται παράνομους μετανάστες, εάν θέλουμε μια οικογένεια όπου και ο άνδρας και η γυναίκα κάνουν ταυτόχρονα καριέρα. Εάν υπάρχει ένα τεστ, μια δοκιμασία, για τη σχέση του κοσμοπολιτισμού με το έθνος και την Ευρώπη, αυτό το τεστ είναι οι μετανάστες».
Κινδυνεύει η εθνική ταυτότητα των Ευρωπαίων;
«Υπάρχει μια παρανόηση. Εγώ μιλώ για τη διαφορά μεταξύ ενότητας και ομοιομορφίας. Η ενότητα δεν χρειάζεται ομοιομορφία. Ευρώπη σημαίνει αναγνώριση των διαφορών κι αυτό κάνει την Ευρώπη ν' ανθεί, κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται ασφαλείς με την ταυτότητά τους. Εάν αυτές οι ταυτότητες διαλυθούν, η Ευρώπη θα χάσει την ψυχή της, κι αυτό πρέπει να αναγνωριστεί σε κάποια έκταση. Υπάρχουν πολλές μορφές ενσωμάτωσης στην Ευρώπη. Υπάρχει το ευρώ, οι χώρες που δεν είναι στη ζώνη του ευρώ, στη ζώνη του Σένγκεν υπάρχει διαφορετική αντιμετώπιση στα ζητήματα ασφάλειας. Πρόκειται για συντονισμό των διαφορών και όχι ομοιότητα. Αυτό αποτελεί πράγματι την ιδέα της κοσμοπολιτοποίησης».
Υπάρχει κάποιο αισιόδοξο μήνυμα;
«Είναι πολύ εύκολο να είσαι πεσιμιστής. Αρκεί να διαβάσεις τις εφημερίδες. Είναι δύσκολο για τους διανοούμενους να δώσουν κάποιο αισιόδοξο μήνυμα. Η δική μου ιδέα για τον κοσμοπολιτισμό, ο ορισμός της πολιτικής και της ταυτότητας, έχει στοιχεία αισιόδοξης οπτικής. Νομίζω ότι υπάρχει τόσο πολύ σύγχυση και αβεβαιότητα, ώστε η υποχρέωση των διανοουμένων και των κοινωνικών επιστημόνων είναι να προσπαθήσουν να φτιάξουμε μερικά σημεία και να ανοίξει συζήτηση γι' αυτά. Δεν αποφασίζουμε εμείς για το πού πηγαίνει ο κόσμος. Απλώς δίνουμε κάποιες ιδέες. Αυτή η αναδιατύπωση του κοσμοπολιτισμού στην παγκόσμια εποχή, θα μπορούσε να είναι μια σπουδαία συνεισφορά». *
ΧΡ.ΖΕΡΒΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΟΙΑ 21/11/2009
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου