ΑΝΤΟΝΙ ΓΚΙΝΤΕΝΣ: «Βρισκόμαστε στο τέλος του τέλους της Ιστορίας»

«Η αντιμετώπιση της κρίσης απαιτεί καινοτόμο σκέψη»

Ο Αντονι Γκίντενς, ο θεωρητικός του «Τρίτου Δρόμου» (εκδ. Πόλις), είναι ένας από τους πιο σημαντικούς σύγχρονους κοινωνιολόγους.

Γεννηθείς το 1938, είναι σήμερα ομότιμος καθηγητής κοινωνιολογίας στο London School of Economics (το οποίο διηύθυνε για πέντε χρόνια). Μέλος της Βουλής των Λόρδων με το Εργατικό Κόμμα, ο Γκίντενς συνέβαλε αποφασιστικά στην εξέλιξη του Νέου Εργατικού Κόμματος και άσκησε σημαντική επίδραση στον διεθνή διάλογο για το μέλλον της σοσιαλδημοκρατίας. Ουσιαστικά αποτέλεσε τον σύνδεσμο ανάμεσα στους Νέους Εργατικούς του Τόνι Μπλερ και τη νεοφιλελεύθερη πτέρυγα του αμερικανικού Δημοκρατικού Κόμματος. Συμμετέχει και αυτός στο ECFR, ενώ στο πλέον πρόσφατο βιβλίο του που εκδόθηκε στην Ελλάδα "Μετά τον τρίτο δρόμο - Η σειρά σας κύριε Μπράουν" (εκδ. Πόλις) το οποίο συνέγραψε λίγο πριν ο Γκόρντον Μπράουν αντικαταστήσει τον Μπλερ στην πρωθυπουργία, επιχειρεί να δώσει κάποιες γενικές κατευθύνσεις στον νέο Βρετανό πρωθυπουργό, εστιάζοντας σε διάφορα θέματα, κάποια από τα οποία σήμερα είναι ιδιαίτερα φλέγοντα. Το βιβλίο του Γκίντενς μπορεί να θεωρηθεί, σε έναν βαθμό, προφητικό, ενώ η ανάγνωσή του συχνά προκαλεί αβίαστα χαμόγελα για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα στην πράξη, ανεξαρτήτως του τι υποστηρίζουν -κατά καιρούς- οι πάσης φύσεως γκουρού στη θεωρία.

«Οταν οι Νέοι Εργατικοί ήρθαν στην εξουσία», γράφει ο Γκίντενς, «το κύρος των επιχειρηματιών ήταν πολύ υψηλό. Οι επικεφαλής των εταιρειών φαίνονταν να κατέχουν ενορατικά τις διεθνείς τάσεις. Δεν πιστεύω ότι πολλοί άνθρωποι σκέφτονται πια με αυτόν τον τρόπο. Μερικοί τέτοιοι ηγέτες επιβίωσαν και πήγαν καλά. Αλλοι, ωστόσο, πήραν ολέθριες αποφάσεις και οι επιχειρήσεις τους ευνουχίστηκαν ή καταστράφηκαν. Σε κανένα ηγετικό στέλεχος επιχείρησης δεν αρέσουν οι ρυθμίσεις. Αλλά μπορεί να είναι αναγκαίες για να σώσουν τον καπιταλισμό από τον εαυτό του».(...).

Επίσης, δεν παραλείπει να αναφερθεί και σ' ένα θέμα που τείνει να αναδειχθεί μείζον στις ημέρες μας, τα περίφημα golden boys και τις προκλητικά υπέρογκες αμοιβές τους, ενεδεχομένως εμφορούμενος από τύψεις για την ανοχή που επιδείχθηκε απέναντί τους:

«Στις δεκαετίες του '80 και του '90, εν μέρει λόγω της θριαμβολογίας που ακολούθησε την πτώση του κομμουνισμού, αναδείχτηκε η λατρεία του επιχειρηματικού ήρωα. Ηταν λες και τα στελέχη των μεγάλων επιχειρήσεων διέθεταν εξαιρετική διορατικότητα για το μέλλον, ενεργώντας σαν ψευτοπαλληκαράδες και τυχοδιώκτες, σαν να μην χρωστούσαν τίποτε στην ευρύτερη κοινωνία. Η συμφιλίωση με τους ανθρώπους του επιχειρηματικού κόσμου (τον οποίο η Αριστερά άρχισε να μαθαίνει μόλις στα μέσα της δεκαετίας του '90) μερικές φορές σήμαινε αποδοχή τού πώς αυτοπροσδιορίζονταν οι επικεφαλής των επιχειρήσεων, όσο αυτάρεσκοι και υπερβολικοί κι αν ήταν. Οι Νέοι Εργατικοί σε καμία περίπτωση δεν έμειναν απρόσβλητοι από αυτήν την τάση» (...).

Τέλος, στο κεφάλαιο του βιβλίου του υπό τον τίτλο «Μπορούμε να έχουμε μια πιο δίκαιη κοινωνία» ο Γκίντενς ρωτά: «Τι θα γίνει με τους πλούσιους; Τι θα γίνει με το γεγονός ότι οι μισθοί των επικεφαλής των εταιρειών βρίσκονται πολύ πιο πάνω από αυτούς των εργαζομένων σε αυτές; Τι θα γίνει με τους φιλόδοξους χρηματιστές που βγάζουν εκατομμύρια από μισθούς και μπόνους; Πρέπει οι Εργατικοί, όπως σχολίασε κάποτε ο Πίτερ Μάντελσον, να «είναι χαλαροί με όσους γίνονται αισχρά πλούσιοι»; Οχι! Οι Εργατικοί δεν μπορούν πια να είναι εναντίον των επιχειρηματιών που αποτελούν την κινητήρια δύναμη της οικονομικής επιτυχίας. Αλλά ο πλουτισμός πρέπει να συνοδεύεται από υποχρεώσεις και πρέπει να καταβληθεί κάθε δυνατή προσπάθεια για την επιβολή ή την ενθάρρυνση της αποδοχής αυτών των υποχρεώσεων. Αυτές συμπεριλαμβάνουν οι πλούσιοι να επιστρέφουν κάτι στην κοινωνία που τους έθρεψε «και να ενθαρρύνουν την κοινωνική και περιβαλλοντική υπεθυνότητα εντός των εταιρειών τους».

Για την πρόσφατη οικονομική κρίση και τα παρεπόμενά της, σε προ δεκαπενθημέρου άρθρο του στον «Γκάρντιαν», ο Γκίντενς έφτασε μέχρι την... ψυχανάλυση: «Ο Σίγκμουντ Φρόιντ έλεγε ότι κάθε κρίση είναι εν δυνάμει θετική αφού διεγείρει έναν άνθρωπο και τον αναγκάζει να φρεσκάρει τη φιλοσοφία και τον τρόπο ζωής του». Το ίδιο πιστεύει και για την οικονομική κρίση των ημερών μας: «Η οικονομική κρίση και ό,τι την ακολούθησε αποτέλεσαν ένα γερό ταρακούνημα για τους οπαδούς των κατεστημένων τρόπων σκέψης. Προκειμένου να αντιδράσουμε αποτελεσματικά, πρέπει να εγκαταλείψουμε ό,τι μέχρι σήμερα φάνταζε ορθόδοξο και να αντιμετωπίσουμε το μέλλον με φρεσκάδα και καινοτομία. Βρισκόμαστε στο τέλος του τέλους της Ιστορίας».

Ωστόσο, οι απόψεις του στον «Γκάρντιαν» δεν μένουν ασχολίαστες από τους αναγνώστες της εφημερίδας. Παρότι αρκετοί τις επιδοκιμάζουν, υπάρχουν και άλλοι που σημειώνουν ότι η αυτοκριτική, ως διαδικασία, δεν έβλαψε ποτέ κανέναν. Αλλωστε, όπως πρόσφατα δήλωσε και ο Βραζιλιάνος πρόεδρος Λούλα, «για την κρίση δεν φταίμε εμείς, φταίνε οι λευκοί με τα γαλάζια/πράσινα μάτια». Και ο Γκίντενς, αδιάψευστος μάρτυς το παρατεθέν... σκίτσο του, είναι ένας από αυτούς...