Ενα έγκλημα χωρίς τιμωρία
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ
Ο Ρίτσαρντ Φολκ είναι επίτιμος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, Αλμπερτ Τζ. Μίλιμπανκ, καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου στη Σάντα Μπάρμπαρα, ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα παλαιστινιακά εδάφη. Μιλήσαμε μαζί του και μας είπε τη γνώμη του για τη σφαγή της Γάζας.
ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΦΟΛΚ* Γιατί το Ισραήλ κήρυξε «ολοκληρωτικό πόλεμο» εναντίον της Χαμάς στη συγκεκριμένη συγκυρία;- Τα κίνητρα του Ισραήλ έχουν ελάχιστη ή και καμία σχέση με τη διακηρυγμένη δικαιολογία των αντιποίνων για τη ρίψη ρουκετών από τη Χαμάς. Η Χαμάς είχε ανανεώσει την εκεχειρία, η οποία είχε τηρηθεί μέχρι πριν από δύο εβδομάδες, παρά την αποτυχία του Ισραήλ να άρει τον αποκλεισμό. Επίσης, δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον να προβεί σε κάποια διπλωματική προσέγγιση για την ενίσχυση της ασφάλειας ή για τον τερματισμό της βίας. Τα πραγματικά κίνητρα του Ισραήλ βρίσκονται στη θεώρηση της ευκαιρίας να αφανίσει τη Χαμάς -μία προσέγγιση ανάλογη με εκείνη του Σαρόν για την εξόντωση του Γιάσερ Αραφάτ-, σε αυτό το ενδιάμεσο διάστημα ανάμεσα στις τελευταίες ημέρες της προεδρίας Μπους και στο χρίσμα της κυβέρνησης Ομπάμα. Πιστεύω ότι οι ισραηλινοί ηγέτες κινητοποιήθηκαν, επίσης, από την πρόθεσή τους να δείξουν στην ισραηλινή κοινή γνώμη ότι είναι αρκούντως σκληροί για να ηγηθούν του έθνους και, παράλληλα, ότι οι αποτυχίες της κυβέρνησης Ολμέρτ στον πόλεμο του 2006 εναντίον της Χεζμπολάχ δεν πρέπει να καταλογιστούν στη Λίβνι, στον Εχούντ Μπάρακ και σε όλους όσοι αποσκοπούν σε εκλογική νίκη τον Φεβρουάριο. Επιπρόσθετο κίνητρο είναι η πρόκληση μιας πολεμοχαρούς αντίδρασης του Ιράν, η οποία θα έκανε τις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική τους ισχύ για να στηρίξουν τις σκοπιμότητες του Ισραήλ στην περιοχή.* Ας δεχτούμε ότι οι ρουκέτες της Χαμάς αποτελούν απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ, δικαιολογείται αυτή η επίθεση;- Δεν δικαιολογείται η μαζική στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ εναντίον μιας ουσιαστικά ανυπεράσπιστης κοινωνίας. Οι επιθέσεις οδήγησαν σε αύξηση ρουκετών από τη Γάζα και στις πρώτες απώλειες του ισραηλινού στρατοπέδου από τότε που η Χαμάς κατέλαβε τον έλεγχο της Λωρίδας Γάζας το 2007. Στρατιωτικές κρούσεις τέτοιας κλίμακας είναι δυσανάλογες από κάθε άποψη, ενώ εξαιτίας του απολύτως προβλέψιμου αντίκτυπου, πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρή μορφή συλλογικής τιμωρίας η οποία θέτει το σύνολο του πληθυσμού σε κατάσταση κινδύνου. Είναι ισχνή η αιτιατή σύνδεση ανάμεσα στην προστασία των πόλεων του Βόρειου Ισραήλ και της γενικευμένης καταστροφής των κυβερνητικών κτιρίων της Χαμάς στη Γάζα. Οι επιθέσεις εκτελέστηκαν με βομβαρδιστικά F-16 και πολεμικά ελικόπτερα τύπου «Απάτσι», και στόχευαν, και πάλι, εναντίον ενός ανοχύρωτου πληθυσμού ο οποίος έχει αποδυναμωθεί από τον πολύμηνο αποκλεισμό. Δεν υπάρχει πιο κατάλληλος χαρακτηρισμός για τις επιθέσεις από την βαρύνουσα έκφραση «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», για τα οποία πρέπει να λογοδοτήσουν οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ιθύνοντες.* Είχατε δηλώσει ότι οι άμαχοι της Γάζας «τιμωρούνται από πολιτικές στρατηγικές οι οποίες ισοδυναμούν με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Παρ' όλα αυτά, οι πιο πολλές χώρες παραμένουν παρατηρητές. Πρόκειται για την επιρροή των ΗΠΑ ή υφίστανται άλλα συμφέροντα;- Είναι δύσκολο να αποτιμηθούν τα κίνητρα τα οποία υπαγορεύουν τη σκανδαλώδη στάση της Ευρώπης. Μέχρι ενός βαθμού, η στάση τους αντικατοπτρίζει την αποκατασταθείσα επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη -η οποία αποτελεί απόρροια των αλλαγών ηγεσίας σε Γαλλία και Γερμανία-, την ανανεωμένη ευρωπαϊκή ανησυχία για την εκ νέου ανάδυση της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης, καθώς και την προοπτική μιας αμερικανικής διπλωματίας από τη στιγμή που ο Ομπάμα θα αναλάβει τα καθήκοντά του. Η Γαλλία ενδέχεται να θεωρεί ότι της προσφέρεται μία ευκαιρία να διαδραματίσει πιο ενεργό διπλωματικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, προσφέροντας μια εναλλακτική στάση στην ανεπιφύλακτη παροχή στήριξης στο Ισραήλ από τον ΟΗΕ.* Τι συμβαίνει με τον ΟΗΕ;- Ανώτατοι αξιωματούχοι του έχουν εκφράσει την αποδοκιμασία τους για τις ενέργειες του Ισραήλ, αλλά το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν πήρε ξεκάθαρη θέση, καθώς παρεμποδίστηκε από τις ΗΠΑ οι οποίες, ως συνήθως, προστατεύουν το Ισραήλ από την επιβολή κυρώσεων. Ο ΟΗΕ στερείται της πολιτικής θέλησης και της ικανότητας να εφαρμόσει τα ψηφίσματά του.* Τι εξηγεί τη δριμεία καταδίκη απ' την πλευρά της Τουρκίας;- Η κοινή γνώμη στην Τουρκία είναι ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στον ρόλο των ΗΠΑ και, χωρίς να αμφισβητεί τον στρατηγικό σύνδεσμο με το Ισραήλ, έχει διερευνήσει πιθανά σενάρια για μια πιο ενεργό διπλωματία με τους γείτονές της. Ευνόησε την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Χαμάς και υπό την αιγίδα της πραγματοποιήθηκε σειρά συνομιλιών ανάμεσα σε Συρία και Ισραήλ, οι οποίες αποσκοπούσαν στην επίλυση του προβλήματος των Υψωμάτων του Γκολάν. Η τουρκική κοινή γνώμη αντιτίθετο σφόδρα να δοθεί το «πράσινο φως» στο στρατό των ΗΠΑ για την επίθεση του 2003 εναντίον του Ιράκ από τουρκικού εδάφους, και υποστηρίζει σθεναρά τον παλαιστινιακό αγώνα.* Τι συμπεράνουμε από τη σιωπή του Ομπάμα, παρ' ότι οι εκπρόσωποί του γενικώς έχουν ταθεί υπέρ του Ισραήλ;- Είναι μια θλιβερή αντανάκλαση της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή. Ο Ντένις Κουσίνικ είναι η μοναχική φωνή που ξεχωρίζει στο Κογκρέσο, καθώς καταδικάζει τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα, και απομένει να δούμε αν θα εξαναγκαστεί να πληρώσει το πολιτικό τίμημα, όπως άλλοι συμπεριλαμβανομένου και του Τζίμι Κάρτερ. Δυστυχώς, παρά την υπόσχεση του Ομπάμα για αλλαγή, οι πολιτικές του δηλώσεις και η εξωτερική του πολιτική προσυπογράφουν τη συνέχιση των υφιστάμενων συσχετισμών ισχύος. Αν οποιαδήποτε κυβέρνηση, εκτός της ισραηλινής, εφάρμοζε τον αποκλεισμό που έχει επιβάλει στη Γάζα, για να εξαπολύσει, κατόπιν, μονομερή στρατιωτική επίθεση, οι ΗΠΑ θα ανταπαντούσαν με δικαιολογημένο μένος και θα καλούσαν τον ΟΗΕ να δράσει και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Το Ισραήλ, δυστυχώς, χάρη στην υποστήριξη των ΗΠΑ, απολαμβάνει ατιμωρησία.* Σας πείθει το επιχείρημα ότι η σφαγή είναι προληπτική για την επικείμενη αμερικανική παρέμβαση υπέρ των Παλαιστινίων ή για την στην προοπτική ενός πιο ισορροπημένου πλαισίου στρατηγικής των ΗΠΑ;- Οχι, δεν βρίσκω αξιόπιστες ενδείξεις. Αυτή η θέση θυμίζει την διόλου πειστική άποψη ότι ήταν σημαντική η ανάληψη δράσης από πλευράς Ισραήλ προτού ο Τζορτζ Μπους παραδώσει την κυβέρνηση, διότι πιθανότατα η προεδρία Ομπάμα θα αποδειχθεί λιγότερο ευνοϊκή έναντι των Ισραηλινών. Νομίζω ότι η κύρια εξήγηση για τη χρονική συγκυρία των επιθέσεων έγκειται στην εσωτερική πολιτική σκηνή του Ισραήλ, καθώς και στη στρατιωτική επιταγή να αποκαταστήσει την εικόνα του για την αποτυχία του 2006 στον Λίβανο.* Δεν σας επιτράπηκε η είσοδος στο Ισραήλ. Σάς είχε δώσει κάποια ένδειξη ότι δεν θα γινόσαστε δεκτός στη χώρα;- Εξεπλάγην γιατί το Ισραήλ είχε ειδοποιηθεί για την επίσκεψή μου, του είχε δοθεί το χρονοδιάγραμμά μου, το οποίο περιελάμβανε συνάντηση με τον Μαχμούντ Αμπάς. Επιδίωξε να συμβεί το επεισόδιο στο αεροδρόμιο για να δώσει ένα μάθημα τόσο σ' εμένα όσο και στον ΟΗΕ. Και πάλι, η χρονική συγκυρία δεν ήταν τυχαία, καθώς είχε σημασία να αποφευχθεί οποιαδήποτε μαρτυρία η οποία θα επιβεβαίωνε την επισφαλή κατάσταση στη Γάζα.
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ στον ΧΡΟΝΗ ΠΟΛΥΧΡΟΝΙΟΥ
Ο Ρίτσαρντ Φολκ είναι επίτιμος καθηγητής Διεθνούς Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον, Αλμπερτ Τζ. Μίλιμπανκ, καθηγητής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου στη Σάντα Μπάρμπαρα, ειδικός απεσταλμένος του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα παλαιστινιακά εδάφη. Μιλήσαμε μαζί του και μας είπε τη γνώμη του για τη σφαγή της Γάζας.
ΡΙΤΣΑΡΝΤ ΦΟΛΚ* Γιατί το Ισραήλ κήρυξε «ολοκληρωτικό πόλεμο» εναντίον της Χαμάς στη συγκεκριμένη συγκυρία;- Τα κίνητρα του Ισραήλ έχουν ελάχιστη ή και καμία σχέση με τη διακηρυγμένη δικαιολογία των αντιποίνων για τη ρίψη ρουκετών από τη Χαμάς. Η Χαμάς είχε ανανεώσει την εκεχειρία, η οποία είχε τηρηθεί μέχρι πριν από δύο εβδομάδες, παρά την αποτυχία του Ισραήλ να άρει τον αποκλεισμό. Επίσης, δεν έδειξε κανένα ενδιαφέρον να προβεί σε κάποια διπλωματική προσέγγιση για την ενίσχυση της ασφάλειας ή για τον τερματισμό της βίας. Τα πραγματικά κίνητρα του Ισραήλ βρίσκονται στη θεώρηση της ευκαιρίας να αφανίσει τη Χαμάς -μία προσέγγιση ανάλογη με εκείνη του Σαρόν για την εξόντωση του Γιάσερ Αραφάτ-, σε αυτό το ενδιάμεσο διάστημα ανάμεσα στις τελευταίες ημέρες της προεδρίας Μπους και στο χρίσμα της κυβέρνησης Ομπάμα. Πιστεύω ότι οι ισραηλινοί ηγέτες κινητοποιήθηκαν, επίσης, από την πρόθεσή τους να δείξουν στην ισραηλινή κοινή γνώμη ότι είναι αρκούντως σκληροί για να ηγηθούν του έθνους και, παράλληλα, ότι οι αποτυχίες της κυβέρνησης Ολμέρτ στον πόλεμο του 2006 εναντίον της Χεζμπολάχ δεν πρέπει να καταλογιστούν στη Λίβνι, στον Εχούντ Μπάρακ και σε όλους όσοι αποσκοπούν σε εκλογική νίκη τον Φεβρουάριο. Επιπρόσθετο κίνητρο είναι η πρόκληση μιας πολεμοχαρούς αντίδρασης του Ιράν, η οποία θα έκανε τις ΗΠΑ να χρησιμοποιήσουν τη στρατιωτική τους ισχύ για να στηρίξουν τις σκοπιμότητες του Ισραήλ στην περιοχή.* Ας δεχτούμε ότι οι ρουκέτες της Χαμάς αποτελούν απειλή για την ασφάλεια του Ισραήλ, δικαιολογείται αυτή η επίθεση;- Δεν δικαιολογείται η μαζική στρατιωτική απάντηση του Ισραήλ εναντίον μιας ουσιαστικά ανυπεράσπιστης κοινωνίας. Οι επιθέσεις οδήγησαν σε αύξηση ρουκετών από τη Γάζα και στις πρώτες απώλειες του ισραηλινού στρατοπέδου από τότε που η Χαμάς κατέλαβε τον έλεγχο της Λωρίδας Γάζας το 2007. Στρατιωτικές κρούσεις τέτοιας κλίμακας είναι δυσανάλογες από κάθε άποψη, ενώ εξαιτίας του απολύτως προβλέψιμου αντίκτυπου, πρόκειται για εξαιρετικά σοβαρή μορφή συλλογικής τιμωρίας η οποία θέτει το σύνολο του πληθυσμού σε κατάσταση κινδύνου. Είναι ισχνή η αιτιατή σύνδεση ανάμεσα στην προστασία των πόλεων του Βόρειου Ισραήλ και της γενικευμένης καταστροφής των κυβερνητικών κτιρίων της Χαμάς στη Γάζα. Οι επιθέσεις εκτελέστηκαν με βομβαρδιστικά F-16 και πολεμικά ελικόπτερα τύπου «Απάτσι», και στόχευαν, και πάλι, εναντίον ενός ανοχύρωτου πληθυσμού ο οποίος έχει αποδυναμωθεί από τον πολύμηνο αποκλεισμό. Δεν υπάρχει πιο κατάλληλος χαρακτηρισμός για τις επιθέσεις από την βαρύνουσα έκφραση «εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας», για τα οποία πρέπει να λογοδοτήσουν οι πολιτικοί και στρατιωτικοί ιθύνοντες.* Είχατε δηλώσει ότι οι άμαχοι της Γάζας «τιμωρούνται από πολιτικές στρατηγικές οι οποίες ισοδυναμούν με έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». Παρ' όλα αυτά, οι πιο πολλές χώρες παραμένουν παρατηρητές. Πρόκειται για την επιρροή των ΗΠΑ ή υφίστανται άλλα συμφέροντα;- Είναι δύσκολο να αποτιμηθούν τα κίνητρα τα οποία υπαγορεύουν τη σκανδαλώδη στάση της Ευρώπης. Μέχρι ενός βαθμού, η στάση τους αντικατοπτρίζει την αποκατασταθείσα επιρροή των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ευρώπη -η οποία αποτελεί απόρροια των αλλαγών ηγεσίας σε Γαλλία και Γερμανία-, την ανανεωμένη ευρωπαϊκή ανησυχία για την εκ νέου ανάδυση της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης, καθώς και την προοπτική μιας αμερικανικής διπλωματίας από τη στιγμή που ο Ομπάμα θα αναλάβει τα καθήκοντά του. Η Γαλλία ενδέχεται να θεωρεί ότι της προσφέρεται μία ευκαιρία να διαδραματίσει πιο ενεργό διπλωματικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, προσφέροντας μια εναλλακτική στάση στην ανεπιφύλακτη παροχή στήριξης στο Ισραήλ από τον ΟΗΕ.* Τι συμβαίνει με τον ΟΗΕ;- Ανώτατοι αξιωματούχοι του έχουν εκφράσει την αποδοκιμασία τους για τις ενέργειες του Ισραήλ, αλλά το Συμβούλιο Ασφαλείας δεν πήρε ξεκάθαρη θέση, καθώς παρεμποδίστηκε από τις ΗΠΑ οι οποίες, ως συνήθως, προστατεύουν το Ισραήλ από την επιβολή κυρώσεων. Ο ΟΗΕ στερείται της πολιτικής θέλησης και της ικανότητας να εφαρμόσει τα ψηφίσματά του.* Τι εξηγεί τη δριμεία καταδίκη απ' την πλευρά της Τουρκίας;- Η κοινή γνώμη στην Τουρκία είναι ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στον ρόλο των ΗΠΑ και, χωρίς να αμφισβητεί τον στρατηγικό σύνδεσμο με το Ισραήλ, έχει διερευνήσει πιθανά σενάρια για μια πιο ενεργό διπλωματία με τους γείτονές της. Ευνόησε την ομαλοποίηση των σχέσεων με τη Χαμάς και υπό την αιγίδα της πραγματοποιήθηκε σειρά συνομιλιών ανάμεσα σε Συρία και Ισραήλ, οι οποίες αποσκοπούσαν στην επίλυση του προβλήματος των Υψωμάτων του Γκολάν. Η τουρκική κοινή γνώμη αντιτίθετο σφόδρα να δοθεί το «πράσινο φως» στο στρατό των ΗΠΑ για την επίθεση του 2003 εναντίον του Ιράκ από τουρκικού εδάφους, και υποστηρίζει σθεναρά τον παλαιστινιακό αγώνα.* Τι συμπεράνουμε από τη σιωπή του Ομπάμα, παρ' ότι οι εκπρόσωποί του γενικώς έχουν ταθεί υπέρ του Ισραήλ;- Είναι μια θλιβερή αντανάκλαση της αμερικανικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή. Ο Ντένις Κουσίνικ είναι η μοναχική φωνή που ξεχωρίζει στο Κογκρέσο, καθώς καταδικάζει τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα, και απομένει να δούμε αν θα εξαναγκαστεί να πληρώσει το πολιτικό τίμημα, όπως άλλοι συμπεριλαμβανομένου και του Τζίμι Κάρτερ. Δυστυχώς, παρά την υπόσχεση του Ομπάμα για αλλαγή, οι πολιτικές του δηλώσεις και η εξωτερική του πολιτική προσυπογράφουν τη συνέχιση των υφιστάμενων συσχετισμών ισχύος. Αν οποιαδήποτε κυβέρνηση, εκτός της ισραηλινής, εφάρμοζε τον αποκλεισμό που έχει επιβάλει στη Γάζα, για να εξαπολύσει, κατόπιν, μονομερή στρατιωτική επίθεση, οι ΗΠΑ θα ανταπαντούσαν με δικαιολογημένο μένος και θα καλούσαν τον ΟΗΕ να δράσει και να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Το Ισραήλ, δυστυχώς, χάρη στην υποστήριξη των ΗΠΑ, απολαμβάνει ατιμωρησία.* Σας πείθει το επιχείρημα ότι η σφαγή είναι προληπτική για την επικείμενη αμερικανική παρέμβαση υπέρ των Παλαιστινίων ή για την στην προοπτική ενός πιο ισορροπημένου πλαισίου στρατηγικής των ΗΠΑ;- Οχι, δεν βρίσκω αξιόπιστες ενδείξεις. Αυτή η θέση θυμίζει την διόλου πειστική άποψη ότι ήταν σημαντική η ανάληψη δράσης από πλευράς Ισραήλ προτού ο Τζορτζ Μπους παραδώσει την κυβέρνηση, διότι πιθανότατα η προεδρία Ομπάμα θα αποδειχθεί λιγότερο ευνοϊκή έναντι των Ισραηλινών. Νομίζω ότι η κύρια εξήγηση για τη χρονική συγκυρία των επιθέσεων έγκειται στην εσωτερική πολιτική σκηνή του Ισραήλ, καθώς και στη στρατιωτική επιταγή να αποκαταστήσει την εικόνα του για την αποτυχία του 2006 στον Λίβανο.* Δεν σας επιτράπηκε η είσοδος στο Ισραήλ. Σάς είχε δώσει κάποια ένδειξη ότι δεν θα γινόσαστε δεκτός στη χώρα;- Εξεπλάγην γιατί το Ισραήλ είχε ειδοποιηθεί για την επίσκεψή μου, του είχε δοθεί το χρονοδιάγραμμά μου, το οποίο περιελάμβανε συνάντηση με τον Μαχμούντ Αμπάς. Επιδίωξε να συμβεί το επεισόδιο στο αεροδρόμιο για να δώσει ένα μάθημα τόσο σ' εμένα όσο και στον ΟΗΕ. Και πάλι, η χρονική συγκυρία δεν ήταν τυχαία, καθώς είχε σημασία να αποφευχθεί οποιαδήποτε μαρτυρία η οποία θα επιβεβαίωνε την επισφαλή κατάσταση στη Γάζα.
ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ 4/1/2009e
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου